Ο «δεκάλογος» της καλής συζύγου στα χρόνια του ’60 και η απάντηση

(ΑΚΟΥΣΤΕ) Δέκα συμβουλές εκατέρωθεν για έγγαμη, αρμονική συμβίωση...
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Το 1963, το δίδυμο των μεγάλων λαϊκών επιτυχιών, ο Θόδωρος Δερβενιώτης και ο Κώστας Βίρβος έγραψαν ένα χαριτωμένο τραγουδάκι, σχετικά με τις «υποχρεώσεις» των σωστών παντρεμένων γυναικών απέναντι στους συζύγους τους. «Δέκα συμβουλές» ο τίτλος του και κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών Parlophone, με τον Πέτρο Αναγνωστάκη και τη Ρούλα Καλάκη στις δεύτερες φωνές. Αφού λοιπόν ακουγόταν ο δεκάλογος της καλής συζύγου, το τραγούδι κατέληγε ως εξής: «Εάν δεν εφαρμόσεις τις δέκα συμβουλές, εγώ θα μπλέξω μ’ άλλην κι εσύ πικρά θα κλαις».

Στην άλλη πλευρά του δίσκου ο Σπύρος και η Ζωή Ζαγοραίου τραγουδούσαν τα «Παλαμάκια, παλαμάκια» των Δερβενιώτη, Βίρβου… Η επιτυχία του τραγουδιού ώθησε τους δυο δημιουργούς να γράψουν, ένα χρόνο μετά περίπου, τη γυναικεία «Απάντηση στις δέκα συμβουλές». Εκεί ο Αναγνωστάκης ανέλαβε τις δεύτερες φωνές, ενώ στο ρόλο της πρωταγωνίστριας συζύγου, τραγουδούσε η Κατερίνα Τζοβάρα. Εκεί η κατάληξη ήταν κάπως διαφορετική: «Εάν δεν εφαρμόσεις τις δέκα συμβουλές, στη μάνα μου θα πάω κι άλλη γυναίκα βρες». Και σε αυτή την περίπτωση στην άλλη πλευρά του δίσκου τραγουδούσαν ο Σπύρος και η Ζωή Ζαγοραίου, μια σύνθεση των Δερβενιώτη, Βίρβου, τη «Νέα ντολτσεβίτα».

Πριν από μερικές μέρες τα δυο τραγούδια ακούστηκαν στη ραδιοφωνική εκπομπή μου «Εγώ, δεν έχω βγάλει το… ωδείο» στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης, προκαλώντας διάφορα σχόλια και αναλύσεις, στην ομάδα της εκπομπής στο facebook. Για το λόγο αυτό, ζήτησα από τη φίλη νομικό Ελίνα Κωστελέτου, να μου καταθέσει τις απόψεις της, όσον αφορά την κοινωνιολογική πλευρά των δύο τραγουδιών, σε σχέση βέβαια με τη θέση της ελληνίδας γυναίκας στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60.


Πόσο τα λαϊκά τραγούδια (ακόμα και με σκωπτική διάθεση) μπορούν να απεικονίσουν την κοινωνία και τις συμπεριφορές της μέσα στον χρόνο; Τις σχέσεις των δύο φύλων μέσω των στερεοτύπων της εκάστοτε εποχής που αποδίδει η κοινωνία; Και πόσο μια πιθανή απόκλιση από τα στερεότυπα κατέληγε σε πιθανό κοινωνικό στιγματισμό; Αφορμή δύο τραγούδια που μπορούν να θεωρηθούν ως διάλογος ενός ζευγαριού της δεκαετίας του 1960. «Οι δέκα συμβουλές» ερμηνευμένες από την οπτική του άντρα και της γυναίκας (η οπτική της γυναίκας μεταγενέστερη). Στους στίχους είναι εμφανής η διαφορά αντιμετώπισης με αποκορύφωμα τα ρεφρέν. Φαίνεται η διαφορά αντίληψης όσον αφορά στους ρόλους των δύο φύλων στην πραγματικότητα της εποχής. «Εάν δεν εφαρμόσεις τις δέκα συμβουλές εγώ θα μπλέξω μ’ άλλη κι εσύ πικρά θα κλαις», είναι η αποφασιστική «απειλή» του άντρα…

Για να έρθει η εκπληκτική απάντηση: «εάν δεν εφαρμόσεις τις δέκα συμβουλές στη μάνα μου θα πάω κι άλλη γυναίκα βρες»… Πόσο ανάγλυφα περιγράφεται η διαφορά της θέσης της γυναίκας σε μια κοινωνία που ερχόταν μετά από τον πόλεμο κι αγωνιζόταν να σταθεί στα πόδια της; Ο άνδρας σε ένα ρόλο ανώτερο και, σαφώς, πιο ενεργητικό και με τη θέση του εδραιωμένη. Από την άλλη μεριά η γυναίκα παθητική κι ανήμπορη στο να διεκδικήσει τα ίσα (έστω στην έκφραση αντιποίνων), γιατί αλλιώς θα κατηγορούνταν ως ανήθικη. Η «σωστή» γυναίκα είναι η υπάκουη, η πρόθυμη, η αγνή και με καλούς τρόπους.

Ο «σωστός» άνδρας είναι μάλλον αυτός που δημιουργεί λιγότερα προβλήματα και βεβαίως εκείνος που έχει τον τρόπο του, αφού είναι αυτός που φέρνει τα λεφτά στο σπίτι. Η απειλή πως θα πάει με άλλη γυναίκα δεν ενοχλεί ούτε φαντάζει απίθανη και -βέβαια- η εφαρμογή της παραπάνω απειλής έχει σαν αποτέλεσμα σίγουρο τα πικρά δάκρυα και την απελπισία της συντρόφου του. Αντίθετα η γυναίκα στο τραγούδι εμφανίζεται διστακτική ως προς τα σοβαρά και σπουδαία. Η απειλή της περιορίζεται στην επιστροφή στη μάνα της, με την προτροπή να βρει άλλη γυναίκα ο σύζυγος! Δεν υπάρχει προφανώς ούτε καν η σκέψη να απειλήσει με τον ίδιο τρόπο «θα μπλέξω μ΄άλλον κι εσύ πικρά θα κλαις» γιατί θα ήταν απόλυτα κατακριτέος.

Οι χαριτωμένοι, λοιπόν, αυτοί στίχοι θα έμεναν απλά χαριτωμένοι, εάν δεν αντικατόπτριζαν εκείνη την εποχή κι αν δεν μετέφεραν το ισχύον κλίμα στις αντιλήψεις της κοινωνίας τότε. Η γυναίκα ως άρχουσα δύναμη της κουζίνας της, ως ενδιαφέρουσα για τα λούσα. Λίγο αντιδρά όχι όσον αφορά στην εργασιακή της χειραφέτηση κι ανεξαρτησία αλλά όσον αφορά στη διανομή ρόλων εντός σπιτιού.

Κάτι ήταν κι αυτό…

Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης στο ogdoo.gr: 11/06/2013

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!