Όφειλα ένα ταξίδι στη γιαγιά μου, Όλγα Σεμπελίδου, Ρωσοπόντια, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Σότσι, όπου διεξάγονται οι αγώνες ποδοσφαίρου που παρακολουθούμε αυτές τις ημέρες. Δυναμική γυναίκα, αλεξιπτωτίστρια, πολύ παράξενο για νέο κορίτσι, που ήρθε στην Αθήνα το 1938 και έμενε αρχικά στα προσφυγικά της Καλλιθέας.
Το μεγάλο ταξίδι μου στη Μόσχα ξεκίνησε έτσι: Με τρία βιβλία στη βαλίτσα, την αυτοβιογραφία του Έρικ Μπέρντον, την «Ώρα του Διαβόλου» - το τελευταίο βιβλίο του Φερνάντο Πεσόα, που βγήκε στην επιφάνεια από τη σύντροφό του - και το «Ταξίδι στη Ρωσία» του Αντρέα Εμπειρίκου, έφυγα για τη Μόσχα για 12 μέρες και 12 νύχτες.
Στη Μόσχα όλα μπορούν να συμβούν
Η μουσική και οι τέχνες, πέραν των ορχηστρών και των μπαλέτων που βλέπουμε στην Ελλάδα, ήταν η περιέργεια που με οδήγησε στην πόλη των 9 εκατομμυρίων και την αναλογία 3 γυναίκες και 1 άντρας. Η Αεροφλότ με την τρίωρη καθυστέρησή της με αποζημίωσε με την ώρα που είχα στη διάθεσή μου να διαβάσω το ταξίδι του Εμπειρίκου με την παλιοπαρέα του, Ελύτη και Θεοτοκά, με τον ίδιο προορισμό. Τι περίεργο έφυγε κι αυτός 4.40 με πλοίο από τον Πειραιά, με πλοίο, πριν 38 χρόνια! Καλό σημάδι σκέφτηκα, ενώ ένα παιδικό γκρουπ με ρωσάκια έκανε φασαρία δίπλα μου. Είναι κι αυτές οι αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις για προσοχή μη χαθούν οι αποσκευές σας…
Τρεις γυναίκες αναλογούν σε έναν άντρα στην Ρωσία!
Το πιο πολύτιμο πράγμα που κουβαλούσα ήταν ένα αυτόγραφο του Φράνκο Τζεφιρέλι που τα είπαμε για λίγο πριν φύγω ταξίδι και ξεχάστηκε μέσα στο μπλοκ μου. Πήρα μαζί μου και τρία cd ένα με τις ηχογραφήσεις του Έλβις στη Sun, μια διπλή ανθολογία της Janis Joplin και το καινούργιο άλμπουμ των Ενδελέχεια. Τελικά δεν άκουσα κανένα, αλλά είδα την Janis Joplin της Ρωσίας στο famous, λόγω επισκεπτών, όπως Sting, Blues Brothers, B.B. King, Nazareth, Motorhead που κοσμούν τους τοίχους του «B.B. King» που έχει live blues κάθε μέρα 8-10 μ.μ. Εκεί η μπάντα κάλεσε μια γεματούλα μα νόστιμη, με φωνή Joplin και τραγούδησε Cream χαιρετίζοντας την επανασύνδεσή τους. Το όνομά της δεν το ‘πιασα, αλλά την βάφτισα Τζάνις. Στα διαλείμματα και μετά το live έπαιζαν dvd. Ήταν ένα ξύλινο και εντυπωσιακό στην είσοδο μπαρ με την πρόσοψη μιας κόκκινης Cadillac. Τελικά το blues υπάρχει παντού…
Το ξενοδοχείο Rossiya στην Κόκκινη Πλατεία
Έμενα στο μεγαλύτερο ξενοδοχείο του κόσμου, το Rossiya, εννιαόροφο, δύο χιλιάδες δωμάτια. Ο Στάλιν γκρέμισε 15 εκκλησίες που βρίσκονταν στο ίδιο μέρος για να το φτιάξει. Κάτι κρατούσε από την παλιά του αίγλη, μα μέσα σ’ ένα χρόνο θα γκρεμιστεί… Δρόμοι ή ένα άλλο ξενοδοχείο θα φτιαχτεί στη θέση του. Όμως η θέα που είχα με έκανε πολλά βράδια να μένω άγρυπνος. Όλη η Κόκκινη Πλατεία, η χρωματιστή εκκλησία του Αγίου Βασιλείου, το ποτάμι, οι χρυσοί τρούλοι, όλα στο πιάτο χωρίς να μεσολαβούν κτίρια, μα ένα πάρκο. Ασφαλώς με τέτοια θέα είχα διάθεση κάθε μέρα.
Το πρώτο βράδυ βρέθηκα σ’ ένα πολυχώρο όπου έπαιζε μια μπάντα, αρκετά groove-άτη με κρουστούς, κιθάρες, ούτι μ’ ένα Σύριο, μια μελαχρινή τραγουδίστρια στα λάτιν και ένα γερόλυκο τραγουδιστή που έπαιζε και κιθάρα. Εκεί άκουσα τα Black Magic Woman και Imagine σε τελείως διαφορετικές εκτελέσεις. Ήταν το Pop Mechanic Project. Είχαν και μια κημπορντίστρια που έπαιζε πλήκτρα με φωτοκύτταρα από ψηλά! Ρώσικη πατέντα, το termine vox, πολύ ενδιαφέρουσα.
Το Pop Mechanic Project
Το συνάντησα και την επόμενη μέρα στο jazz festival στο Πάρκο Αρχάγγελος, μισή ώρα με αμάξι έξω από την πόλη. Ένα παραδεισένιο μέρος όπου οι περίπατοι - χάσιμο στην απέραντη καταπράσινη έκταση συναγωνιζόταν το θέαμα στις τρεις σκηνές που ήταν διασκορπισμένες και έμοιαζαν δώρο της φύσης. Ξαφνικά παλιά ανάκτορα, κολώνες στο πουθενά και μια τζαζ ορχήστρα, ή ο Αρκάντιους, αυτός ο φημισμένος Ρώσος πνευστός, που φάνταζε σαν Πάνας με τα τεράστια όργανα που έχουν στην Ασία. Αυτοσχεδιασμοί που σου παίρνουν το μυαλό σε πολιτισμένο περιβάλλον με τραπέζια στην άκρη για τους κάποιους, ένας κύκλος με γκαζόν και γύρω κόσμος και αυτοκρατορική είσοδος με κολώνες. Και μια μαύρη θεά. Νομίζω ήταν η μόνη μαύρη που είδα στη Μόσχα.
Χορός στο Πάρκο του Αρχαγγέλου με ζωντανή τζαζ μουσική
Στην άλλη σκηνή οι νέες τάσεις της τζαζ με χρήση termine vox που βγάζει ένα μακρόσυρτο groove ήχο και δίνει ένα χρώμα στο διαφορετικό παίξιμο τους σε σχέση με την Ευρώπη και την Αμερική. Στο φεστιβάλ αυτό πήρα τυχαία και δύο εκπληκτικά cd. Πάλι αυτό το ένστικτο. Η τζαζ-ροκ ορχήστρα Arsenal, που σχηματίστηκε το 1973, σε πανεπιστήμιο της Μόσχας, οι Blood Sweat and Tears της Ρωσίας, κομμάτια των οποίων διασκευάζουν. Έχουν διασκευάσει και την ροκ όπερα Jesus Christ Superstar σε δική τους πιο τζαζ-ροκ διασκευή. Η Er. J. Orchestras επίσης στο «Gabielius» είναι ένα καταπληκτικό μείγμα folk, jazz, minimal, αρκετά ατμοσφαιρικό. Χάρτινες πολύ καλές ρωσικές εκδόσεις, νέες κυκλοφορίες με 8 ευρώ, όπως και το τελευταίο του Buddy Guy με συμμετοχή Eric Clapton, το ακουστικό «Blues Singer».
Live jazz στο πάρκο
Τα ρωσικής κατασκευής cd κυμαίνονταν 8-9 ευρώ, τα εισαγόμενα που είναι και το μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς από 17-25 ευρώ, όπως και στην Ελλάδα δηλαδή. Δεν μπορώ να μην αναφέρω και το εκπληκτικό δισκάδικο, ίσως το μεγαλύτερο και πιο πλήρες που έχω συναντήσει και από τις χώρες της Ευρώπης, το «Transylvania» (www.transylvania.ru). Τα είχε όλα μέσα, καθώς και μεγάλη ποικιλία cd boxes και dvd σε εκπληκτική διάταξη, πολύ ελκυστική για τον πελάτη. Από τιμές… φαρμακείο. Βινύλιο δεν βρήκα στη Ρωσία, αν και οι δισκάδες μου είπαν ότι κατά καιρούς πέφτουν παρτίδες στα χέρια τους.
Ο Ρώσος δισκοπώλης στο «Transylvania»
Στην ροκ δεν έχουν να επιδείξουν τίποτε το ενδιαφέρον οι Ρώσοι, ένας ξεπερασμένος ήχος χωρίς φαντασία σε ρωσική γλώσσα, μάλλον αδιάφορο. Από την άλλη η jazz έχει παντού να πει κάτι ενδιαφέρον. Πολλά γκρουπ παίζουν ζωντανά, συμμετέχουν σε φεστιβάλ. Γενικά η Μόσχα είναι μια πολύ ζωντανή πόλη από πλευράς μουσικής, κάθε μέρα κάτι γίνεται. Τα περισσότερα ονόματα που θα δούμε στην Ελλάδα (White Stripes, Moby, Sonic Youth, Garbage, Marylin Manson, Faithless) ακόμη και το Cats περνούν πρώτα από εκεί. Οι περισσότεροι κουβαλούν μαζί τους cd player, αγοράζουν cd και γενικά η μουσική είναι μέσα στη ζωή τους, ακόμη και λόγω μεγάλης χρήσης των νέων δυνατοτήτων της τεχνολογίας. Μπορείς να πίνεις καφέ σε πολυσύχναστο μέρος και να κάτσει δίπλα σου γιάπης με τη συνάδελφό του και να ανοίξει το μικρό laptop του να δει ειδήσεις.
Μια Ρωσίδα απαγγέλει ποίηση μπροστά στο κοινό
Βρέθηκα και στα avant-garde πάρτι τους σε ένα χώρο πίσω από ένα κτίριο, όπου με υποδέχθηκε ένας Ρώσος τύπου Ravi Shankar με κελεμπία, έβγαζε και μια low budget εφημερίδα, ο οποίος με οδήγησε κατευθείαν σε ένα δωμάτιο όπου μία τραγούδησε a capella, μια άλλη χόρεψε χορό της κοιλιάς, μια άλλη απήγγειλε ένα ποίημα που χειροκροτήθηκε ζωηρά. Χόρεψε κι ένα… γιουσουφάκι! Πέτυχα εκεί κι ένα γνωστό σουρεαλιστή Ρώσο καλλιτέχνη, τον Garry Vinogradav, που φορούσε ένα γυαλί σε σχήμα μάλλον ψαριού, χωρίς τζάμι. Δυστυχώς χάθηκα και δεν βρήκα άλλη μέρα το χώρο που έδειξε τη δουλειά του, αλλά έχω τα στοιχεία του. Εκεί συνάντησα επίσης ζωγράφους, ποιητές και φυσικά αριστουργηματικές γυναίκες. Στο γιουσουφάκι δυστυχώς έτρεμε το χέρι μου και οι τέσσερις πόζες βγήκαν κουνημένες!
Με τον Ρώσο σουρεαλιστή Garry Vinogradav
Μετά στο πάρκο Ερμιτάζ στη Μόσχα κάθισα με μια κοπέλα στα μεγάλα αυτά ασιατικά καναπεδάκια με τα kalian και ήρθε μια βιολοντσελίστρια κλαμένη που την είχε αφήσει ο τσελίστας φίλος της, ο οποίος έχει εξαφανιστεί από τις πρόβες της ορχήστρας επί ένα μήνα. Δεν ήξερε τι να κάνει. Της είπα να του στείλει μήνυμα ότι παρατά το βιολοντσέλο της και εγκαταλείπει την ορχήστρα μέχρι να εμφανιστεί ο καλός της! Γέλασαν, αλλά μετά δεν βρήκαν να κάνουν τίποτα καλύτερο και ακολούθησε τις οδηγίες μου. Το φοβερό ήταν ότι την πέτυχα τυχαία στο δρόμο την άλλη μέρα σε μια μακρινή μοναχική και αναγνωριστική βόλτα στη Μόσχα που αποδείχθηκε μικρή κι αυτή, σαν την Αθήνα στις αναπάντεχες αυτές συναντήσεις. Μιλήσαμε, ήταν καλύτερα γιατί της είχε απαντήσει στο μήνυμα, μα δεν είχε εμφανιστεί ακόμη. Ευκαιρία για καφέ λοιπόν…
Τσάι και αργιλές
Οι νέοι εκεί μεταξύ 25-35 είναι μέσα στα πράγματα, παίρνουν δουλειές, κάνουν όνειρα, προς το παρών δουλεύουν πολύ και αμείβονται λίγο αλλά με αυτό το ρυθμό μάλλον σε δέκα-δεκαπέντε χρόνια θα τα καταφέρουν. Ενδεικτικά αναφέρω το παράδειγμα μιας κοπέλας στην παρέα που ήταν ταξιθέτρια σε σινεμά και μέσα σ’ ένα χρόνο κάνει μακέτες για μεγάλα κτίρια και έχει βλέψεις στην Πολιτιστική Μόσχα εάν πάρουν τους Ολυμπιακούς του 012 ! Τα θέλουν όλα και τώρα σαν να έχουν χάσει το χρόνο και τα κάνουν όλα γρήγορα. Πολύ γρήγορα. Δεν έχουν κατασταλάξει. Επιμένουν ότι είναι Ασιάτες, μα ντύνονται, τρώνε και σκέπτονται σαν Δυτικοί. Κατ’ άλλα λίγοι μιλούν λίγα αγγλικά, στη γλώσσα τους οι περισσότεροι κατάλογοι και όλες οι ταμπέλες, άντε βγάλε άκρη. Με βάφτισαν και Ζένια γιατί το Γιαν είναι λίγο μπανάλ…
Είσοδος στο Γιότινγκ Πάρτι
Το άλλο πάρτι ήταν μια ώρα έξω από τη Μόσχα σε φοβερή φύση - απουσιάζουν οι πέτρες, δεν έχει πουθενά στο περιβάλλον - ένα Γιότινγκ Πάρτι που έκανε ο εκδότης του μεγαλύτερου ρωσικού περιοδικού για γιοτ. Το φόντο μια λίμνη, καταπράσινο περιβάλλον με δέντρα, Harley Davinson, Ferrari, Maserati, Lamborghini και άλλα expensive cars - Jaguar πάντως που προτιμώ δεν είχε - ζωντανή μουσική, πισίνες, παγοδρόμιο, μπουφέδες που δεν άγγιξα γιατί προτίμησα την καλή σαμπάνια, και πολλές μα πολλές γυναίκες εξωπραγματικές. Το κακό στη Μόσχα είναι ότι δεν ξεχωρίζουν σε πρώτη ματιά οι πόρνες από τις κανονικές γυναίκες, ντύνονται το ίδιο και είναι από τη φύση τους όλες πολύ σεξουαλικές. Έτσι μπορείς να μιλάς με κάποια στο πλήθος και να εμφανιστεί ο άνθρωπός της ή να μιλάς με μια άγνωστη και τελικά να είναι ο άνθρωπός σου. Ασφαλώς τέτοιες καταστάσεις ευνοούν τους μοναχικούς ταξιδιώτες που αρέσκονται στις μουσικές και όπου οδηγούν αυτές.
Η ζωντανή μουσική απαραίτητη στο πάρτι
Ένα άλλο κορίτσι άκουγε Led Zeppelin και κρατούσε ένα βιβλίο του Μπουκόφσκι. Εδώ είμαστε. Ήταν κι ένα τραπέζι ψηλό που κουνιόταν από μόνο του όταν περπατούσαν σε ένα άλλο μέρος. Έτσι έπεφταν συχνά τα ποτήρια και οι καφέδες. Μυστήριο μα έδινε έναυσμα για συζητήσεις. Τα πρωινά με επισκέπτονταν ένα τεράστιο πουλί στο μπαλκόνι, ο Βαρώνος, όπως λεγόταν, και τα έκανε φαρδιά πλατιά. Έμοιαζε με σκυλί. Μαύρο πουλί. Στο MTV τους, άκουσα και μια ωραία διασκευή του Ρώσου Lim Bizkit στο «Behind Blue Eyes» των Who. Πολύ τις Tatu έπαιζαν, αλλά και την Gwen Stefani και το Moby. Τηλεόραση χάλια σαν κι εδώ, αλλά είχε το Culture TV όπου έπαιζε μεγάλες ρωσικές ταινίες, αλλά και άλλες ποιοτικές.
Το άλλο στοιχείο που τους χαρακτηρίζει είναι ο έντονος ρομαντισμός. Παντού ζευγαράκια φιλιούνται, προσφέρουν λουλούδια στο δρόμο, περπατούν χέρι-χέρι, κάθονται αγκαλιασμένοι σε παγκάκια, ωραίες εικόνες που εκλείπουν πια στη ζωή της Αθήνας. Καλό είναι που παρά τη φτώχεια οι άνθρωποι δεν το βάζουν κάτω. Και οι αλκοολικοί έχουν αξιοπρέπεια, διαφέρουν σαφώς από εκείνους της Πράγας ή της Στοκχόλμης. Όσο για τα προσφυγικά της Αθήνας είναι σουίτες μπροστά στα δικά τους. Σκοτεινό περιβάλλον, άπειρα σπασμένα και πεταμένα μπουκάλια και βρωμιά λες και δεν έχουν μύτες εκεί!
Ένας άστεγος με τους πιστούς του φίλους
Ωστόσο αυτό το στοιχείο δεν φαίνεται στους δρόμους. Κάποιοι στο σιδηροδρομικό σταθμό και από εδώ κι από εκεί. Οι γυναίκες έχουν πρόβλημα γιατί εκτός από πολλές, όσες έχουν άντρες είναι αλκοολικοί και οι περισσότεροι τις κακομεταχειρίζονται. «Ξέρεις αυτό το σημάδι στο πόδι είναι πυροβολισμός», μου είπε η Σβέτα που είχε μπλέξει με ένα μέθυσο biker. Τις άσχημες γυναίκες, που είναι λίγες, τις έχουν… κρυμμένες και καθαρίζουν ξενοδοχεία και άλλες διατηρούν τις υπαίθριες τουαλέτες που υπάρχουν παντού. Ακόμη και μέσα στο Κρεμλίνο. Μόλις μπήκα στο ξακουστό αυτό χώρο έπιασε καταρρακτώδης βροχή. Όταν πήγα να φωτογραφίσω την λιμουζίνα με τον Πούτιν ένας αστυνομικός από το πουθενά με απώθησε. Πρόλαβα όμως τη φωτογραφία.
Η λιμουζίνα με τον Πούτιν αποχωρεί από το Κρεμλίνο
Την μέρα των γενεθλίων, 6 Ιουνίου, βγήκα βόλτα στην Κόκκινη Πλατεία. Απίθανο πράγμα. Η βόλτα αυτή επαναλήφθηκε πολλές φορές. Ίσως δεν τελειώσει ποτέ. Παντού υπάρχουν πλανόδιοι πωλητές dvd σε φτηνές τιμές. Μπορείς με 4 ευρώ να πάρεις ότι θες. Παντού υπάρχει και το Mythodia του Vangelis, του μόνου Έλληνα καλλιτέχνη που γνωρίζουν στη Μόσχα. Άκουσα και το Chariots of Fire σε ένα χώρο που βρέθηκα με χορούς της κοιλιάς. Μου φώναξαν: τσιφτετέλια, τσιφτετέλια! Αποκρίθηκα: I’m interested in rock’n’roll, not in tsiftetelia και φυσικά έπεσε γέλιο. Ένα βράδυ άνοιξα και το παράθυρο μου στο Rossiya Hotel και μια παρέα με κιθάρα τραγουδούσε τη Φραγκοσυριανή του Μάρκου. Δίπλα τους πηγαινοέρχονταν δεκάδες πρόστυχες, όπως τις λένε στη Μόσχα, εξωτικές γυναίκες που δίνουν κι αυτές ένα χρώμα στην πόλη που διψά για χρήμα. Τις Κυριακές στις πλατείες, όλο και θα πετύχεις, μια τζαζ ορχήστρα να παίζει, ενώ εσύ θα πίνεις την μπύρα σου.
Έως τώρα στα μέρη που περνώ καλά δεν ξαναπάω, έτσι για να βρίσκω και άλλα που είναι ίσως καλύτερα. Εξαιρείται το Λονδίνο από τον κανόνα. Ίσως κάνω μια εξαίρεση και για τη Μόσχα, που είναι πραγματικά αχόρταγη…
Στην Κόκκινη Πλατεία, στον τάφο του Λένιν
Το μεγάλο ταξίδι μου στη Μόσχα ξεκίνησε έτσι: Με τρία βιβλία στη βαλίτσα, την αυτοβιογραφία του Έρικ Μπέρντον, την «Ώρα του Διαβόλου» - το τελευταίο βιβλίο του Φερνάντο Πεσόα, που βγήκε στην επιφάνεια από τη σύντροφό του - και το «Ταξίδι στη Ρωσία» του Αντρέα Εμπειρίκου, έφυγα για τη Μόσχα για 12 μέρες και 12 νύχτες.
Στη Μόσχα όλα μπορούν να συμβούν
Η μουσική και οι τέχνες, πέραν των ορχηστρών και των μπαλέτων που βλέπουμε στην Ελλάδα, ήταν η περιέργεια που με οδήγησε στην πόλη των 9 εκατομμυρίων και την αναλογία 3 γυναίκες και 1 άντρας. Η Αεροφλότ με την τρίωρη καθυστέρησή της με αποζημίωσε με την ώρα που είχα στη διάθεσή μου να διαβάσω το ταξίδι του Εμπειρίκου με την παλιοπαρέα του, Ελύτη και Θεοτοκά, με τον ίδιο προορισμό. Τι περίεργο έφυγε κι αυτός 4.40 με πλοίο από τον Πειραιά, με πλοίο, πριν 38 χρόνια! Καλό σημάδι σκέφτηκα, ενώ ένα παιδικό γκρουπ με ρωσάκια έκανε φασαρία δίπλα μου. Είναι κι αυτές οι αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις για προσοχή μη χαθούν οι αποσκευές σας…
Τρεις γυναίκες αναλογούν σε έναν άντρα στην Ρωσία!
Το πιο πολύτιμο πράγμα που κουβαλούσα ήταν ένα αυτόγραφο του Φράνκο Τζεφιρέλι που τα είπαμε για λίγο πριν φύγω ταξίδι και ξεχάστηκε μέσα στο μπλοκ μου. Πήρα μαζί μου και τρία cd ένα με τις ηχογραφήσεις του Έλβις στη Sun, μια διπλή ανθολογία της Janis Joplin και το καινούργιο άλμπουμ των Ενδελέχεια. Τελικά δεν άκουσα κανένα, αλλά είδα την Janis Joplin της Ρωσίας στο famous, λόγω επισκεπτών, όπως Sting, Blues Brothers, B.B. King, Nazareth, Motorhead που κοσμούν τους τοίχους του «B.B. King» που έχει live blues κάθε μέρα 8-10 μ.μ. Εκεί η μπάντα κάλεσε μια γεματούλα μα νόστιμη, με φωνή Joplin και τραγούδησε Cream χαιρετίζοντας την επανασύνδεσή τους. Το όνομά της δεν το ‘πιασα, αλλά την βάφτισα Τζάνις. Στα διαλείμματα και μετά το live έπαιζαν dvd. Ήταν ένα ξύλινο και εντυπωσιακό στην είσοδο μπαρ με την πρόσοψη μιας κόκκινης Cadillac. Τελικά το blues υπάρχει παντού…
Το ξενοδοχείο Rossiya στην Κόκκινη Πλατεία
Έμενα στο μεγαλύτερο ξενοδοχείο του κόσμου, το Rossiya, εννιαόροφο, δύο χιλιάδες δωμάτια. Ο Στάλιν γκρέμισε 15 εκκλησίες που βρίσκονταν στο ίδιο μέρος για να το φτιάξει. Κάτι κρατούσε από την παλιά του αίγλη, μα μέσα σ’ ένα χρόνο θα γκρεμιστεί… Δρόμοι ή ένα άλλο ξενοδοχείο θα φτιαχτεί στη θέση του. Όμως η θέα που είχα με έκανε πολλά βράδια να μένω άγρυπνος. Όλη η Κόκκινη Πλατεία, η χρωματιστή εκκλησία του Αγίου Βασιλείου, το ποτάμι, οι χρυσοί τρούλοι, όλα στο πιάτο χωρίς να μεσολαβούν κτίρια, μα ένα πάρκο. Ασφαλώς με τέτοια θέα είχα διάθεση κάθε μέρα.
Το πρώτο βράδυ βρέθηκα σ’ ένα πολυχώρο όπου έπαιζε μια μπάντα, αρκετά groove-άτη με κρουστούς, κιθάρες, ούτι μ’ ένα Σύριο, μια μελαχρινή τραγουδίστρια στα λάτιν και ένα γερόλυκο τραγουδιστή που έπαιζε και κιθάρα. Εκεί άκουσα τα Black Magic Woman και Imagine σε τελείως διαφορετικές εκτελέσεις. Ήταν το Pop Mechanic Project. Είχαν και μια κημπορντίστρια που έπαιζε πλήκτρα με φωτοκύτταρα από ψηλά! Ρώσικη πατέντα, το termine vox, πολύ ενδιαφέρουσα.
Το Pop Mechanic Project
Το συνάντησα και την επόμενη μέρα στο jazz festival στο Πάρκο Αρχάγγελος, μισή ώρα με αμάξι έξω από την πόλη. Ένα παραδεισένιο μέρος όπου οι περίπατοι - χάσιμο στην απέραντη καταπράσινη έκταση συναγωνιζόταν το θέαμα στις τρεις σκηνές που ήταν διασκορπισμένες και έμοιαζαν δώρο της φύσης. Ξαφνικά παλιά ανάκτορα, κολώνες στο πουθενά και μια τζαζ ορχήστρα, ή ο Αρκάντιους, αυτός ο φημισμένος Ρώσος πνευστός, που φάνταζε σαν Πάνας με τα τεράστια όργανα που έχουν στην Ασία. Αυτοσχεδιασμοί που σου παίρνουν το μυαλό σε πολιτισμένο περιβάλλον με τραπέζια στην άκρη για τους κάποιους, ένας κύκλος με γκαζόν και γύρω κόσμος και αυτοκρατορική είσοδος με κολώνες. Και μια μαύρη θεά. Νομίζω ήταν η μόνη μαύρη που είδα στη Μόσχα.
Χορός στο Πάρκο του Αρχαγγέλου με ζωντανή τζαζ μουσική
Στην άλλη σκηνή οι νέες τάσεις της τζαζ με χρήση termine vox που βγάζει ένα μακρόσυρτο groove ήχο και δίνει ένα χρώμα στο διαφορετικό παίξιμο τους σε σχέση με την Ευρώπη και την Αμερική. Στο φεστιβάλ αυτό πήρα τυχαία και δύο εκπληκτικά cd. Πάλι αυτό το ένστικτο. Η τζαζ-ροκ ορχήστρα Arsenal, που σχηματίστηκε το 1973, σε πανεπιστήμιο της Μόσχας, οι Blood Sweat and Tears της Ρωσίας, κομμάτια των οποίων διασκευάζουν. Έχουν διασκευάσει και την ροκ όπερα Jesus Christ Superstar σε δική τους πιο τζαζ-ροκ διασκευή. Η Er. J. Orchestras επίσης στο «Gabielius» είναι ένα καταπληκτικό μείγμα folk, jazz, minimal, αρκετά ατμοσφαιρικό. Χάρτινες πολύ καλές ρωσικές εκδόσεις, νέες κυκλοφορίες με 8 ευρώ, όπως και το τελευταίο του Buddy Guy με συμμετοχή Eric Clapton, το ακουστικό «Blues Singer».
Live jazz στο πάρκο
Τα ρωσικής κατασκευής cd κυμαίνονταν 8-9 ευρώ, τα εισαγόμενα που είναι και το μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς από 17-25 ευρώ, όπως και στην Ελλάδα δηλαδή. Δεν μπορώ να μην αναφέρω και το εκπληκτικό δισκάδικο, ίσως το μεγαλύτερο και πιο πλήρες που έχω συναντήσει και από τις χώρες της Ευρώπης, το «Transylvania» (www.transylvania.ru). Τα είχε όλα μέσα, καθώς και μεγάλη ποικιλία cd boxes και dvd σε εκπληκτική διάταξη, πολύ ελκυστική για τον πελάτη. Από τιμές… φαρμακείο. Βινύλιο δεν βρήκα στη Ρωσία, αν και οι δισκάδες μου είπαν ότι κατά καιρούς πέφτουν παρτίδες στα χέρια τους.
Ο Ρώσος δισκοπώλης στο «Transylvania»
Στην ροκ δεν έχουν να επιδείξουν τίποτε το ενδιαφέρον οι Ρώσοι, ένας ξεπερασμένος ήχος χωρίς φαντασία σε ρωσική γλώσσα, μάλλον αδιάφορο. Από την άλλη η jazz έχει παντού να πει κάτι ενδιαφέρον. Πολλά γκρουπ παίζουν ζωντανά, συμμετέχουν σε φεστιβάλ. Γενικά η Μόσχα είναι μια πολύ ζωντανή πόλη από πλευράς μουσικής, κάθε μέρα κάτι γίνεται. Τα περισσότερα ονόματα που θα δούμε στην Ελλάδα (White Stripes, Moby, Sonic Youth, Garbage, Marylin Manson, Faithless) ακόμη και το Cats περνούν πρώτα από εκεί. Οι περισσότεροι κουβαλούν μαζί τους cd player, αγοράζουν cd και γενικά η μουσική είναι μέσα στη ζωή τους, ακόμη και λόγω μεγάλης χρήσης των νέων δυνατοτήτων της τεχνολογίας. Μπορείς να πίνεις καφέ σε πολυσύχναστο μέρος και να κάτσει δίπλα σου γιάπης με τη συνάδελφό του και να ανοίξει το μικρό laptop του να δει ειδήσεις.
Μια Ρωσίδα απαγγέλει ποίηση μπροστά στο κοινό
Βρέθηκα και στα avant-garde πάρτι τους σε ένα χώρο πίσω από ένα κτίριο, όπου με υποδέχθηκε ένας Ρώσος τύπου Ravi Shankar με κελεμπία, έβγαζε και μια low budget εφημερίδα, ο οποίος με οδήγησε κατευθείαν σε ένα δωμάτιο όπου μία τραγούδησε a capella, μια άλλη χόρεψε χορό της κοιλιάς, μια άλλη απήγγειλε ένα ποίημα που χειροκροτήθηκε ζωηρά. Χόρεψε κι ένα… γιουσουφάκι! Πέτυχα εκεί κι ένα γνωστό σουρεαλιστή Ρώσο καλλιτέχνη, τον Garry Vinogradav, που φορούσε ένα γυαλί σε σχήμα μάλλον ψαριού, χωρίς τζάμι. Δυστυχώς χάθηκα και δεν βρήκα άλλη μέρα το χώρο που έδειξε τη δουλειά του, αλλά έχω τα στοιχεία του. Εκεί συνάντησα επίσης ζωγράφους, ποιητές και φυσικά αριστουργηματικές γυναίκες. Στο γιουσουφάκι δυστυχώς έτρεμε το χέρι μου και οι τέσσερις πόζες βγήκαν κουνημένες!
Με τον Ρώσο σουρεαλιστή Garry Vinogradav
Μετά στο πάρκο Ερμιτάζ στη Μόσχα κάθισα με μια κοπέλα στα μεγάλα αυτά ασιατικά καναπεδάκια με τα kalian και ήρθε μια βιολοντσελίστρια κλαμένη που την είχε αφήσει ο τσελίστας φίλος της, ο οποίος έχει εξαφανιστεί από τις πρόβες της ορχήστρας επί ένα μήνα. Δεν ήξερε τι να κάνει. Της είπα να του στείλει μήνυμα ότι παρατά το βιολοντσέλο της και εγκαταλείπει την ορχήστρα μέχρι να εμφανιστεί ο καλός της! Γέλασαν, αλλά μετά δεν βρήκαν να κάνουν τίποτα καλύτερο και ακολούθησε τις οδηγίες μου. Το φοβερό ήταν ότι την πέτυχα τυχαία στο δρόμο την άλλη μέρα σε μια μακρινή μοναχική και αναγνωριστική βόλτα στη Μόσχα που αποδείχθηκε μικρή κι αυτή, σαν την Αθήνα στις αναπάντεχες αυτές συναντήσεις. Μιλήσαμε, ήταν καλύτερα γιατί της είχε απαντήσει στο μήνυμα, μα δεν είχε εμφανιστεί ακόμη. Ευκαιρία για καφέ λοιπόν…
Τσάι και αργιλές
Οι νέοι εκεί μεταξύ 25-35 είναι μέσα στα πράγματα, παίρνουν δουλειές, κάνουν όνειρα, προς το παρών δουλεύουν πολύ και αμείβονται λίγο αλλά με αυτό το ρυθμό μάλλον σε δέκα-δεκαπέντε χρόνια θα τα καταφέρουν. Ενδεικτικά αναφέρω το παράδειγμα μιας κοπέλας στην παρέα που ήταν ταξιθέτρια σε σινεμά και μέσα σ’ ένα χρόνο κάνει μακέτες για μεγάλα κτίρια και έχει βλέψεις στην Πολιτιστική Μόσχα εάν πάρουν τους Ολυμπιακούς του 012 ! Τα θέλουν όλα και τώρα σαν να έχουν χάσει το χρόνο και τα κάνουν όλα γρήγορα. Πολύ γρήγορα. Δεν έχουν κατασταλάξει. Επιμένουν ότι είναι Ασιάτες, μα ντύνονται, τρώνε και σκέπτονται σαν Δυτικοί. Κατ’ άλλα λίγοι μιλούν λίγα αγγλικά, στη γλώσσα τους οι περισσότεροι κατάλογοι και όλες οι ταμπέλες, άντε βγάλε άκρη. Με βάφτισαν και Ζένια γιατί το Γιαν είναι λίγο μπανάλ…
Η σαρξ
Είσοδος στο Γιότινγκ Πάρτι
Το άλλο πάρτι ήταν μια ώρα έξω από τη Μόσχα σε φοβερή φύση - απουσιάζουν οι πέτρες, δεν έχει πουθενά στο περιβάλλον - ένα Γιότινγκ Πάρτι που έκανε ο εκδότης του μεγαλύτερου ρωσικού περιοδικού για γιοτ. Το φόντο μια λίμνη, καταπράσινο περιβάλλον με δέντρα, Harley Davinson, Ferrari, Maserati, Lamborghini και άλλα expensive cars - Jaguar πάντως που προτιμώ δεν είχε - ζωντανή μουσική, πισίνες, παγοδρόμιο, μπουφέδες που δεν άγγιξα γιατί προτίμησα την καλή σαμπάνια, και πολλές μα πολλές γυναίκες εξωπραγματικές. Το κακό στη Μόσχα είναι ότι δεν ξεχωρίζουν σε πρώτη ματιά οι πόρνες από τις κανονικές γυναίκες, ντύνονται το ίδιο και είναι από τη φύση τους όλες πολύ σεξουαλικές. Έτσι μπορείς να μιλάς με κάποια στο πλήθος και να εμφανιστεί ο άνθρωπός της ή να μιλάς με μια άγνωστη και τελικά να είναι ο άνθρωπός σου. Ασφαλώς τέτοιες καταστάσεις ευνοούν τους μοναχικούς ταξιδιώτες που αρέσκονται στις μουσικές και όπου οδηγούν αυτές.
Η ζωντανή μουσική απαραίτητη στο πάρτι
Ένα άλλο κορίτσι άκουγε Led Zeppelin και κρατούσε ένα βιβλίο του Μπουκόφσκι. Εδώ είμαστε. Ήταν κι ένα τραπέζι ψηλό που κουνιόταν από μόνο του όταν περπατούσαν σε ένα άλλο μέρος. Έτσι έπεφταν συχνά τα ποτήρια και οι καφέδες. Μυστήριο μα έδινε έναυσμα για συζητήσεις. Τα πρωινά με επισκέπτονταν ένα τεράστιο πουλί στο μπαλκόνι, ο Βαρώνος, όπως λεγόταν, και τα έκανε φαρδιά πλατιά. Έμοιαζε με σκυλί. Μαύρο πουλί. Στο MTV τους, άκουσα και μια ωραία διασκευή του Ρώσου Lim Bizkit στο «Behind Blue Eyes» των Who. Πολύ τις Tatu έπαιζαν, αλλά και την Gwen Stefani και το Moby. Τηλεόραση χάλια σαν κι εδώ, αλλά είχε το Culture TV όπου έπαιζε μεγάλες ρωσικές ταινίες, αλλά και άλλες ποιοτικές.
Το άλλο στοιχείο που τους χαρακτηρίζει είναι ο έντονος ρομαντισμός. Παντού ζευγαράκια φιλιούνται, προσφέρουν λουλούδια στο δρόμο, περπατούν χέρι-χέρι, κάθονται αγκαλιασμένοι σε παγκάκια, ωραίες εικόνες που εκλείπουν πια στη ζωή της Αθήνας. Καλό είναι που παρά τη φτώχεια οι άνθρωποι δεν το βάζουν κάτω. Και οι αλκοολικοί έχουν αξιοπρέπεια, διαφέρουν σαφώς από εκείνους της Πράγας ή της Στοκχόλμης. Όσο για τα προσφυγικά της Αθήνας είναι σουίτες μπροστά στα δικά τους. Σκοτεινό περιβάλλον, άπειρα σπασμένα και πεταμένα μπουκάλια και βρωμιά λες και δεν έχουν μύτες εκεί!
Ένας άστεγος με τους πιστούς του φίλους
Ωστόσο αυτό το στοιχείο δεν φαίνεται στους δρόμους. Κάποιοι στο σιδηροδρομικό σταθμό και από εδώ κι από εκεί. Οι γυναίκες έχουν πρόβλημα γιατί εκτός από πολλές, όσες έχουν άντρες είναι αλκοολικοί και οι περισσότεροι τις κακομεταχειρίζονται. «Ξέρεις αυτό το σημάδι στο πόδι είναι πυροβολισμός», μου είπε η Σβέτα που είχε μπλέξει με ένα μέθυσο biker. Τις άσχημες γυναίκες, που είναι λίγες, τις έχουν… κρυμμένες και καθαρίζουν ξενοδοχεία και άλλες διατηρούν τις υπαίθριες τουαλέτες που υπάρχουν παντού. Ακόμη και μέσα στο Κρεμλίνο. Μόλις μπήκα στο ξακουστό αυτό χώρο έπιασε καταρρακτώδης βροχή. Όταν πήγα να φωτογραφίσω την λιμουζίνα με τον Πούτιν ένας αστυνομικός από το πουθενά με απώθησε. Πρόλαβα όμως τη φωτογραφία.
Η λιμουζίνα με τον Πούτιν αποχωρεί από το Κρεμλίνο
Την μέρα των γενεθλίων, 6 Ιουνίου, βγήκα βόλτα στην Κόκκινη Πλατεία. Απίθανο πράγμα. Η βόλτα αυτή επαναλήφθηκε πολλές φορές. Ίσως δεν τελειώσει ποτέ. Παντού υπάρχουν πλανόδιοι πωλητές dvd σε φτηνές τιμές. Μπορείς με 4 ευρώ να πάρεις ότι θες. Παντού υπάρχει και το Mythodia του Vangelis, του μόνου Έλληνα καλλιτέχνη που γνωρίζουν στη Μόσχα. Άκουσα και το Chariots of Fire σε ένα χώρο που βρέθηκα με χορούς της κοιλιάς. Μου φώναξαν: τσιφτετέλια, τσιφτετέλια! Αποκρίθηκα: I’m interested in rock’n’roll, not in tsiftetelia και φυσικά έπεσε γέλιο. Ένα βράδυ άνοιξα και το παράθυρο μου στο Rossiya Hotel και μια παρέα με κιθάρα τραγουδούσε τη Φραγκοσυριανή του Μάρκου. Δίπλα τους πηγαινοέρχονταν δεκάδες πρόστυχες, όπως τις λένε στη Μόσχα, εξωτικές γυναίκες που δίνουν κι αυτές ένα χρώμα στην πόλη που διψά για χρήμα. Τις Κυριακές στις πλατείες, όλο και θα πετύχεις, μια τζαζ ορχήστρα να παίζει, ενώ εσύ θα πίνεις την μπύρα σου.
Έως τώρα στα μέρη που περνώ καλά δεν ξαναπάω, έτσι για να βρίσκω και άλλα που είναι ίσως καλύτερα. Εξαιρείται το Λονδίνο από τον κανόνα. Ίσως κάνω μια εξαίρεση και για τη Μόσχα, που είναι πραγματικά αχόρταγη…
Στην Κόκκινη Πλατεία, στον τάφο του Λένιν
