Ο ετοιμόρροπος φαλλοκρατικός κόσμος μας επιτέλους καταρρέει κι έκαστος κατεργάρης στον πάγκο του, παρέα με τα πλέγματα, τις φοβίες, τις ανασφάλειες και τις ανεπάρκειές του. Και κωμικοτραγικά επίκαιρη η φωνή του Διονύση, που –πριν από τέσσερις περίπου δεκαετίες– συμβολοποιούσε την επερχόμενη ανατροπή με το «Έλσα σε φοβάμαι, Έλσα σ’ αγαπώ / μια στιγμή μαζί σου είναι μακελειό».
Όμως εδώ δεν θ’ ασχοληθούμε με τις ραγισμένες ανδρικές μας άμυνες (καλά να πάθουμε, πηγαίναμε γυρεύοντας) αλλά με μια μόνο –και ιδιαίτερα οδυνηρή– παράμετρο των πιο πάνω απωλειών: Κι αναφερόμαστε βεβαίως στη γλεντζέδικη ανδροπαρέα, που κάποτε αποτελούσε καθεστώς και στοιχείο του καθ’ ημέραν βίου μας και σήμερα δεν είναι παρά μια ακόμα νοσταλγική ανάμνηση. Κι όταν λέμε γλεντζέδικη ανδροπαρέα εννοούμε αυτό ακριβώς που υποδηλώνουν οι λέξεις: την παρέα δηλαδή των φίλων που –χωρίς την ενοχλητική αλλά και άκρως διασπαστική παρουσία παρείσακτων γυναικών– μπορούσε να οροθετήσει το άσυλό της (συνήθως τη συνοικιακή ταβέρνα και σπανιότερα το καφενείο ή ακόμα και την... εξοχή) κι εκεί να πιει, να τραγουδήσει, να χορέψει και γενικώς να γλεντήσει μέχρι πρωίας.
Τα γλέντια εκείνα ήταν τότε αυτονόητα, όσο αυτονόητο είναι σήμερα ότι η όποια μονοσήμαντη εμμονή σε ομόφυλες διασκεδάσεις υποδηλώνει άλλα γούστα. Τότε δεν υπήρχε αυτή η αντίληψη αλλά μια άλλη, παντελώς αντίστροφη, σύμφωνα με την οποία το «ισχυρό φύλο» –ως φορέας κοινωνικής εξουσίας και ως αχθοφόρος των καίριων επαγγελματικών και οικογενειακών ευθυνών και υποχρεώσεων– είχε το πλήρες και αναμφισβήτητο δικαίωμα να αυτονομεί την κοινωνική του παρουσία αλλά και τη διασκέδασή του. Το δικαίωμα αυτό ενισχυόταν από τη μάλλον βλακώδη πεποίθηση ότι οι άνδρες –αντίθετα με τις συναισθηματικά «άστατες» γυναίκες– ήταν οι μόνοι εκφραστές της πραγματικής και άδολης φιλίας, μιας φιλίας που έβρισκε τη διέξοδό της στο τραγούδι και στον χορό του καθαρά ανδρικού γλεντιού.
Τα προαναφερόμενα «άσυλα» της ανδρικής παρουσίας –δηλαδή το καφενείο και η συνοικιακή ταβέρνα– άνθεξαν μέχρι περίπου τα μισά της δεκαετίας του 1960. Τότε άρχισε η ραγδαία άλωσή τους από τις γυναίκες, που ολοκληρώθηκε μέσα σε ελάχιστα χρόνια. Αυτή ήταν και η αρχή του τέλους για το ανδρικό γλέντι, που επιβίωσε πάντως για κάποια χρόνια ως περιθωριακό πλέον αλλά και γραφικό είδος διασκέδασης, σε κάποιες ταβέρνες της πρωτεύουσας. Μια από αυτές –που επισκέφθηκε και ο γράφων– λειτουργούσε ημιπαρανόμως σε κάποιο αδιέξοδο στενό του Μοναστηρακίου μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1980, με φορολογική προκάλυψη ένα ταλαίπωρο πατσατζήδικο και με πελάτες παρελθούσης ηλικιακής χρήσεως – φανατικούς εραστές της αθηναϊκής καντάδας.
Σήμερα δεν υπάρχουν πλέον γλεντζέδικες ανδροπαρέες και η μνήμη τους σώζεται μόνο μέσα στις παλιές φωτογραφίες ή στις ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες – ιδίως της δεκαετίας του 1950. Όσο για τα προαναφερόμενα «άσυλα» τους, ούτε λόγος. Το παλιό καφενείο έγινε ημιπαράνομη λέσχη χαρτοπαιξίας (με πολλές τσόχες, λίγα μαρμάρινα τραπέζια και μπόλικη «προστασία»), ενώ οι γραφικές συνοικιακές ταβέρνες υπέστησαν κιτσάτο κοσμικό εκσυγχρονισμό, για να ανταγωνιστούν τα τερατώδη σε όγκο και θόρυβο σκυλάδικα της Ιεράς Οδού, της Κωνσταντινουπόλεως και της Πειραιώς.
Αιωνία τους, λοιπόν, η μνήμη και εις άλλα με υγεία...
Κεντρική Φωτό: Εκδρομή μετά μουσικής, κάτω από τα πευκάκια. Η ευπρέπεια της εποχής (δεκαετία του ’20) απαιτεί –ακόμα και στην εξοχή– κουστούμι και γραβάτα και μόνον ο ένας από τη νεανική ανδροπαρέα τολμά να «λαϊκίσει» και να εμφανιστεί με το πουκάμισο.
Φωτό 2: Κάτι που χάθηκε οριστικά: Αμιγής αθηναϊκή παρέα γλεντά στην ταβέρνα, συνοδεία οργάνων (ακορντεόν, κιθάρα και βιολί). Οι μεσοαστοί κύριοι άψογα ντυμένοι (ο ένας φορά ακόμα το καπέλο του) και στο τραπέζι κρασί και μεζέδες. Η φωτογραφία πρέπει να είναι της δεκαετίας του ’30 και τραβήχτηκε από τον καλλιτέχνη φωτογράφο Α. Δημητρόπουλο, που είχε το εργαστήριό του στην οδό Φειδίου 7.
Φωτό 3: Η ανδροπαρέα έτοιμη να αναχωρήσει για το γλέντι (ή για την καντάδα – ποιος ξέρει). Η φωτογραφία από την Αθήνα του 1931.
Oι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του Όθωνα Τσουνάκου. Τμήμα των θεμάτων δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Όασις
Όμως εδώ δεν θ’ ασχοληθούμε με τις ραγισμένες ανδρικές μας άμυνες (καλά να πάθουμε, πηγαίναμε γυρεύοντας) αλλά με μια μόνο –και ιδιαίτερα οδυνηρή– παράμετρο των πιο πάνω απωλειών: Κι αναφερόμαστε βεβαίως στη γλεντζέδικη ανδροπαρέα, που κάποτε αποτελούσε καθεστώς και στοιχείο του καθ’ ημέραν βίου μας και σήμερα δεν είναι παρά μια ακόμα νοσταλγική ανάμνηση. Κι όταν λέμε γλεντζέδικη ανδροπαρέα εννοούμε αυτό ακριβώς που υποδηλώνουν οι λέξεις: την παρέα δηλαδή των φίλων που –χωρίς την ενοχλητική αλλά και άκρως διασπαστική παρουσία παρείσακτων γυναικών– μπορούσε να οροθετήσει το άσυλό της (συνήθως τη συνοικιακή ταβέρνα και σπανιότερα το καφενείο ή ακόμα και την... εξοχή) κι εκεί να πιει, να τραγουδήσει, να χορέψει και γενικώς να γλεντήσει μέχρι πρωίας.
Τα γλέντια εκείνα ήταν τότε αυτονόητα, όσο αυτονόητο είναι σήμερα ότι η όποια μονοσήμαντη εμμονή σε ομόφυλες διασκεδάσεις υποδηλώνει άλλα γούστα. Τότε δεν υπήρχε αυτή η αντίληψη αλλά μια άλλη, παντελώς αντίστροφη, σύμφωνα με την οποία το «ισχυρό φύλο» –ως φορέας κοινωνικής εξουσίας και ως αχθοφόρος των καίριων επαγγελματικών και οικογενειακών ευθυνών και υποχρεώσεων– είχε το πλήρες και αναμφισβήτητο δικαίωμα να αυτονομεί την κοινωνική του παρουσία αλλά και τη διασκέδασή του. Το δικαίωμα αυτό ενισχυόταν από τη μάλλον βλακώδη πεποίθηση ότι οι άνδρες –αντίθετα με τις συναισθηματικά «άστατες» γυναίκες– ήταν οι μόνοι εκφραστές της πραγματικής και άδολης φιλίας, μιας φιλίας που έβρισκε τη διέξοδό της στο τραγούδι και στον χορό του καθαρά ανδρικού γλεντιού.
Τα προαναφερόμενα «άσυλα» της ανδρικής παρουσίας –δηλαδή το καφενείο και η συνοικιακή ταβέρνα– άνθεξαν μέχρι περίπου τα μισά της δεκαετίας του 1960. Τότε άρχισε η ραγδαία άλωσή τους από τις γυναίκες, που ολοκληρώθηκε μέσα σε ελάχιστα χρόνια. Αυτή ήταν και η αρχή του τέλους για το ανδρικό γλέντι, που επιβίωσε πάντως για κάποια χρόνια ως περιθωριακό πλέον αλλά και γραφικό είδος διασκέδασης, σε κάποιες ταβέρνες της πρωτεύουσας. Μια από αυτές –που επισκέφθηκε και ο γράφων– λειτουργούσε ημιπαρανόμως σε κάποιο αδιέξοδο στενό του Μοναστηρακίου μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1980, με φορολογική προκάλυψη ένα ταλαίπωρο πατσατζήδικο και με πελάτες παρελθούσης ηλικιακής χρήσεως – φανατικούς εραστές της αθηναϊκής καντάδας.
Σήμερα δεν υπάρχουν πλέον γλεντζέδικες ανδροπαρέες και η μνήμη τους σώζεται μόνο μέσα στις παλιές φωτογραφίες ή στις ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες – ιδίως της δεκαετίας του 1950. Όσο για τα προαναφερόμενα «άσυλα» τους, ούτε λόγος. Το παλιό καφενείο έγινε ημιπαράνομη λέσχη χαρτοπαιξίας (με πολλές τσόχες, λίγα μαρμάρινα τραπέζια και μπόλικη «προστασία»), ενώ οι γραφικές συνοικιακές ταβέρνες υπέστησαν κιτσάτο κοσμικό εκσυγχρονισμό, για να ανταγωνιστούν τα τερατώδη σε όγκο και θόρυβο σκυλάδικα της Ιεράς Οδού, της Κωνσταντινουπόλεως και της Πειραιώς.
Αιωνία τους, λοιπόν, η μνήμη και εις άλλα με υγεία...
Κεντρική Φωτό: Εκδρομή μετά μουσικής, κάτω από τα πευκάκια. Η ευπρέπεια της εποχής (δεκαετία του ’20) απαιτεί –ακόμα και στην εξοχή– κουστούμι και γραβάτα και μόνον ο ένας από τη νεανική ανδροπαρέα τολμά να «λαϊκίσει» και να εμφανιστεί με το πουκάμισο.
Φωτό 2: Κάτι που χάθηκε οριστικά: Αμιγής αθηναϊκή παρέα γλεντά στην ταβέρνα, συνοδεία οργάνων (ακορντεόν, κιθάρα και βιολί). Οι μεσοαστοί κύριοι άψογα ντυμένοι (ο ένας φορά ακόμα το καπέλο του) και στο τραπέζι κρασί και μεζέδες. Η φωτογραφία πρέπει να είναι της δεκαετίας του ’30 και τραβήχτηκε από τον καλλιτέχνη φωτογράφο Α. Δημητρόπουλο, που είχε το εργαστήριό του στην οδό Φειδίου 7.
Φωτό 3: Η ανδροπαρέα έτοιμη να αναχωρήσει για το γλέντι (ή για την καντάδα – ποιος ξέρει). Η φωτογραφία από την Αθήνα του 1931.
Oι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του Όθωνα Τσουνάκου. Τμήμα των θεμάτων δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Όασις
