Σαν σήμερα…
46 χρόνια χωρίς τον Μάρκο Βαμβακάρη συμπληρώνονται σήμερα. Ο «πατριάρχης» του λαϊκού τραγουδιού, Μάρκος Βαμβακάρης, έφυγε από τη ζωή στις 8 Φεβρουαρίου 1972 σε ηλικία 67 ετών. Είχε γεννηθεί στη Σύρα στις 10 Μαΐου 1905.
Το «Χαϊδάρι» του Μάρκου και του Στέλιου
Το 1980 κυκλοφόρησε από τη Minos ένας ξεχωριστός δίσκος με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα και δώδεκα «Ρεμπέτικα της Κατοχής», ανάμεσα στα οποία αρκετά ακυκλοφόρητα και απαγορευμένα από τη λογοκρισία τραγούδια, που γράφτηκαν την περίοδο 1942 - 1951.
Το πέμπτο τραγούδι της πρώτης πλευράς του δίσκου ήταν το «Χαϊδάρι» με τους στίχους του Μάρκου Βαμβακάρη και τη μουσική του γιου του Στέλιου. Τραγούδι για το οποίο στο πλούσιο ένθετο του δίσκου ο έγκριτος ερευνητής του λαϊκού τραγουδιού και επιμελητής της έκδοσης Κώστας Χατζηδουλής σημειώνει:
Πρόκειται για τραγούδι του Μάρκου Βαμβακάρη, γραμμένο και συνθεμένο στα 1943. Ο Μάρκος στην «ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ» του (σελίδα 207) λέει τα παρακάτω: «… Μετά ξαναγύρισα στην “Άμφισσα”. Εκεί παίζαμε όλα τα δικά μου τα προπολεμικά κομμάτια. Έγραψα εν τω μεταξύ και λίγα καινούργια τραγούδια. Ένα που πήγε πολύ καλά είναι το “Χαϊδάρι”. Ζεμπέκικο νιαβέντι. Δεν το ‘βγαλα σε δίσκο. Το ‘λεγα στα πάρκα μέσα…» Ωστόσο η μελωδία του «Χαϊδαρίου», δεν διασώθηκε τουλάχιστον στην αυθεντική της μορφή. Όταν ο γράφων άρχισε (1974) να συγκεντρώνει τα ανέκδοτα ρεμπέτικα της Κατοχής, ο Βαμβακάρης είχε πεθάνει. Κι όσοι παλιοί οργανοπαίκτες ήξεραν το τραγούδι, έπαιζαν τη μουσική του με διαφορές ο ένας από τον άλλο! Το πέρασμα του χρόνου και το γεγονός ότι τα μετέπειτα χρόνια δεν παιζόταν στα πάλκα αποτέλεσαν τα αίτια ώστε να ξεχαστεί ή να αλλοιωθεί η μελωδία του. Μετά απ’ αυτά απευθυνθήκαμε στο Στέλιο Βαμβακάρη, γιο του Μάρκου, που μας πληροφόρησε πως ούτε ο πατέρας του θυμόταν καλά τη μουσική και πως είχε μελοποιήσει ο ίδιος (ο Στέλιος) το «Χαϊδάρι». Κι έτσι θεωρήσαμε πιο σωστό να το συμπεριλάβουμε σ’ αυτό το δίσκο μελοποιημένο, έστω και πρόσφατα από το γιο του Μάρκου, παρά να χρησιμοποιήσουμε μια μελωδία που ίσως να μην ήταν η πραγματική.
Το φρικιαστικό στρατόπεδο του Χαϊδαρίου δημιουργήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1943. Οι πρώτοι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν από το στρατόπεδο της Λάρισας, ενώ ανάμεσά τους βρίσκονταν και η ομάδα των ακροναυπλιωτών κομμουνιστών, που είχαν απομείνει εκεί μετά τις φοβερές εκτελέσεις του Κούρνοβου. Στην οδό Σέκερη (όπως και στη Μέρλιν) βρίσκονταν οι εφιαλτικές υπηρεσίες ασφαλείας των κατακτητών.
Από τότε, δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Γιώργος Νταλάρας τραγούδησε το «Χαϊδάρι» στα προγράμματά του. Το 1983 το τραγούδι συμπεριλήφθηκε στις παραστάσεις του στο κινηματοθέατρο «Ορφέας», καθώς και στον πολυπλατινένιο διπλό δίσκο με τίτλο «Τα τραγούδια μου», με τη ζωντανή ηχογράφηση μεγάλου μέρους των συναυλιών αυτών. Αξίζει βέβαια να σταθούμε και σε μια εκτέλεση που ακούστηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 2002 στο θέατρο «Απόλλων» στην Ερμούπολη της Σύρας, στην πρώτη από τις τέσσερις συναυλίες του Νταλάρα (τρεις στη Σύρο και μια στον Πειραιά), οι οποίες ήταν αφιερωμένες στο έργο του Μάρκου Βαμβακάρη και πραγματοποιήθηκαν με τη συμμετοχή των δυο γιων του Μάρκου, Στέλιου και Δομένικου, του Θοδωρή Παπαδόπουλου, της Χρυσούλας Χριστοπούλου και μιας ομάδας σπουδαίων μουσικών. (Η εκτέλεση αυτή παρέμεινε εκτός του διπλού cd που κυκλοφόρησε από τις συναυλίες αυτές).
Η πρώτη άγνωστη εκτέλεση
Τι απέγινε όμως η πρώτη ξεχασμένη εκτέλεση;
Πριν από λίγα χρόνια δημοσιεύθηκε στο youtube ένα μοναδικό ντοκουμέντο με μια ζωντανή ηχογράφηση του τραγουδιού με την πρώτη μουσική του Μάρκου Βαμβακάρη και τον ίδιο να τραγουδά, από τη συναυλία του στο «Κεντρικόν» τον Δεκέμβρη του 1966. Σ’ αυτή την εκδοχή μάλιστα υπάρχει και μια τέταρτη στροφή που δεν συμπεριλήφθηκε στην ηχογράφηση του Νταλάρα…
