18 Μαρτίου 1996, ημέρα που ο ποιητής του «Άξιον Εστί» (και όχι μόνο) Οδυσσέας Ελύτης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 85 ετών. Είχε γεννηθεί στις 2 Νοεμβρίου 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης…
Από τον «Κύκλο με την κιμωλία» στο «Θαλασσινό τριφύλλι»
Με αυτή την αφορμή κι επειδή όλα αυτά τα χρόνια έχουν γραφτεί εκατοντάδες αράδες από ειδικούς και μη για τον νομπελίστα ποιητή και τη διαδρομή του, προτίμησα να ξεφύγω λίγο από τα «τετριμμένα» και να ανατρέξω σε μια από τις λιγότερο γνωστές πτυχές του έργου του. Στα τραγούδια με στίχους που έγραψε ή μετάφρασε ο Οδυσσέας Ελύτης και κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών από το 1959, μέχρι το 1974. Τραγούδια σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, από το θεατρικό έργο του Βertolt Brecht «Ο κύκλος με την κιμωλία», του Μίκη Θεοδωράκη από το «Αρχιπέλαγος», το «Άξιον Εστί», τις «Μικρές Κυκλάδες» και το «Romancero Gitano» του Federico Garcia Lorca, του Γιάννη Μαρκόπουλου από το έργο «Ήλιος ο πρώτος» και του Λίνου Κόκοτου από τον κύκλο τραγουδιών «Θαλασσινό τριφύλλι».
Ουσιαστικά πρόκειται για 26 τραγούδια που αναπαράγονται από δίσκο σε δίσκο στις ίδιες ή σε διαφορετικές εκτελέσεις…
Τα 45άρια του Οδυσσέα Ελύτη
1) Τέσσερα τραγούδια από το έργο «Ο κύκλος με την κιμωλία»
α) Τέσσερις στρατηγοί (Μάνος Χατζιδάκις – Bertolt Brecht, μτφ: Οδυσσέας Ελύτης) Γιώργος Μούτσιος
β) Ανάγκη να σε πάρω εγώ (Μάνος Χατζιδάκις – Bertolt Brecht, μτφ: Οδυσσέας Ελύτης) Γιώργος Μούτσιος
γ) Το τραγούδι του στρατιώτη (Μάνος Χατζιδάκις – Bertolt Brecht, μτφ: Οδυσσέας Ελύτης) Γιώργος Μούτσιος
δ) Μια φορά κι έναν καιρό (Μάνος Χατζιδάκις – Bertolt Brecht, μτφ: Οδυσσέας Ελύτης) Γιώργος Μούτσιος (Fidelity EP – 8902 extended, 1959)
2) α) Ανάμεσα Σύρο και Τζια (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Καίτη Θύμη
β) Φεύγω μακριά πατρίδα μου (Μίκης Θεοδωράκης – Δημήτρης Χριστοδούλου) (Columbia SCDG-2926, 1961)
3) α) Ανάμεσα Σύρο και Τζια (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Μαίρη Λίντα
β) Το παλικάρι (Μίκης Θεοδωράκης) Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG-2931, 1961)
4) «Greek Holiday»
α) Εβίβα (Ανδρέας Χατζηαποστόλου – Τάκης Σωτήρχος) Τώνης Μαρούδας – Μαίρη Λίβα
β) Θλίψη (Μανώλης Χιώτης) Μαίρη Λίντα – Μανώλης Χιώτης
γ) Νύχτα (Νίκυ Γιάκοβλεφ – Κώστας Κοφινιώτης) Μαίρη Λω
δ) Ανάμεσα Σύρο και Τζια (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Καίτη Θύμη (Columbia Αγγλίας, SEG – 8312 extended, 1964)
5) α) Με το λύχνο του άστρου (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Χορωδία Θάλειας Βυζαντίου
β) Ένα το χελιδόνι (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Χορωδία Θάλειας Βυζαντίου (His master’s voice- 7PG 3488, 1965)
6) α) Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Χορωδία Θάλειας Βυζαντίου
β) Της αγάπης αίματα (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Χορωδία Θάλειας Βυζαντίου (His master’s voice- 7PG 3489, 1965)
7) α) Ανοίγω το στόμα μου (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Γρηγόρης Μπιθικώτσης – Χορωδία Θάλειας Βυζαντίου
β) Άξιον εστί (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Μικτή Χορωδία Θάλειας Βυζαντίου (His master’s voice- 7PG 3490, 1965)
8) Τέσσερα τραγούδια από τον κύκλο «Μικρές Κυκλάδες»
α) Του μικρού βοριά (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη
β) Τα Ελληνάκια (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη
γ) Το τριζόνι (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη
δ) Τα ’δατε τα μάθατε (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη (LYRA LE-2003 extended, 1964)
9) Τέσσερα τραγούδια από τον κύκλο «Μικρές Κυκλάδες»
α) H Μάγια (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη
β) Ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη
γ) Μαρίνα (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη
δ) Του μικρού βοριά (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Ορχηστρικό (LYRA LE-2008 extended, 1964)
10) α) H Μάγια (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη
β) Ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη (LYRA LS - 1003, 1964)
11) α) Μαρίνα (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη
β) Του μικρού βοριά (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Σούλα Μπιρμπίλη (LYRA LS - 1004, 1964)
12) α) Μαρίνα (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Κώστας Χατζής
β) Μη μιλάς άλλο γι’ αγάπη (Διονύσης Σαββόπουλος) (FIDELITY – 7366, 1965)
13) α) Μαρίνα (Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης) Χορωδία Τρικάλων
β) Συννεφιασμένη Κυριακή (Βασίλης Τσιτσάνης) Χορωδία Τρικάλων (RCA VICTOR – 4534, 1966)
14) α) Παιδί με το γρατζουνισμένο γόνατο (Γιάννης Μαρκόπουλος – Οδυσσέας Ελύτης) Μαρία Δημητριάδη – Χορωδία
β) Κάτω στης μαργαρίτας τ’ αλωνάκι (Γιάννης Μαρκόπουλος – Οδυσσέας Ελύτης) Μαρία Δημητριάδη – Χορωδία (Philips – 6060100, 1971)
15) α) Δεν ξέρω πια τη νύχτα (Γιάννης Μαρκόπουλος – Οδυσσέας Ελύτης) Σταύρος Πασπαράκης
β) Πατριωτάκια του ήλιου (Γιάννης Μαρκόπουλος – Οδυσσέας Ελύτης) Σταύρος Πασπαράκης (Philips – 6060101, 1971)
16) α) Τα παιδιά (Γιάννης Μαρκόπουλος – Οδυσσέας Ελύτης) Νίκος Ξυλούρης
β) 1950 (Καφενείον: «Η Ελλάς») (Γιάννης Μαρκόπουλος – Κ.Χ. Μύρης) Νίκος Ξυλούρης (Columbia – SCDG 4043, 1972)
17) α) Τα παιδιά (Γιάννης Μαρκόπουλος – Οδυσσέας Ελύτης) Νίκος Ξυλούρης (1972)
β) Ζαβαρακατρανέμια (Γιάννης Μαρκόπουλος) Νίκος Ξυλούρης – Χορωδία (Columbia – SCDG 4188, 1974)
18) α) Το χρυσό κλειδί (Λίνος Κόκοτος – Οδυσσέας Ελύτης) Μιχάλης Βιολάρης
β) Το δελφινοκόριτσο (Λίνος Κόκοτος – Οδυσσέας Ελύτης) Μιχάλης Βιολάρης (ZODIAC ZS – 8318, 1973)
19) α) Του πικραμένου (Μίκης Θεοδωράκης – Federico Garcia Lorca, απόδοση: Οδυσσέας Ελύτης) Μαρία Φαραντούρη
β) Το γελαστό παιδί (Μίκης Θεοδωράκης – Brendan Behan, μετάφραση: Βασίλης Ρώτας) (CBS – 301424, 1974)
