Με την υπογραφή του Ούγγρου δημιουργού Λάζλο Νέμες, που έγινε γνωστός με τον βραβευμένο με Όσκαρ «Γιό του Σαούλ», βγαίνει στους κινηματογράφους η νέα πολυαναμενόμενη, δεύτερη ταινία του «Δύση ηλίου», η οποία απέσπασε το βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ Βενετίας.
Υπάρχει ένα νήμα που συνδέει υπόγεια τις δύο ταινίες και δημιουργική συνέπεια μεταξύ τους. Όπως και με τον «Γιο του Σαούλ», ο Νέμες δεν κάνει μια συμβατική ταινία εποχής. Μας μεταφέρει στην καρδιά της Ευρώπης στη Βουδαπέστη του 1913, σε μια πανίσχυρη Αυστροουγγαρία, με την κεντρική ηρωίδα του την 20χρονη δυναμική Ίρις Λάιτερ να προσπαθεί να βρει το παρελθόν της. Σκοπός της είναι να εργαστεί ως καπελού στο ονομαστό κατάστημα που άνηκε κάποτε στους γονείς της και κάηκε όταν εκείνη ήταν μόλις δύο ετών. Στην πυρκαγιά χάθηκε ο πατέρας της εκείνη έμεινε ορφανή και υιοθετήθηκε από οικογένεια στη Βιέννη. Τα καπέλα Λάιτερ είναι τα κομψότερα στη Βουδαπέστη. Αν και ο νέος ιδιοκτήτης Οσκαρ Μπρίλ που έχει ανακαινίσει το μαγαζί δεν δέχεται να την προσλάβει, εκείνη δεν εγκαταλείπει την πόλη και προσπαθεί να μάθει για τον Κάλμαν Λάιτερ, την ύπαρξη του οποίου πληροφορείται τυχαία, θεωρώντας ότι είναι αδελφός της. Καθώς η Ίρις ξετυλίγει το κουβάρι του παρελθόντος της έρχεται αντιμέτωπη με σκοτεινά μυστικά.
Κι ενώ στο «Γιό του Σαούλ» ο Λάζλο μας μετέφερε στο 1944 και στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σε μια αντίστοιχη ιστορία αναζήτησης με κεντρικό ήρωα έναν άντρα στο Άουσβιτς, αυτή τη φορά έρχεται πίσω, πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε μια άλλη ιστορία αναζήτησης του παρελθόντος με ηρωίδα μια γυναίκα.
Το ιστορικό πλαίσιο είναι στιβαρό και σ αυτήν την ταινία. Μια γυναίκα, μόνη, χαμένη στον κόσμο της, σε μια κοινωνία που προσπαθεί αλλά αδυνατεί να κατανοήσει. Σε αντίθεση με τον «Γιο του Σαούλ» που έχει στοιχεία ντοκυμαντέρ η «Δύση Ηλίου» μοιάζει περισσότερο με ιστορία μυστηρίου όπου ο θεατής βρίσκεται παράλληλα με την ηρωίδα αντιμέτωπος με πολλαπλά επίπεδα. Ένας προσωπικός λαβύρινθος, που καταργεί την απόσταση από το παρελθόν και ακολουθεί κατά πόδας και με οικειότητα την ηρωίδα.
Ωστόσο ο Λάζλο δεν κάνει μόνο μια προσωπική καταγραφή. Βρίσκει περίτεχνα το σημείο που η ατομική ανθρώπινη ψυχή συναντιέται με την συνολική ψυχή του πολιτισμού μας. Η ιστορία του ατόμου διασταυρώνεται με την ιστορία της Ευρώπης και το κοινό έρχεται σε επαφή με την υποκειμενική εμπειρία της αβεβαιότητας και την εύθραυστη κατάσταση την βασική συνιστώσα της ανθρώπινης εμπειρίας.
Η «Δύση του Ήλιου» είναι μια ταινία με φιλοσοφικές διαστάσεις, με ιδιαίτερη κινηματογράφηση, προσεγμένη στην παραμικρή λεπτομέρεια, με τον ήχο να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, μια ταινία που μας γυρίζει στις απαρχές της κινηματογραφικής αφήγησης με σύγχρονο τρόπο.
Σε έναν κινηματογραφικό κόσμο που βασίζεται όλο και λιγότερο σε πραγματικά σκηνικά και όλο και πιο πολύ σε κομπιούτερ και visual effects, ο Λάζλο Νέμες επαναφέρει την κινηματογραφική μαγεία, δημιουργώντας ένα αδιάκοπο παιχνίδι αντίληψης, φωτός και σκοταδιού.
Σκηνοθεσία: Λάζλο Νέμες
Με τους: Βλαντ Ιβάνοφ, Τζούλι Τζάκαμπ, Σουζάν Γουέστ, Μπιορν Φράιμπεργκ, Μόνικα Μπαλσάι, Λεβέντ Μόλναρ, Ουρς Ρεχν
Είδος: Δράμα
Βαθμολογία: 8,5/10
Δείτε εδώ το τρέιλερ:
Η ταινία είναι η προσωπική κατάθεση του σκηνοθέτη στην αγάπη του για το σινεμά. Σχεδόν έναν αιώνα από την ταινία «Sunrise» του Μουρνάου– μια ταινία στην οποία αποδίδουμε φόρο τιμής. Ελπίζω η ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ να κουβαλάει έστω κατ’ ελάχιστον κάτι από αυτήν την ταινία του Murnau.
Μοιάζει λοιπόν ότι έχουμε φτάσει σε μια νέα κινηματογραφική εποχή, μια εποχή όμως με λιγότερο πάθος. Και ίσως είναι μια ευκαιρία ώρα, σε αυτό το σταυροδρόμι να κάτσουμε και να σκεφτούμε, πριν οι προκλήσεις μας τραβήξουν προς τον δρόμο της ψηφιακής τεχνολογίας και της αποστειρωμένης δραματουργίας σε μια κινηματογραφική γραμματική που δεν επιδέχεται ερωτήματα και είναι αυστηρότερη από ποτέ, μήπως ρισκάρουμε να χάσουμε την μαγεία και την ακατάπαυστη εφευρετικότητα του κινηματογράφου?
Από την αρχή φαντάστηκα αυτήν την ταινία ως έναν τρόπο να εκτινάξω τον θεατή, μαζί με την Ιρις, σε έναν προσωπικό λαβύρινθο με στόχο να βρει τον αδερφό της και τελικά το νόημα του κόσμου που προσπαθεί να ανακαλύψει. Πίσω από κάθε στοιχείο που αποκαλύπτεται υπάρχει μια αντιφατική πληροφορία. Πίσω από κάθε επίπεδο, εμφανιζεται ένα άλλο, και η ίδια η βασική ηρωίδα μπορεί να μην κατανοεί την διαδικασία που λαμβάνει χώρα μέσα της. Η Ιρις είναι ένας χαρακτήρας που συλλαμβάνεται μεταξύ φωτός και σκοταδιού, μεταξύ ομορφιάς και απειλής και είναι ανίκανη να διαχειριστεί τις γκρίζες ζώνες. Με αυτήν την έννοια η ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ είναι η ιστορία ενός κοριτσιού, το άνθισμα ενός παράξενου λουλουδιού.
Από την σύλληψη της ταινίας με ενδιέφερε να παρακολουθήσω την Ιρις από κοντά με μια οικοιότητα ασυνήθιστη για ταινία εποχής. Αυτό που με ενδιέφερε ήταν να καταργήσω την απόσταση που έχουμε από το παρελθόν λόγω της αντίληψής μας που λειτουργεί με ένα τρόπο «καρτ -ποστάλ» για προηγούμενες περιόδους. Ελπίζω ο θεατής να βυθιστεί σε έναν άγνωστο κόσμο, όπου οι άνθρωποι μιλούν άλλες γλώσσες – ο ήχος παίζει πολύ μεγάλο ρόλο σε αυτήν την βύθιση- και να αναγκαστεί να εγκαταλείψει τις άμυνες του. Το να αγγίξω τον θεατή αφού τον κάνω να νιώσει και να σκεφτεί, είναι ο τελικός μου στόχος.
Ως κινηματογραφιστής ελκύομαι να ανακαλύψω
Η αίσθησή μου είναι ότι η σημερινή εμπειρία του να βλέπει κανείς σινεμά είναι πλήρως απογοητευτική και περιορισμένη, καθώς βασίζεται σε μια βιομηχανοποιημένη κινηματογραφική γλώσσα με σκοπό την ευκολία κατανόησης. Οι ταινίες σήμερα αρνούνται να εμπιστευτούν τον θεατή. Ο τρόπος που σκηνοθέτησα την ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ ίσως παραξενέψει όποιον είναι οπαδός των σημερινών κινηματογραφικών μεθόδων. Θέλησα να επαναφέρω την αίσθηση της περιπετειώδους εμπειρίας στην κινηματογραφική εμπειρία.
«Less is more” - η οπτική μας προσέγγιση βασίστηκε σε μια οργανική αντιμετώπιση του χώρου με μια κάμερα συνεχώς σε κίνηση. Όπως καταβυθιζόμαστε στον κόσμο ενός επιφανειακά αφελούς και αθώου χαρακτήρα, θα ήθελα ιδανικά, να ανακαλύπτουμε τα πάντα με έναν οργανικό τρόπο. Η εκρηκτική, υποκειμενική ροή της πληροφορίας μετατρέπει την ιστορία του νεαρού κοριτσιού σε μια πιο σκοτεινή ιστορία παρακμής.
Πίστεψα ότι μπορώ να καταφέρω περισσότερα με μια κοντινή ματιά σε αυτόν τον κόσμο από να προσπαθήσω να τον αποκωδικοποιήσω στο σύνολο του. Η φαντασία του θεατή πρέπει να έρθει να συμπληρώσει τα υπόλοιπα.
εστιάζει και πάλι σε μια κρίσιμη περίοδο της σύγχρονης ευρωπαϊκής Ιστορίας, με οδηγό έναν ήρωα παγιδευμένο στο κέντρο ενός λαβύρινθου. Καθώς αυτός κινείται διαρκώς, στην προηγούμενη ταινία στους διαδρόμους των κρεματορίων του Άουσβιτς και τώρα στους δρόμους της Βουδαπέστης, η κάμερα τον ακολουθεί από κοντά σε μεγάλης διάρκειας τράβελινγκ, γαντζώνεται σχεδόν από το σβέρκο του και θολώνει ό,τι τον περιβάλλει, ενώ επιβάλλει μιαν αίσθηση απειλής, άγχους και αποπροσανατολισμού.
ΣΥΝΟΨΗ:
1913. Βουδαπέστη στην καρδιά της Ευρώπης. Η νεαρή Ιρις Λάιτερ (Juli Jakab) φτάνει στην Βουδαπέστη ελπίζοντας να εργαστεί ως καπελού στο θρυλικό κατάστημα που κάποτε ανήκε στους γονείς της.
Παρόλα αυτά ο νέος ιδιοκτήτης Οσκαρ Μπρίλλ (Vlad Ivanov) δεν δέχεται να την προσλάβει. Τη στιγμή της άφιξής της στο κατάστημα, γίνονται προετοιμασίες για την υποδοχή σημαντικών καλεσμένων κι ένας άνδρας προσεγγίζει την Ιρις αναζητώντας κάποιον Κάλμαν Λάιτερ, για τον οποίο – και παρόλο που φέρει το ίδιο επώνυμο με εκείνην- η Ίρις δεν έχει ακούσει ποτέ τίποτε.
Αρνούμενη να φύγει από την πόλη, η Ιρις αρχίζει να αναζητά τον Κάλμαν Λάιτερ, τον μοναδικό συνδετικό κρίκο με το χαμένο της παρελθόν. Αυτή η αναζήτηση την οδηγεί μακριά από τα λαμπερά φώτα του καταστήματος Λάιτερ, στους σκοτεινούς δρόμους μιας Βουδαπέστης που αρχίζει να αντανακλά την αναστάτωση ενός πολιτισμού που ετοιμάζεται να βυθιστεί στο χάος.
Ιστορικό πλαίσιο.
Ως κέντρο και σταυροδρόμι της Ευρώπης της εποχής, η Αυστρο-ουγγαρέζικη μοναρχία επηρεάζεται έντονα από τις φυγόκεντρες δυνάμεις και εντάσεις και ταλαντεύεται μεταξύ παρακμής και μοντερνισμού.
Ο ηλικιωμένος Αυτοκράτορας της Αυστρο-ουγγαρέζικης αυτοκρατορίας και Βασιλιάς της Ουγγαρίας Φραντς Τζόζεφ κυβερνά από την Βιέννη μια πελώρια έκταση δεκάδων εθνοτήτων, πολλών διαφορετικών κουλτουρών και θρησκειών. Όλα τα πολιτικά και ιδεολογικά κινήματα που έχουν ξεπεταχθεί στην διάρκεια του 19ου αιώνα : σοσιαλισμός, εθνικισμός, αναρχισμός κάνουν τώρα την παρουσία τους αισθητή πολύ συχνά μπερδεμένα όλα μαζί.
Ο αντισημιτισμός στην μοντέρνα του εκδοχή ωριμάζει στην Βιέννη της εποχής. Νέες επιστημονικές προσεγγίσεις ανθίζουν και οι πρώτες μορφές ψυχολογικών σπουδών και η ψυχανάλυση ευδοκιμούν, ταυτόχρονα με σωρεία ψευτο-επιστημονικών ομάδων και διανοουμένων , οι οποίοι κάποιες φορές με μορφή αιρέσεων, καθοδηγούμενοι από τον αρχηγό τους διεκδικούν την θέση τους στην κοινωνία. Ετσι, διαφορετικές τάσεις και κινήματα, κατά βάσει περιθωριακά, αλλά ενθουσιώδη, συνυπάρχουν στην Αυστρο –Ουγγαρία. Την ίδια περίοδο όλες οι μορφές τέχνης, αρχιτεκτονική, κινηματογράφος, λογοτεχνία βρίσκονται σε άνθιση.
Η κρίση ταυτότητας που προκύπτει από την διάσπαση των προσδοκιών και την καθίζηση της κεντρικής Αυτοκρατορικής εξουσίας , σε συνδυασμό με την απομυθοποίηση του κόσμου και την κρίση στις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων, δίνουν τόπο σε έναν παλλόμενο κόσμο που θα μπορούσε να οδηγηθεί είτε σε μια εκστατική πρόοδο ή μια συνολική κατάρρευση.
Κατά έναν τρόπο, αυτή η κοινωνία που είναι ερωτευμένη με την τεχνολογία και διαπνέεται από αισιοδοξία χωρίς όρια, είναι βαθιά άρρωστη και υπάρχει μια περιρρέουσα αίσθηση ότι κάτι κακό, ίσως απολύτως καταστροφικό μπορεί να συμβεί. Είναι μια εποχή σχεδόν βιβλικής προσμονής.
Αυτή η κοινωνία, της οποίας οι κώδικες και η εκλέπτυνση αποτυπώνονται και εκφράζονται στον τρόπο ντυσίματος και συμπεριφοράς, στα καπέλα που σχεδιάζονται και φοριούνται, διατηρεί ένα επίπεδο ηρεμίας. Αλλά κάτω από το πέπλο της ηρεμίας και του πολιτισμού πνέουν δυνατά δυνάμεις εκτός ελέγχου.
Και αυτές οι δυνάμεις είναι έτοιμες να συμπαρασύρουν όλους τους ανέμελους ανθρώπους με πίστη στην πρόοδο σε ένα χάος και καταστροφή βιομηχανικών διαστάσεων.
Σημείωμα του σκηνοθέτη
Λάζλο Νέμες
Ο Λάζλο Νέμες γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου του 1977 στην Βουδαπέστη. Αφού σπούδασε ιστορία, διεθνείς σχέσεις και σεναριογραφία στο Παρίσι εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη στην Γαλλία και την Ουγγαρία. Υπήρξε βοηθός του Bella Τar στην ταινία «The man from London» και στην συνέχεια σπούδασε σκηνοθεσία στο New York University. Οι ταινίες του μικρού μήκους έχουν κερδίσει περισσότερα από 30 βραβεία σε 100 διεθνή φεστιβάλ. Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους «Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΣΑΟΥΛ» κέρδισε το βραβείο Grand Prix στο Φεστιβάλ των Καννών και στην συνέχεια την Χρυσή Σφαίρα και το Οσκαρ Καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 2016.
Η «ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ» είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του.
Υπάρχει ένα νήμα που συνδέει υπόγεια τις δύο ταινίες και δημιουργική συνέπεια μεταξύ τους. Όπως και με τον «Γιο του Σαούλ», ο Νέμες δεν κάνει μια συμβατική ταινία εποχής. Μας μεταφέρει στην καρδιά της Ευρώπης στη Βουδαπέστη του 1913, σε μια πανίσχυρη Αυστροουγγαρία, με την κεντρική ηρωίδα του την 20χρονη δυναμική Ίρις Λάιτερ να προσπαθεί να βρει το παρελθόν της. Σκοπός της είναι να εργαστεί ως καπελού στο ονομαστό κατάστημα που άνηκε κάποτε στους γονείς της και κάηκε όταν εκείνη ήταν μόλις δύο ετών. Στην πυρκαγιά χάθηκε ο πατέρας της εκείνη έμεινε ορφανή και υιοθετήθηκε από οικογένεια στη Βιέννη. Τα καπέλα Λάιτερ είναι τα κομψότερα στη Βουδαπέστη. Αν και ο νέος ιδιοκτήτης Οσκαρ Μπρίλ που έχει ανακαινίσει το μαγαζί δεν δέχεται να την προσλάβει, εκείνη δεν εγκαταλείπει την πόλη και προσπαθεί να μάθει για τον Κάλμαν Λάιτερ, την ύπαρξη του οποίου πληροφορείται τυχαία, θεωρώντας ότι είναι αδελφός της. Καθώς η Ίρις ξετυλίγει το κουβάρι του παρελθόντος της έρχεται αντιμέτωπη με σκοτεινά μυστικά.
Κι ενώ στο «Γιό του Σαούλ» ο Λάζλο μας μετέφερε στο 1944 και στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σε μια αντίστοιχη ιστορία αναζήτησης με κεντρικό ήρωα έναν άντρα στο Άουσβιτς, αυτή τη φορά έρχεται πίσω, πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε μια άλλη ιστορία αναζήτησης του παρελθόντος με ηρωίδα μια γυναίκα.
Το ιστορικό πλαίσιο είναι στιβαρό και σ αυτήν την ταινία. Μια γυναίκα, μόνη, χαμένη στον κόσμο της, σε μια κοινωνία που προσπαθεί αλλά αδυνατεί να κατανοήσει. Σε αντίθεση με τον «Γιο του Σαούλ» που έχει στοιχεία ντοκυμαντέρ η «Δύση Ηλίου» μοιάζει περισσότερο με ιστορία μυστηρίου όπου ο θεατής βρίσκεται παράλληλα με την ηρωίδα αντιμέτωπος με πολλαπλά επίπεδα. Ένας προσωπικός λαβύρινθος, που καταργεί την απόσταση από το παρελθόν και ακολουθεί κατά πόδας και με οικειότητα την ηρωίδα.
Ωστόσο ο Λάζλο δεν κάνει μόνο μια προσωπική καταγραφή. Βρίσκει περίτεχνα το σημείο που η ατομική ανθρώπινη ψυχή συναντιέται με την συνολική ψυχή του πολιτισμού μας. Η ιστορία του ατόμου διασταυρώνεται με την ιστορία της Ευρώπης και το κοινό έρχεται σε επαφή με την υποκειμενική εμπειρία της αβεβαιότητας και την εύθραυστη κατάσταση την βασική συνιστώσα της ανθρώπινης εμπειρίας.
Η «Δύση του Ήλιου» είναι μια ταινία με φιλοσοφικές διαστάσεις, με ιδιαίτερη κινηματογράφηση, προσεγμένη στην παραμικρή λεπτομέρεια, με τον ήχο να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, μια ταινία που μας γυρίζει στις απαρχές της κινηματογραφικής αφήγησης με σύγχρονο τρόπο.
Σε έναν κινηματογραφικό κόσμο που βασίζεται όλο και λιγότερο σε πραγματικά σκηνικά και όλο και πιο πολύ σε κομπιούτερ και visual effects, ο Λάζλο Νέμες επαναφέρει την κινηματογραφική μαγεία, δημιουργώντας ένα αδιάκοπο παιχνίδι αντίληψης, φωτός και σκοταδιού.
Σκηνοθεσία: Λάζλο Νέμες
Με τους: Βλαντ Ιβάνοφ, Τζούλι Τζάκαμπ, Σουζάν Γουέστ, Μπιορν Φράιμπεργκ, Μόνικα Μπαλσάι, Λεβέντ Μόλναρ, Ουρς Ρεχν
Είδος: Δράμα
Βαθμολογία: 8,5/10
Δείτε εδώ το τρέιλερ:
Η ταινία είναι η προσωπική κατάθεση του σκηνοθέτη στην αγάπη του για το σινεμά. Σχεδόν έναν αιώνα από την ταινία «Sunrise» του Μουρνάου– μια ταινία στην οποία αποδίδουμε φόρο τιμής. Ελπίζω η ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ να κουβαλάει έστω κατ’ ελάχιστον κάτι από αυτήν την ταινία του Murnau.
Μοιάζει λοιπόν ότι έχουμε φτάσει σε μια νέα κινηματογραφική εποχή, μια εποχή όμως με λιγότερο πάθος. Και ίσως είναι μια ευκαιρία ώρα, σε αυτό το σταυροδρόμι να κάτσουμε και να σκεφτούμε, πριν οι προκλήσεις μας τραβήξουν προς τον δρόμο της ψηφιακής τεχνολογίας και της αποστειρωμένης δραματουργίας σε μια κινηματογραφική γραμματική που δεν επιδέχεται ερωτήματα και είναι αυστηρότερη από ποτέ, μήπως ρισκάρουμε να χάσουμε την μαγεία και την ακατάπαυστη εφευρετικότητα του κινηματογράφου?
Από την αρχή φαντάστηκα αυτήν την ταινία ως έναν τρόπο να εκτινάξω τον θεατή, μαζί με την Ιρις, σε έναν προσωπικό λαβύρινθο με στόχο να βρει τον αδερφό της και τελικά το νόημα του κόσμου που προσπαθεί να ανακαλύψει. Πίσω από κάθε στοιχείο που αποκαλύπτεται υπάρχει μια αντιφατική πληροφορία. Πίσω από κάθε επίπεδο, εμφανιζεται ένα άλλο, και η ίδια η βασική ηρωίδα μπορεί να μην κατανοεί την διαδικασία που λαμβάνει χώρα μέσα της. Η Ιρις είναι ένας χαρακτήρας που συλλαμβάνεται μεταξύ φωτός και σκοταδιού, μεταξύ ομορφιάς και απειλής και είναι ανίκανη να διαχειριστεί τις γκρίζες ζώνες. Με αυτήν την έννοια η ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ είναι η ιστορία ενός κοριτσιού, το άνθισμα ενός παράξενου λουλουδιού.
Από την σύλληψη της ταινίας με ενδιέφερε να παρακολουθήσω την Ιρις από κοντά με μια οικοιότητα ασυνήθιστη για ταινία εποχής. Αυτό που με ενδιέφερε ήταν να καταργήσω την απόσταση που έχουμε από το παρελθόν λόγω της αντίληψής μας που λειτουργεί με ένα τρόπο «καρτ -ποστάλ» για προηγούμενες περιόδους. Ελπίζω ο θεατής να βυθιστεί σε έναν άγνωστο κόσμο, όπου οι άνθρωποι μιλούν άλλες γλώσσες – ο ήχος παίζει πολύ μεγάλο ρόλο σε αυτήν την βύθιση- και να αναγκαστεί να εγκαταλείψει τις άμυνες του. Το να αγγίξω τον θεατή αφού τον κάνω να νιώσει και να σκεφτεί, είναι ο τελικός μου στόχος.
Ως κινηματογραφιστής ελκύομαι να ανακαλύψω
Η αίσθησή μου είναι ότι η σημερινή εμπειρία του να βλέπει κανείς σινεμά είναι πλήρως απογοητευτική και περιορισμένη, καθώς βασίζεται σε μια βιομηχανοποιημένη κινηματογραφική γλώσσα με σκοπό την ευκολία κατανόησης. Οι ταινίες σήμερα αρνούνται να εμπιστευτούν τον θεατή. Ο τρόπος που σκηνοθέτησα την ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ ίσως παραξενέψει όποιον είναι οπαδός των σημερινών κινηματογραφικών μεθόδων. Θέλησα να επαναφέρω την αίσθηση της περιπετειώδους εμπειρίας στην κινηματογραφική εμπειρία.
«Less is more” - η οπτική μας προσέγγιση βασίστηκε σε μια οργανική αντιμετώπιση του χώρου με μια κάμερα συνεχώς σε κίνηση. Όπως καταβυθιζόμαστε στον κόσμο ενός επιφανειακά αφελούς και αθώου χαρακτήρα, θα ήθελα ιδανικά, να ανακαλύπτουμε τα πάντα με έναν οργανικό τρόπο. Η εκρηκτική, υποκειμενική ροή της πληροφορίας μετατρέπει την ιστορία του νεαρού κοριτσιού σε μια πιο σκοτεινή ιστορία παρακμής.
Πίστεψα ότι μπορώ να καταφέρω περισσότερα με μια κοντινή ματιά σε αυτόν τον κόσμο από να προσπαθήσω να τον αποκωδικοποιήσω στο σύνολο του. Η φαντασία του θεατή πρέπει να έρθει να συμπληρώσει τα υπόλοιπα.
εστιάζει και πάλι σε μια κρίσιμη περίοδο της σύγχρονης ευρωπαϊκής Ιστορίας, με οδηγό έναν ήρωα παγιδευμένο στο κέντρο ενός λαβύρινθου. Καθώς αυτός κινείται διαρκώς, στην προηγούμενη ταινία στους διαδρόμους των κρεματορίων του Άουσβιτς και τώρα στους δρόμους της Βουδαπέστης, η κάμερα τον ακολουθεί από κοντά σε μεγάλης διάρκειας τράβελινγκ, γαντζώνεται σχεδόν από το σβέρκο του και θολώνει ό,τι τον περιβάλλει, ενώ επιβάλλει μιαν αίσθηση απειλής, άγχους και αποπροσανατολισμού.
ΣΥΝΟΨΗ:
1913. Βουδαπέστη στην καρδιά της Ευρώπης. Η νεαρή Ιρις Λάιτερ (Juli Jakab) φτάνει στην Βουδαπέστη ελπίζοντας να εργαστεί ως καπελού στο θρυλικό κατάστημα που κάποτε ανήκε στους γονείς της.
Παρόλα αυτά ο νέος ιδιοκτήτης Οσκαρ Μπρίλλ (Vlad Ivanov) δεν δέχεται να την προσλάβει. Τη στιγμή της άφιξής της στο κατάστημα, γίνονται προετοιμασίες για την υποδοχή σημαντικών καλεσμένων κι ένας άνδρας προσεγγίζει την Ιρις αναζητώντας κάποιον Κάλμαν Λάιτερ, για τον οποίο – και παρόλο που φέρει το ίδιο επώνυμο με εκείνην- η Ίρις δεν έχει ακούσει ποτέ τίποτε.
Αρνούμενη να φύγει από την πόλη, η Ιρις αρχίζει να αναζητά τον Κάλμαν Λάιτερ, τον μοναδικό συνδετικό κρίκο με το χαμένο της παρελθόν. Αυτή η αναζήτηση την οδηγεί μακριά από τα λαμπερά φώτα του καταστήματος Λάιτερ, στους σκοτεινούς δρόμους μιας Βουδαπέστης που αρχίζει να αντανακλά την αναστάτωση ενός πολιτισμού που ετοιμάζεται να βυθιστεί στο χάος.
Ιστορικό πλαίσιο.
Ως κέντρο και σταυροδρόμι της Ευρώπης της εποχής, η Αυστρο-ουγγαρέζικη μοναρχία επηρεάζεται έντονα από τις φυγόκεντρες δυνάμεις και εντάσεις και ταλαντεύεται μεταξύ παρακμής και μοντερνισμού.
Ο ηλικιωμένος Αυτοκράτορας της Αυστρο-ουγγαρέζικης αυτοκρατορίας και Βασιλιάς της Ουγγαρίας Φραντς Τζόζεφ κυβερνά από την Βιέννη μια πελώρια έκταση δεκάδων εθνοτήτων, πολλών διαφορετικών κουλτουρών και θρησκειών. Όλα τα πολιτικά και ιδεολογικά κινήματα που έχουν ξεπεταχθεί στην διάρκεια του 19ου αιώνα : σοσιαλισμός, εθνικισμός, αναρχισμός κάνουν τώρα την παρουσία τους αισθητή πολύ συχνά μπερδεμένα όλα μαζί.
Ο αντισημιτισμός στην μοντέρνα του εκδοχή ωριμάζει στην Βιέννη της εποχής. Νέες επιστημονικές προσεγγίσεις ανθίζουν και οι πρώτες μορφές ψυχολογικών σπουδών και η ψυχανάλυση ευδοκιμούν, ταυτόχρονα με σωρεία ψευτο-επιστημονικών ομάδων και διανοουμένων , οι οποίοι κάποιες φορές με μορφή αιρέσεων, καθοδηγούμενοι από τον αρχηγό τους διεκδικούν την θέση τους στην κοινωνία. Ετσι, διαφορετικές τάσεις και κινήματα, κατά βάσει περιθωριακά, αλλά ενθουσιώδη, συνυπάρχουν στην Αυστρο –Ουγγαρία. Την ίδια περίοδο όλες οι μορφές τέχνης, αρχιτεκτονική, κινηματογράφος, λογοτεχνία βρίσκονται σε άνθιση.
Η κρίση ταυτότητας που προκύπτει από την διάσπαση των προσδοκιών και την καθίζηση της κεντρικής Αυτοκρατορικής εξουσίας , σε συνδυασμό με την απομυθοποίηση του κόσμου και την κρίση στις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων, δίνουν τόπο σε έναν παλλόμενο κόσμο που θα μπορούσε να οδηγηθεί είτε σε μια εκστατική πρόοδο ή μια συνολική κατάρρευση.
Κατά έναν τρόπο, αυτή η κοινωνία που είναι ερωτευμένη με την τεχνολογία και διαπνέεται από αισιοδοξία χωρίς όρια, είναι βαθιά άρρωστη και υπάρχει μια περιρρέουσα αίσθηση ότι κάτι κακό, ίσως απολύτως καταστροφικό μπορεί να συμβεί. Είναι μια εποχή σχεδόν βιβλικής προσμονής.
Αυτή η κοινωνία, της οποίας οι κώδικες και η εκλέπτυνση αποτυπώνονται και εκφράζονται στον τρόπο ντυσίματος και συμπεριφοράς, στα καπέλα που σχεδιάζονται και φοριούνται, διατηρεί ένα επίπεδο ηρεμίας. Αλλά κάτω από το πέπλο της ηρεμίας και του πολιτισμού πνέουν δυνατά δυνάμεις εκτός ελέγχου.
Και αυτές οι δυνάμεις είναι έτοιμες να συμπαρασύρουν όλους τους ανέμελους ανθρώπους με πίστη στην πρόοδο σε ένα χάος και καταστροφή βιομηχανικών διαστάσεων.
Σημείωμα του σκηνοθέτη
Λάζλο Νέμες
Ο Λάζλο Νέμες γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου του 1977 στην Βουδαπέστη. Αφού σπούδασε ιστορία, διεθνείς σχέσεις και σεναριογραφία στο Παρίσι εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη στην Γαλλία και την Ουγγαρία. Υπήρξε βοηθός του Bella Τar στην ταινία «The man from London» και στην συνέχεια σπούδασε σκηνοθεσία στο New York University. Οι ταινίες του μικρού μήκους έχουν κερδίσει περισσότερα από 30 βραβεία σε 100 διεθνή φεστιβάλ. Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους «Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΣΑΟΥΛ» κέρδισε το βραβείο Grand Prix στο Φεστιβάλ των Καννών και στην συνέχεια την Χρυσή Σφαίρα και το Οσκαρ Καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 2016.
Η «ΔΥΣΗ ΗΛΙΟΥ» είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του.
