«Μου ξανάρχονται ένα, ένα…»
Μέρα που ’ναι σήμερα, το πρώτο τραγούδι που ήρθε στο μυαλό μου (όπως και σε πολλών άλλων πιστεύω), δεν είναι άλλο από το θρυλικό «Να ’τανε το 21» του Σταύρου Κουγιουμτζή και της Σώτιας Τσώτου που ηχογραφήθηκε το 1969, αρχικά με τον Γιώργο Νταλάρα για την Minos και μετά από δυο εβδομάδες με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση στην Columbia. Και οι δυο εκτελέσεις κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών με τη λέξη «τουρκοπούλα», αλλά μετά από παρέμβαση της «Πρωτοβάθμιας Επιτροπής Ελέγχου Μουσικών Τεμαχίων», η οποία αρχικά ενέκρινε τους στίχους, αλλά σε νεότερη συνεδρίασή της, με διαφορετική σύσταση, άλλαξε απόφαση, ηχογραφήθηκε ξανά με την «ομορφούλα» στη θέση της «τουρκοπούλας».
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής το 45άρι με τον Νταλάρα σημείωσε τότε περισσότερες από 80.000 πωλήσεις. Η τεράστια επιτυχία του «Να ‘τανε το ‘21» ώθησε πολλές άλλες δισκογραφικές εταιρείες να προχωρήσουν σε επανεκτελέσεις, άλλοτε με αναγνωρίσιμους ερμηνευτές, όπως ο Δημήτρης Μητροπάνος και ο Γιώργος Ζωγράφος κι άλλοτε με τραγουδιστές μικρότερης «εμβέλειας».
Εκείνη την εποχή παρουσιάστηκε στο «Ακροπόλ» η επιθεώρηση των Γιώργου Γιαννακόπουλου – Κώστα Νικολαΐδη – Ηλία Λυμπερόπουλου, «Να ‘τανε το ‘21» από τον θίασο Ρένας Βλαχοπούλου – Γιώργου Πάντζα – Νινής Τζάνετ, σε μουσική Μενέλαου Θεοφανίδη – Γιώργου Θεοδοσιάδη, σκηνοθεσία – χορογραφία Μανώλη Καστρινού, σκηνικά – κοστούμια Γιώργου Ανεμογιάννη, με τη συμμετοχή του διεθνούς φήμης χορευτικού «Καστρινός – Ζώκα» και του Σάκη Παπανικολάου στο τραγούδι.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε με τον Γιώργο Νταλάρα σε μια τρίτη εκτέλεση και εντάχθηκε στον ομώνυμο μεγάλο δίσκο, που παρουσιάστηκε την Δευτέρα 13 Μαρτίου 1970 σε συνέντευξη τύπου που δόθηκε στο ξενοδοχείο «Κing Palace». Τους στίχους των τραγουδιών του lp υπέγραφαν η Σώτια Τσώτου, ο Άκος Δασκαλόπουλος, ο Γιώργος Θέμελης και ο ίδιος ο Σταύρος Κουγιουμτζής. Εκτός του συνθέτη και του τραγουδιστή, στο πάνελ παραβρέθηκαν η στιχουργός Σώτια Τσώτου και ο ηθοποιός Δημήτρης Νικολαΐδης.
«Οι άλλοι εκτελεσταί είναι… άλλοι εκτελεσταί»
Είναι χαρακτηριστικά αυτά που δήλωσαν στις εφημερίδες, στο περιθώριο της συνέντευξης τύπου, τόσο ο Σταύρος Κουγιουμτζής, όσο και ο Γιώργος Νταλάρας:
Σταύρος Κουγιουμτζής
- Ο Νταλάρας είναι ο τραγουδιστής που σκεφτόμουν γράφοντας αυτό το τραγούδι. Μέσα στη νεανική του, αλλά ογκώδη φωνή, έβλεπα τον τέλειο εκτελεστή. Πραγματικά, δεν διαψεύσθηκα. Ο Γιώργος Νταλάρας απέδωσε το τραγούδι μου καλύτερα από ό,τι το φανταζόμουν. Είναι μοναδική και ανεπανάληπτη η ερμηνεία του.
- Και οι άλλοι εκτελεσταί;
- Οι άλλοι εκτελεσταί είναι… άλλοι εκτελεσταί και δεν με ενδιαφέρουν και τόσο. Εγώ αυτό που ζητούσα από το τραγούδι μου το βρήκα με τον πιο ιδεώδη τρόπο στη φωνή του Γιώργου Νταλάρα.
- Σας κάνει να χαίρεσθε το γεγονός των άλλων εκτελέσεων;
-Εφ’ όσον είχα τον Νταλάρα, για τον οποίον έγραψα το τραγούδι, οι… άλλες εκτελέσεις δεν με πολυενδιαφέρουν. Εξ άλλου, για έναν συνθέτη με καλλιτεχνική συνείδηση, πώς μπορούν να τον ενδιαφέρουν εκτελέσεις των τραγουδιών του, όταν εκείνος είναι απών και δεν έχει μια αμεσότητα με την ορχήστρα και των εκτελεστή;
Γιώργος Νταλάρας
- Χαίρομαι για το τραγούδι αυτό, που τόσο αρέσει. Χαίρομαι ακόμη πιο πολύ, διότι είμαι ο πρώτης εκτελεστής της συνθέσεως του Σταύρου Κουγιουμτζή.
- Δεν σε ενδιαφέρουν οι άλλοι εκτελεσταί;
- Τουλάχιστον από τα συγχαρητήρια που πήρα μέχρι τώρα, καταλαβαίνω ότι η απόδοσίς μου άρεσε ιδιαιτέρως. Είμαι ο πρώτος εκτελεστής του θαυμάσιου αυτού τραγουδιού. Οι άλλοι θα είναι φυσικά… δεύτεροι και τρίτοι εκτελεσταί. Δεν με ενδιαφέρουν.
- Και αν το τραγουδήσει κανένας μεγάλος τραγουδιστής;
- Τόσο το χειρότερο γι’ αυτόν…
Μνήμες Αιμιλίας Κουγιουμτζή
Στο πλαίσιο μιας σειράς συζητήσεων που θα συμπεριληφθούν σε ένα βιβλίο που ετοιμάζουμε για τον Σταύρο Κουγιουμτζή, η Αιμιλία Κουγιουμτζή, σύζυγος του Σταύρου, μου είπε σχετικά με το ’21 και την εποχή του:
- Εμείς κάναμε παρέα με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση τότε… Μια μέρα του λέει ο Σταύρος «για άκου και ένα τραγούδι». Ακούει ο Γρηγόρης το «21» και «τρελαίνεται», πριν ακόμα ηχογραφηθεί με τον Νταλάρα. «Ρε αυτό είναι σουξέ» του λέει. Κι αρχίζει και το μαθαίνει… Μπερδεύονταν μάλιστα κι αντί για «Τουρκοπούλα» έλεγε «κορτοπούλα»… Το είχε πει τόσες φορές, που στο τέλος από το πολύ «Μού’ξα και μού’ξα- να’ρχονται ένα ένα» τον φωνάζαμε ο «Μούξας». Ο Μάτσας εν τω μεταξύ δεν το είχε πιστέψει το τραγούδι. Του το πήγε ο Σταύρος, το έγραψαν με τον Νταλάρα και δεν το κυκλοφορούσε…
Μια μέρα ήταν ο Σταύρος στο γραφείο του Μάτσα και τον ρώτησε: «Άντε πότε θα το βγάλεις;» Εκείνη τη στιγμή, χτύπησε το τηλέφωνο, το σήκωσε ο Μάτσας και είπε: «Σοβαρά; Αλήθεια;» και το έκλεισε... Ξέρεις τι τηλεφώνημα ήταν αυτό; Του είπαν πως «το γράφει στο στούντιο, αυτή τη στιγμή ο Μπιθικώτσης». Κι από την άλλη μέρα άρχισε να τυπώνει τους δίσκους με το τραγούδι και στις ετικέτες πάνω έγραφαν όλοι «Πρώτη εκτέλεση». Δεν προλάβαιναν να βάζουν «Πρώτη εκτέλεση». Εν τω μεταξύ ο Γρηγόρης, χωρίς να ρωτήσει το Σταύρο, το πήρε χαμηλά, δεν το είπε στον τόνο που έπρεπε, έβαλε και στην αρχή μια τρομπέτα… Μάλιστα, είχε θυμώσει που δεν μας άρεσε η εκτέλεσή του….
Έχω την εικόνα από το Σταύρο να ξυρίζεται πριν πάει για το στούντιο. Τον «έτρωγε» κάτι… «Κάτι πρέπει να βάλω στην αρχή, κάτι…» και σκέφθηκε το φλάουτο… Βγήκαν λοιπόν, σχεδόν παράλληλα, και οι δυο εκτελέσεις, λίγο πιο νωρίς του Νταλάρα και γίνεται χαμός. Αφού θυμάμαι από την πρώτη βδομάδα, πήγαινα στον μπακάλη και άκουγα το τραγούδι , από τα ραδιόφωνα, από τον κόσμο… Υπήρχε μάλιστα και η «διαμάχη» για το ποιος το λέει πιο καλά...
Μια μέρα που βρεθήκαμε με το Μανώλη Μητσιά μας είπε για τη διένεξη του Λαμπρόπουλου (προέδρου της «Columbia») με τον Μπιθικώτση. Ήταν έξω από το γραφείο του Λαμπρόπουλου και τον άκουσε που έλεγε «πως τον αφήσατε και σας έφυγε ο Κουγιουμτζής; Δεν έκανε μόνο καλά τραγούδια εκεί , έβγαλε κι έναν τραγουδιστή». Κι ο Μπιθικώτσης έλεγε «σε μένα τα λέτε τώρα; Εγώ δεν σας τον έφερα;»
- Συμβόλαιο με τον Μάτσα πότε υπέγραψε ο Σταύρος;
- Αμέσως μετά το «21».Πολλοί πιστεύανε πως με το «21» πλουτίσαμε. Με το «21» έβγαλε τα λιγότερα χρήματα από οτιδήποτε, γιατί ήταν χωρίς συμβόλαιο και χωρίς ποσοστά.
- Ούτε από τις άλλες εκτελέσεις; Το τραγούδι γνώρισε τότε δεκάδες επανεκτελέσεις.
- Τίποτα… Από πουθενά. Μετά το «21» υπέγραψε και από κει και πέρα πήρε ποσοστά.
- Νομίζω πως είχε πει κάποτε ο Αχιλλέας Θεοφίλου πως άνοιγε μια εταιρεία, έβγαζε το «21» και ξανάκλεινε…
- Έτσι είναι… Κάποιοι λέγανε στη μαμά του Σταύρου τότε «πες το γιο σου να πάρει μερικά διαμερίσματα...» Καταλαβαίνεις… Ξεφύγαμε από τη μιζέρια αλλά όχι ότι θα παίρναμε και σπίτια…
Είναι επίσης χαρακτηριστικά αυτά που έχει αφηγηθεί ο ίδιος ο συνθέτης σε συνέντευξή του. Στο μαγαζί που δούλευε τότε, καταμεσής της χούντας, πήγαιναν διάφοροι «εθνοσωτήρες», λάτρεις της «επανάστασης», οι οποίοι ζητούσαν επανειλημμένως το τραγούδι, νομίζοντας πως είναι δικό τους. Προβληματισμένος ο συνθέτης τηλεφώνησε στη στιχουργό και τη ρώτησε: «Βρε συ Σώτια, τι τραγούδι γράψαμε;» Και η στιχουργός, πολύ φυσικά, του απάντησε: «Μα είναι δυνατόν ρε Κουγιουμτζή, να γράψω εγώ τραγούδι που να εξυμνεί τη χούντα;» Οπότε μάλλον πρόκειται για ένα από τα πρώτα αντιστασιακά τραγούδια που με τα αλληγορικά του λόγια, κατάφερε να μπερδέψει τους λογοκριτές της εποχής, ο οποίοι, έτσι κι αλλιώς, δεν φημίζονταν για την ευφυΐα τους.
Όλες οι εκτελέσεις
Αναζητώντας τις δισκογραφημένες εκτελέσεις των τραγουδιών του Σταύρου Κουγιουμτζή, έχω επισημάνει μέχρι σήμερα 40 δισκογραφημένες εκτελέσεις του «21», με λόγια ή οργανικές. 4 με τον Γιώργο Νταλάρα (τρεις το 1969 και μία που μοιράζεται με τον Κώστα Μακεδόνα από ζωντανή ηχογράφηση στο Ηρώδειο το 2008), δύο με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και την Βούλα Γκίκα κι από μία που τραγουδούν οι Δημήτρης Μητροπάνος, Γιώργος Ζωγράφος, Λουκάς Δέλλιος, Αδελφοί Κατσάμπα, Σταύρος Μιχαλόπουλος, Σπύρος Βλάχος, Πάνος Λαμπρόπουλος & Βέτα Προέδρου, Βασίλης Δανιηλίδης, Ανδρέας Τρίπλης (στην Αμερική), Γιάννης Σταματάκης & Ανθή Μπουζάνη, Τρίο Γκρέκο, Polis & Les Helleniques (στην Ολλανδία), Παναγιώτης Τσίχλης, Trifonas (στο Ισραήλ), Βασίλης Ροδίτης, Χρήστος Πατρωνίδης, Τρίο Μπελκάντο, «Η παρέα» (Tάκης Μπινιάρης, Ανθή Ανδρεοπούλου, Κρίστυ Στασινοπούλου, Γιάννης Σαμσιάρης), Κώστας Σμοκοβίτης, Παιδική χορωδία Σπύρου Λάμπρου, Λάμπρος Νικολαΐδης και ο Γεράσιμος Ανδρεάτος με τη Χορωδία «Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος» Θεσσαλονίκης. Το 1971 ηχογραφήθηκε στην Γιουγκοσλαβία (με στίχους Ljupčo Ilijevski) από την Violeta Tomovska και κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών, ενώ το 1972 το τραγούδησε στην Τουρκία η Semiramis Pekkan (με τούρκικους στίχους του Bülent Pozam) και αποτέλεσε το πρώτο κομμάτι του lp «Semiramis». Επίσης, έχουν επισημανθεί, τουλάχιστον, 11 ορχηστρικές εκτελέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό.
- Το απόσπασμα της συνέντευξης της Αιμιλίας Κουγιουμτζή αποτέλεσε ένα μέρος μιας μεγάλης καταγραφής για τα «τραγούδια του ‘21», που δημοσιεύθηκε στο Ogdoo.gr στις 4 Απριλίου 2011.
- Ευχαριστώ ιδιαιτέρως το φίλο και σπουδαίο συλλέκτη Πατέρα Αρτέμιο Πολίτη για την ουσιαστική και διαχρονική βοήθεια και συνδρομή του.
