Τοποθετούν το βιολοντσέλο στην αγκαλιά τους, μαθαίνουν να κρατούν το δοξάρι και προσπαθούν να δημιουργήσουν σαγηνευτικές μελωδίες. Πέντε κορίτσια που ζουν στη δομή φιλοξενίας «Οίκος» επιχειρούν το πρώτο τους ταξίδι στον κόσμο της μουσικής.
Η 16χρονη Ζάχρα είχε ως όνειρό της να μάθει μουσική, αν και στην πατρίδα της, το Αφγανιστάν, δεν θεωρείται πρέπον μια γυναίκα να ασχολείται με τη μουσική. Έπειτα από μια σύντομη επαφή με το πιάνο, σε σχολείο της Τουρκίας όπου φοιτούσε για ένα χρόνο, αποφάσισε να δοκιμάσει το βιολοντσέλο στα μαθήματα που οργανώνονται στη δομή, όπου μένει. «Είναι δύσκολο το βιολοντσέλο στην αρχή, μέχρι να μάθεις να χρησιμοποιείς σωστά το χέρι σου. Όμως θα ήθελα να το συνεχίσω. Η μουσική με ηρεμεί, είναι φαγητό της ψυχής», εξομολογείται η ίδια.
Τα μαθήματα τσέλου στον ξενώνα ασυνόδευτων κοριτσιών «Οίκος» γίνονται έπειτα από πρωτοβουλία της δασκάλας μουσικής, Μπέσσυ. Η συνομιλία μαζί της σε πείθει για τη σπουδαιότητα της ενασχόλησης παιδιών και ενηλίκων με τη μουσική. «Είναι επιτακτική ανάγκη για τα παιδιά όλου του κόσμου να ασχοληθούν με τη μουσική, κυρίως για όσα δεν έχουν άλλο μέσο έκφρασης. Θα έπρεπε το μάθημα της μουσικής να μπει στην εκπαίδευση, γιατί είναι τρόπος έκφρασης και οι τρόποι έκφρασης μάς λείπουν. Μέσω της μουσικής ένα παιδί μπορεί να εκφράσει ένα συναίσθημα και να το διαχειριστεί. Η μουσική είναι ψυχοθεραπεία για όλους μας», λέει.
Είναι εντυπωσιακό το ότι στο μάθημα τσέλου που κάνει στα πέντε κορίτσια δεν έχει χρειαστεί η βοήθεια μεταφραστή. «Η γλώσσα της μουσικής είναι μη λεκτική και αυτό είναι το μεγαλείο της μουσικής, ότι μιλάει στον ψυχισμό του ανθρώπου χωρίς λέξεις. Είναι αυτό που λένε, ότι η μουσική είναι η γλώσσα της ψυχής», εξηγεί η Μπέσσυ. Όπως προσθέτει, «είναι μαγικό να βλέπεις παιδιά που δεν έχουν σχέση με τη μουσική, να αποκτούν με ευκολία. Προσπαθώ να αφήσω το ταλέντο τους να ανθίσει από μόνο του».
Ορισμένα από τα κορίτσια ζητούν να μάθουν κιθάρα ή μπουζούκι, άλλες θέλουν να συνεχίσουν το βιολοντσέλο. Η δασκάλα τους μάς εξηγεί ότι μπορεί να μην είναι «τόσο δημοφιλές στην Ελλάδα, αλλά είναι το πιο κοντινό όργανο στην ανθρώπινη φύση, σαν σχήμα και σαν ήχος. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τσέλο πρέπει να είναι στην αγκαλιά μας για να έχουμε τη σωστή στάση».
Ο ξενώνας «Οίκος», τον οποίο ίδρυσε η ΜΚΟ Zeuxis, φιλοξενεί σήμερα 15 ανήλικα κορίτσια, ηλικίας από δώδεκα έως 18 ετών. Ξεκίνησε τη λειτουργία του τον περασμένο Νοέμβριο και τα κορίτσια που φιλοξενεί προέρχονται από το Αφγανιστάν, τη Συρία, το Ιράκ, το Κονγκό, το Καμερούν και το Μάλι. Όλα έχουν κάνει αίτηση για άσυλο και περιμένουν την έκβασή του.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, στις 15 Φεβρουαρίου 2019 βρίσκονταν στην Ελλάδα 3.708 ασυνόδευτοι ανήλικοι, από τους οποίους το 6,2% είναι κορίτσια. Όπως επισημαίνει ο ιδρυτής της ΜΚΟ, Παναγιώτης Νίκας, το καλοκαίρι που σχεδιαζόταν η δημιουργία του ξενώνα 106 κορίτσια βρίσκονταν εκτός δομών, γιατί δεν υπήρχαν θέσεις φιλοξενίας. «Ενημερώσαμε το ΕΚΚΑ και μέσα σε 20 ημέρες είχαν καλυφθεί όλες οι θέσεις, ενώ συχνά η τοποθέτηση ενός παιδιού μπορεί να πάρει δύο με τρεις μήνες. Τα κορίτσια ήρθαν από νοσοκομεία, όπου έμεναν χωρίς να είναι άρρωστα, ή από τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης του Έβρου, της Κω, της Σάμου και της Χίου», τονίζει.
Σύμφωνα με τον συντονιστή του ξενώνα, Νίκο Κουλουλία, η φιλοσοφία της δομής είναι να διοργανώνονται όσο το δυνατόν περισσότερες δραστηριότητες: τα κορίτσια διδάσκονται ελληνικά και αγγλικά, κάνουν μαθήματα ζωγραφικής, τσέλου και θεάτρου, πηγαίνουν επισκέψεις σε μουσεία, ενώ σύντομα θα ξεκινήσουν και μαθήματα χορού. Ο κ. Νίκας υπογραμμίζει ότι «τα περισσότερα κορίτσια δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο και συχνά αντιμετωπίζονται στις πατρίδες τους σαν άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας όσον αφορά στη μόρφωση και την εργασία. Οπότε ένα κορίτσι που έρχεται στην Ελλάδα από πού να πιάσει το νήμα. Προσπαθούμε να τα φέρουμε σε επαφή με διάφορες μορφές τέχνης και χειροτεχνίας και να χτίσουμε την αυτοπεποίθησή τους. Θέλουμε να χειραφετηθούν και να αποκτήσουν ικανότητες με τα κατάλληλα εργαλεία».
Η ΜΚΟ Zeuxis είναι μια νεοσύστατη οργάνωση που λειτουργεί από τον Μάιο του 2018 και χρηματοδοτείται από την Ελβετική Συνομοσπονδία. Με εμπειρία στον τομέα του προσφυγικού ως πρώην διευθυντής της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, ο κ. Νίκας επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «έχω βιώσει από πρώτο χέρι τις ελλείψεις στον τομέα της προστασίας των παιδιών. Όταν βρέθηκε η χρηματοδότηση αποφάσισα να κάνω κάτι με τον τρόπο που θεωρώ σωστό και χωρίς μεγάλο κόστος. Η δομή λειτουργεί με συγκεκριμένο αριθμό κοριτσιών και κάθε παιδί έχει προσωπική φροντίδα ανά πάσα στιγμή».
Το όνομα της οργάνωσης αντικατοπτρίζει τη φιλοσοφία της: «Η ζεύξη φέρνει κοντά δύο σημεία που είναι μακριά, χωρίς να τα ενώνει, χωρίς να τα ταυτίζει, απλά θεμελιώνοντας μια επικοινωνία. Με ενοχλούν τα δύο άκρα: οι πρόσφυγες να πρέπει να αφομοιωθούν ή να ζουν σε γκέτο. Αυτά δεν συνάδουν με το δυτικό πολιτισμό. Θέλουμε να υπάρξει μια επικοινωνία των προσφύγων με την κοινωνία όπου ζουν, να έρθουν σε επαφή, χωρίς να αφομοιώσει ο ένας τον άλλο», τονίζει ο ιδρυτής της.
Εκτός από τον «Οίκο» η ΜΚΟ λειτουργεί και ένα Κέντρο Ημέρας Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης ανήλικων προσφύγων και μεταναστών, στελεχωμένο με κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και παιδοψυχίατρο, με στόχο να παράσχει εξειδικευμένη φροντίδα στα παιδιά με προβλήματα ψυχικής υγείας. Από τον Νοέμβριο του 2018 μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου 2019 το Κέντρο επισκέφθηκαν πάνω από 260 παιδιά ηλικίας από 2,5 ετών και άνω. Τα προβλήματα που βιώνουν προκαλούνται συχνά από τον αποχωρισμό από τους γονείς τους, το αίσθημα αβεβαιότητας και ανασφάλειας που νιώθουν και τις άσχημες εμπειρίες τους.
Ο ξενώνας και το Κέντρο Ημέρας χρηματοδοτούνται από το ελβετικό κράτος, μέσω της γενικής γραμματείας Μετανάστευσης της Ελβετίας. Ωστόσο, η οικονομική υποστήριξη της Ελβετίας θα ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες και η οργάνωση είναι σε αναζήτηση χρηματοδότησης για να εξασφαλίσει τη συνέχιση λειτουργίας τους.
Η 16χρονη Ζάχρα είχε ως όνειρό της να μάθει μουσική, αν και στην πατρίδα της, το Αφγανιστάν, δεν θεωρείται πρέπον μια γυναίκα να ασχολείται με τη μουσική. Έπειτα από μια σύντομη επαφή με το πιάνο, σε σχολείο της Τουρκίας όπου φοιτούσε για ένα χρόνο, αποφάσισε να δοκιμάσει το βιολοντσέλο στα μαθήματα που οργανώνονται στη δομή, όπου μένει. «Είναι δύσκολο το βιολοντσέλο στην αρχή, μέχρι να μάθεις να χρησιμοποιείς σωστά το χέρι σου. Όμως θα ήθελα να το συνεχίσω. Η μουσική με ηρεμεί, είναι φαγητό της ψυχής», εξομολογείται η ίδια.
Τα μαθήματα τσέλου στον ξενώνα ασυνόδευτων κοριτσιών «Οίκος» γίνονται έπειτα από πρωτοβουλία της δασκάλας μουσικής, Μπέσσυ. Η συνομιλία μαζί της σε πείθει για τη σπουδαιότητα της ενασχόλησης παιδιών και ενηλίκων με τη μουσική. «Είναι επιτακτική ανάγκη για τα παιδιά όλου του κόσμου να ασχοληθούν με τη μουσική, κυρίως για όσα δεν έχουν άλλο μέσο έκφρασης. Θα έπρεπε το μάθημα της μουσικής να μπει στην εκπαίδευση, γιατί είναι τρόπος έκφρασης και οι τρόποι έκφρασης μάς λείπουν. Μέσω της μουσικής ένα παιδί μπορεί να εκφράσει ένα συναίσθημα και να το διαχειριστεί. Η μουσική είναι ψυχοθεραπεία για όλους μας», λέει.
Είναι εντυπωσιακό το ότι στο μάθημα τσέλου που κάνει στα πέντε κορίτσια δεν έχει χρειαστεί η βοήθεια μεταφραστή. «Η γλώσσα της μουσικής είναι μη λεκτική και αυτό είναι το μεγαλείο της μουσικής, ότι μιλάει στον ψυχισμό του ανθρώπου χωρίς λέξεις. Είναι αυτό που λένε, ότι η μουσική είναι η γλώσσα της ψυχής», εξηγεί η Μπέσσυ. Όπως προσθέτει, «είναι μαγικό να βλέπεις παιδιά που δεν έχουν σχέση με τη μουσική, να αποκτούν με ευκολία. Προσπαθώ να αφήσω το ταλέντο τους να ανθίσει από μόνο του».
Ορισμένα από τα κορίτσια ζητούν να μάθουν κιθάρα ή μπουζούκι, άλλες θέλουν να συνεχίσουν το βιολοντσέλο. Η δασκάλα τους μάς εξηγεί ότι μπορεί να μην είναι «τόσο δημοφιλές στην Ελλάδα, αλλά είναι το πιο κοντινό όργανο στην ανθρώπινη φύση, σαν σχήμα και σαν ήχος. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τσέλο πρέπει να είναι στην αγκαλιά μας για να έχουμε τη σωστή στάση».
Ο ξενώνας «Οίκος», τον οποίο ίδρυσε η ΜΚΟ Zeuxis, φιλοξενεί σήμερα 15 ανήλικα κορίτσια, ηλικίας από δώδεκα έως 18 ετών. Ξεκίνησε τη λειτουργία του τον περασμένο Νοέμβριο και τα κορίτσια που φιλοξενεί προέρχονται από το Αφγανιστάν, τη Συρία, το Ιράκ, το Κονγκό, το Καμερούν και το Μάλι. Όλα έχουν κάνει αίτηση για άσυλο και περιμένουν την έκβασή του.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, στις 15 Φεβρουαρίου 2019 βρίσκονταν στην Ελλάδα 3.708 ασυνόδευτοι ανήλικοι, από τους οποίους το 6,2% είναι κορίτσια. Όπως επισημαίνει ο ιδρυτής της ΜΚΟ, Παναγιώτης Νίκας, το καλοκαίρι που σχεδιαζόταν η δημιουργία του ξενώνα 106 κορίτσια βρίσκονταν εκτός δομών, γιατί δεν υπήρχαν θέσεις φιλοξενίας. «Ενημερώσαμε το ΕΚΚΑ και μέσα σε 20 ημέρες είχαν καλυφθεί όλες οι θέσεις, ενώ συχνά η τοποθέτηση ενός παιδιού μπορεί να πάρει δύο με τρεις μήνες. Τα κορίτσια ήρθαν από νοσοκομεία, όπου έμεναν χωρίς να είναι άρρωστα, ή από τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης του Έβρου, της Κω, της Σάμου και της Χίου», τονίζει.
Σύμφωνα με τον συντονιστή του ξενώνα, Νίκο Κουλουλία, η φιλοσοφία της δομής είναι να διοργανώνονται όσο το δυνατόν περισσότερες δραστηριότητες: τα κορίτσια διδάσκονται ελληνικά και αγγλικά, κάνουν μαθήματα ζωγραφικής, τσέλου και θεάτρου, πηγαίνουν επισκέψεις σε μουσεία, ενώ σύντομα θα ξεκινήσουν και μαθήματα χορού. Ο κ. Νίκας υπογραμμίζει ότι «τα περισσότερα κορίτσια δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο και συχνά αντιμετωπίζονται στις πατρίδες τους σαν άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας όσον αφορά στη μόρφωση και την εργασία. Οπότε ένα κορίτσι που έρχεται στην Ελλάδα από πού να πιάσει το νήμα. Προσπαθούμε να τα φέρουμε σε επαφή με διάφορες μορφές τέχνης και χειροτεχνίας και να χτίσουμε την αυτοπεποίθησή τους. Θέλουμε να χειραφετηθούν και να αποκτήσουν ικανότητες με τα κατάλληλα εργαλεία».
Η ΜΚΟ Zeuxis είναι μια νεοσύστατη οργάνωση που λειτουργεί από τον Μάιο του 2018 και χρηματοδοτείται από την Ελβετική Συνομοσπονδία. Με εμπειρία στον τομέα του προσφυγικού ως πρώην διευθυντής της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, ο κ. Νίκας επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «έχω βιώσει από πρώτο χέρι τις ελλείψεις στον τομέα της προστασίας των παιδιών. Όταν βρέθηκε η χρηματοδότηση αποφάσισα να κάνω κάτι με τον τρόπο που θεωρώ σωστό και χωρίς μεγάλο κόστος. Η δομή λειτουργεί με συγκεκριμένο αριθμό κοριτσιών και κάθε παιδί έχει προσωπική φροντίδα ανά πάσα στιγμή».
Το όνομα της οργάνωσης αντικατοπτρίζει τη φιλοσοφία της: «Η ζεύξη φέρνει κοντά δύο σημεία που είναι μακριά, χωρίς να τα ενώνει, χωρίς να τα ταυτίζει, απλά θεμελιώνοντας μια επικοινωνία. Με ενοχλούν τα δύο άκρα: οι πρόσφυγες να πρέπει να αφομοιωθούν ή να ζουν σε γκέτο. Αυτά δεν συνάδουν με το δυτικό πολιτισμό. Θέλουμε να υπάρξει μια επικοινωνία των προσφύγων με την κοινωνία όπου ζουν, να έρθουν σε επαφή, χωρίς να αφομοιώσει ο ένας τον άλλο», τονίζει ο ιδρυτής της.
Εκτός από τον «Οίκο» η ΜΚΟ λειτουργεί και ένα Κέντρο Ημέρας Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης ανήλικων προσφύγων και μεταναστών, στελεχωμένο με κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και παιδοψυχίατρο, με στόχο να παράσχει εξειδικευμένη φροντίδα στα παιδιά με προβλήματα ψυχικής υγείας. Από τον Νοέμβριο του 2018 μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου 2019 το Κέντρο επισκέφθηκαν πάνω από 260 παιδιά ηλικίας από 2,5 ετών και άνω. Τα προβλήματα που βιώνουν προκαλούνται συχνά από τον αποχωρισμό από τους γονείς τους, το αίσθημα αβεβαιότητας και ανασφάλειας που νιώθουν και τις άσχημες εμπειρίες τους.
Ο ξενώνας και το Κέντρο Ημέρας χρηματοδοτούνται από το ελβετικό κράτος, μέσω της γενικής γραμματείας Μετανάστευσης της Ελβετίας. Ωστόσο, η οικονομική υποστήριξη της Ελβετίας θα ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες και η οργάνωση είναι σε αναζήτηση χρηματοδότησης για να εξασφαλίσει τη συνέχιση λειτουργίας τους.
