Καταντάω γραφικός κάθε που καλούμαι να γράψω review για μεγάλες «συμμαχικές» συναυλίες και αφιερώματα. Διαρκώς επισημαίνω ότι σε τέτοιες βραδιές κανένας δεν στέκεται σε «σωστά» και «λάθη», «φάλτσα» ή «κουρδισμένα», καλοστημένα ή πρόχειρα ή άλλα τεχνικά χαρακτηριστικά και μουσικολογικές αξιακές παρατηρήσεις και επισημάνσεις. Γιατί αυτό που κερδίζει «από τα αποδυτήρια» είναι η συγκίνηση και το «μέτρημα» της προσφοράς. Ε, λοιπόν, την ίδια -περίπου- εισαγωγή κάνω και ετούτη τη φορά για το χθεσινοβραδυνό αφιέρωμα στο Βασίλη Τσιτσάνη στο πλαίσιο του «Όλοι μαζί μπορούμε». Και λέω «περίπου» για έναν και μοναδικό λόγο. Έναν βασικότατο λόγο που έχει ονοματεπώνυμο. Και αυτό είναι: Γιώργος Νταλάρας.
Και εξηγούμαι:
Συχνά λέω στην παρέα μου ένα «ρεφρενάκι»: ε, ρε Νταλάρας που μας χρειάζεται. Και τι εννοώ; Αυτός ο ακούραστος άνθρωπος της μουσικής και του τραγουδιού, ως καλλιτεχνικός επιμελητής της βραδιάς, «ακύρωσε» την πρώτη παράγραφο του παρόντος. Γιατί η βραδιά στο Καλλιμάρμαρο, τουλάχιστον από μουσικής πλευράς, δεν είχε κανένα ψεγάδι. Είχε φροντίσει για όλα: και ορχήστρα βαρβάτη και ήχος εκπληκτικός και παιξίματα δεξιοτεχνικά και γενικότερα όλες οι λεπτομέρειες προσεγμένες στην εντέλεια. Δημιουργήθηκε, έτσι, πεδίο δόξης λαμπρό για τη συγκίνηση, προκειμένου να φτάσει μέχρι και τον τελευταίο ακροατή στο πέταλο του Σταδίου. Και πώς θα μπορούσε να μη συμβεί αυτό; Μιλάμε για τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη, τραγουδισμένα από μερικές από τις σπουδαιότερες φωνές του ελληνικού πενταγράμμου.
Κάποιες από αυτές -όχι απαραιτήτως οι παλαιότερες- ήταν πιο «συμβατές» με το εγχείρημα και άλλες λίγο πιο «άγουρες» ή έξω από τα νερά τους. Καμία σημασία δεν έχει αυτό, όμως, όταν μιλάμε για τόσο σημαντικά και εντυπωμένα στο συλλογικό DNA του Έλληνα τραγούδια. Πρέπει να πούμε, φυσικά, ότι ο Νταλάρας ήταν κυριολεκτικά «στα χωράφια του», ενώ στο πλευρό του στάθηκαν εντελώς «συμβατοί» προς το ρεπερτόριο και οι: Γλυκερία, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Γιώτα Νέγκα, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Δημήτρης Μπάσης, Κώστας Μακεδόνας, Γιάννης Κότσιρας, Χρήστος Νικολόπουλος. Υστερήσας ή υστερήσασα δεν υπήρχε, αλλά η νεότερη γενιά ερμηνευτών (και πάλι δεν είναι ηλικιακός ο χαρακτηρισμός) έχει ακόμα δρόμο μπροστά της (καλώς ή κακώς) για να πάρει τη σκυτάλη αυτού του ρεπερτορίου. Προσωπικά, απόλαυσα τον «χαλαρό» Λεωνίδα Μπαλάφα που έδωσε χώρο στα παιδιά της χορωδίας του Σπύρου Λάμπρου, βοηθώντας έτσι και τον ίδιο του τον (ακομπλεξάριστο) εαυτό να ξεαγχωθεί.
Αφήνω για το τέλος τα λόγια της εισαγωγής του Διονύση Σαββόπουλου (που ήταν και συγκινητικά και ουσιαστικά - εν αντιθέσει με εκείνα του παρουσιαστή της βραδιάς Γρηγόρη Βαλτινού που ήταν γεμάτα «κλισέ» και ατάκες μπαλκονιού). Μεταξύ άλλων, ο Διονύσης Σαββόπουλος, λοιπόν, είπε: «Τα τραγούδια του Τσιτσάνη είναι η πρώτη και μοναδική ελληνική επανάσταση που πέτυχε. Αυτό που κατόρθωσε ο Βασίλης Τσιτσάνης με το έργο του δεν το κατόρθωσε ο πολιτικός μας βίος».
Υ.Γ. Αν έπρεπε να διαλέξω highlights της βραδιάς, αυτά θα ήταν: «Αντιλαλούνε τα βουνά» με έναν Νταλάρα αφοπλιστικό, «Τα ξένα χέρια» με την Ελένη Τσαλιγοπούλου να προκαλεί ανατριχίλες, το ορχηστρικό δια χειρός Νικολόπουλου και η «Συννεφιασμένη Κυριακή» του τέλους, που είναι ο πραγματικός εθνικός μας ύμνος.
Και εξηγούμαι:
Συχνά λέω στην παρέα μου ένα «ρεφρενάκι»: ε, ρε Νταλάρας που μας χρειάζεται. Και τι εννοώ; Αυτός ο ακούραστος άνθρωπος της μουσικής και του τραγουδιού, ως καλλιτεχνικός επιμελητής της βραδιάς, «ακύρωσε» την πρώτη παράγραφο του παρόντος. Γιατί η βραδιά στο Καλλιμάρμαρο, τουλάχιστον από μουσικής πλευράς, δεν είχε κανένα ψεγάδι. Είχε φροντίσει για όλα: και ορχήστρα βαρβάτη και ήχος εκπληκτικός και παιξίματα δεξιοτεχνικά και γενικότερα όλες οι λεπτομέρειες προσεγμένες στην εντέλεια. Δημιουργήθηκε, έτσι, πεδίο δόξης λαμπρό για τη συγκίνηση, προκειμένου να φτάσει μέχρι και τον τελευταίο ακροατή στο πέταλο του Σταδίου. Και πώς θα μπορούσε να μη συμβεί αυτό; Μιλάμε για τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη, τραγουδισμένα από μερικές από τις σπουδαιότερες φωνές του ελληνικού πενταγράμμου.
Κάποιες από αυτές -όχι απαραιτήτως οι παλαιότερες- ήταν πιο «συμβατές» με το εγχείρημα και άλλες λίγο πιο «άγουρες» ή έξω από τα νερά τους. Καμία σημασία δεν έχει αυτό, όμως, όταν μιλάμε για τόσο σημαντικά και εντυπωμένα στο συλλογικό DNA του Έλληνα τραγούδια. Πρέπει να πούμε, φυσικά, ότι ο Νταλάρας ήταν κυριολεκτικά «στα χωράφια του», ενώ στο πλευρό του στάθηκαν εντελώς «συμβατοί» προς το ρεπερτόριο και οι: Γλυκερία, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Γιώτα Νέγκα, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Δημήτρης Μπάσης, Κώστας Μακεδόνας, Γιάννης Κότσιρας, Χρήστος Νικολόπουλος. Υστερήσας ή υστερήσασα δεν υπήρχε, αλλά η νεότερη γενιά ερμηνευτών (και πάλι δεν είναι ηλικιακός ο χαρακτηρισμός) έχει ακόμα δρόμο μπροστά της (καλώς ή κακώς) για να πάρει τη σκυτάλη αυτού του ρεπερτορίου. Προσωπικά, απόλαυσα τον «χαλαρό» Λεωνίδα Μπαλάφα που έδωσε χώρο στα παιδιά της χορωδίας του Σπύρου Λάμπρου, βοηθώντας έτσι και τον ίδιο του τον (ακομπλεξάριστο) εαυτό να ξεαγχωθεί.
Αφήνω για το τέλος τα λόγια της εισαγωγής του Διονύση Σαββόπουλου (που ήταν και συγκινητικά και ουσιαστικά - εν αντιθέσει με εκείνα του παρουσιαστή της βραδιάς Γρηγόρη Βαλτινού που ήταν γεμάτα «κλισέ» και ατάκες μπαλκονιού). Μεταξύ άλλων, ο Διονύσης Σαββόπουλος, λοιπόν, είπε: «Τα τραγούδια του Τσιτσάνη είναι η πρώτη και μοναδική ελληνική επανάσταση που πέτυχε. Αυτό που κατόρθωσε ο Βασίλης Τσιτσάνης με το έργο του δεν το κατόρθωσε ο πολιτικός μας βίος».
Υ.Γ. Αν έπρεπε να διαλέξω highlights της βραδιάς, αυτά θα ήταν: «Αντιλαλούνε τα βουνά» με έναν Νταλάρα αφοπλιστικό, «Τα ξένα χέρια» με την Ελένη Τσαλιγοπούλου να προκαλεί ανατριχίλες, το ορχηστρικό δια χειρός Νικολόπουλου και η «Συννεφιασμένη Κυριακή» του τέλους, που είναι ο πραγματικός εθνικός μας ύμνος.
