Στην πρώτη ηχογράφηση, την ενορχήστρωση κάνει ο Μάνος Χατζιδάκις και τραγουδά η Νανά Μούσχουρη. Ο Μίκης Θεοδωράκης δεν είναι απόλυτα ικανοποιημένος και ξαναηχογραφεί το έργο με το Γρηγόρη Μπιθικώτση, την Καίτη Θύμη στα σεγόντα και τους Μανώλη Χιώτη & Γιάννη Καραμπεσίνη στα μπουζούκια. Αυτή η εκτέλεση αν και ικανοποιεί το συνθέτη, ξεσηκώνει θύελλα αντιδράσεων από τον κόσμο της μεγαλοαστικής τάξης της επίσημης «κουλτούρας» αλλά και της αριστεράς, γιατί η «ιερή» ποίηση του Ρίτσου δεν πρέπει να διασύρεται από μπουζούκια…
Ο Μίκης Θεοδωράκης φυσικά δεν κάμπτεται κι έτσι το καλοκαίρι του 1963 ηχογραφεί και τρίτη εκδοχή, με κορυφαίους το δίδυμο Μαίρη Λίντα και Μανώλη Χιώτη και μικρή ορχήστρα εγχόρδων.
Τι παράδοξο όμως… Το ποίημα του Ρίτσου, που δεν είναι τίποτα άλλο από το θρήνο της μάνας για το χαμένο παλικάρι, αν και τραγουδιέται από δυο σπουδαίες γυναικείες φωνές, γίνεται γνωστότερο και μένει στην ιστορία με μιαν αντρική και μάλιστα από τις πιο «σκληρές»… Ο Μπιθικώτσης δεν έχει τη «γλυκιά» φωνή που θα «παίξει» το ρόλο της μάνας ή τη μελωδικότερη φωνή κάποιων από τους τραγουδιστές που «χρησιμοποιεί» ο Μάνος Χατζιδάκις… Κι αν αναλογιστεί κανείς πως, ενδεχομένως, να μην καταλάβαινε αυτό το «άρμεγες με τα μάτια σου το φως της οικουμένης», το γεγονός της παλλαϊκής αποδοχής του έργου με τη φωνή του, αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Ίσως η διαμαρτυρία που «ξεπηδά» μέσα από το θρήνο, να χρειάζεται, τελικά, μια τέτοια φωνή και μια τέτοια ενορχήστρωση… Από τις πρώτες νότες του «Γιέ μου σπλάχνο των σπλάχνων μου», ολόκληρο το έργο είναι «γροθιά στο στομάχι»… Είναι γνωστό, πως ο Μπιθικώτσης με το Χιώτη, σε κάποιο διάλειμμα της πρώτης πρόβας του «Επιταφίου», κλείστηκαν στην τουαλέτα και είπαν «Τι είναι αυτά; Πάμε να φύγουμε, θα ξεφτιλιστούμε…» κι αν ανάμεσα στα τραγούδια που τους έπαιξε ο Μίκης, δεν ήταν το «Μάνα μου και Παναγιά» και το «Μαργαρίτα Μαργαρώ» μάλλον θα είχαν φύγει…
Θα ακολουθήσουν κι άλλες εκτελέσεις… Το 1966 το έργο δισκογραφείται από τη Χορωδία Τρικάλων της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου, με απαγγελία της Κάκιας Παναγιώτου, το 1977 κυκλοφορεί μια ζωντανή ηχογράφηση από το Βεάκειο θέατρο με το Γιάννη Θωμόπουλο και απαγγελία της Αλέκας Παΐζη, το 2000 το ηχογραφεί η Νένα Βενετσάνου με τη συνοδεία του Σαράντη Κασσάρα στο πιάνο, το 2004 έχουμε την εξαιρετική διασκευή του Σταύρου Ξαρχάκου με τη φωνή της Μαρίας Σουλτάτου ενώ το 2009 το έργο διασκευάζεται για κιθάρα από τον Ιάκωβο Κολανιάν και διανέμεται μέσω μεγάλης εφημερίδας.
Κατά καιρούς βέβαια αρκετά από τα κομμάτια του «Επιταφίου» ηχογραφήθηκαν μεμονωμένα από διάφορους τραγουδιστές, όπως τη Μαρία Φαραντούρη, με τη φωνή της οποίας υπάρχουν τέσσερα τραγούδια από ζωντανή ηχογράφηση στη Ρωσία το 1966.
Ελάχιστα γνωστή έγινε μια μοναδική συνύπαρξη που πραγματοποιήθηκε το 1970-’71 στη Νέα Υόρκη στο διαμέρισμα του Μάνου Χατζιδάκι και, δυστυχώς, δεν πέρασε ποτέ σε δίσκο… Τα μαγικά δάχτυλα του Χατζιδάκι στο πιάνο, συνοδεύουν τη Φλέρυ Νταντωνάκη, η οποία ερμηνεύει τα τραγούδια από τον «Επιτάφιο»… Η ερασιτεχνική ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε από τον ίδιο το συνθέτη…
Ακούμε δυο αποσπάσματα από την ηχογράφηση αυτή, αφού ευχαριστήσουμε το φίλο και συνεργάτη Αποστόλη Γιαννακίδη για τη βοήθειά του…
Φωτογραφία 2: Οι δύο «μεγάλοι» στο φακό του «μετρ» Τάκη Πανανίδη
Ηχητικό: Πού πέταξε τ’ αγόρι μου & Νά 'χα τ’ αθάνατο νερό (Μίκη Θεοδωράκη - Γιάννη Ρίτσου) με τη Φλέρυ Νταντωνάκη και το Μάνο Χατζιδάκι στο πιάνο.
