με τον Γιώργο Νταλάρα στο «Αττικόν». Μετά το τέλος της συναυλίας, λίγο πριν μπει στο αυτοκίνητό του για να αποχωρήσει από το θέατρο, είχα μια μικρή συνομιλία με τον Βασίλη. Θυμάμαι πως ανταλλάξαμε, περίπου, τα παρακάτω λόγια:
Βασίλη συγχαρητήρια… Ήταν εξαιρετικά… Αλλά από τα «Τραγούδια της Εξορίας», που για μένα είναι ο ωραιότερος δίσκος σου, δεν είπες τίποτα… Ειδικά εκείνο το «Θάλασσες μας ζώνουν»…
Ξαφνιάστηκε, που ένα παιδί 19-20 ετών, τότε, του μίλησε γι’ αυτά τα τραγούδια και κρατώντας στο ένα χέρι ένα ποτήρι με ουΐσκυ και στο άλλο ένα τσιγάρο κι έχοντας καθίσει πλέον στη θέση του συνοδηγού, άρχισε να σιγοτραγουδά:
- «Θάλασσες μας ζώνουν, κύματα μας κλειουν, σ’ άγριους βράχους πάνω, τα νιάτα μας φρουρούν…» Πού τα ξέρεις εσύ αυτά;
-Είχε πάρει το δίσκο ο πατέρας μου, μόλις κυκλοφόρησε και τα ακούω από τότε…
-Έχεις δίκιο… Κάποια στιγμή πρέπει να τα πω όλα… μου απάντησε…
Τον χαιρέτησα κι έφυγα, περιμένοντας αυτή τη στιγμή… Η οποία ήρθε μετά από 24 χρόνια… Κι επειδή λόγω «τεχνικών» προβλημάτων, δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω κάποια από τις δυο συναυλίες του Βασίλη Παπακωνσταντίνου με τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη στο κατάμεστο Ηρώδειο, χάρηκα πολύ που η συναυλία επαναλήφθηκε και στη Θεσσαλονίκη… Απογοητεύτηκα όμως – για πολλοστή φορά- από τους συμπολίτες μου, που, μάλλον, δεν τους ενδιέφερε ιδιαίτερα το θέμα κι αυτό διαπιστώθηκε από την προσέλευση του κόσμου που δεν ήταν ανάλογη με αυτή της Αθήνας…
Δεν ξέρω όμως αν έχει και τόση σημασία αυτό… Σημασία έχει πως, αρκετά παιδιά, που δεν πρέπει να ήταν πάνω από 20 χρονών, τραγουδούσαν αγκαλιασμένα την «Όμορφη πόλη», το «Φεγγάρι μάγια μου ‘κανες» και πολλά ακόμα από τα μεγάλα τραγούδια του Μίκη… Σε κάποια άλλα, πιο ρυθμικά σηκώθηκαν και οι γροθιές…. «Όταν σφίγγουν το χέρι», «Νάτη πετιέται από ξαρχής», «Χτυπούν το βράδυ στην ταράτσα τον Ανδρέα»… Ελπίζω να γνώριζαν βέβαια, πως ο «Ανδρέας» του τραγουδιού, δεν ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, αλλά ο σύντροφος του Μίκη, στα χρόνια των χουντικών φυλακών, Ανδρέας Λεντάκης… Σηκωμένες γροθιές, αλλά και ζεϊμπέκικο, τόσο από τους μερακλήδες θεατές, όσο και από τον ίδιο τον ερμηνευτή επί σκηνής… Αν εξαιρέσουμε τον πολύ δυνατό ήχο, ειδικότερα σε κάποια τραγούδια που ερμήνευσε η πολύ καλή Μπέττυ Χαρλαύτη, ήταν μια βραδιά που, νομίζω πως, θα κάνουμε χρόνια να ξεχάσουμε… Εδώ που τα λέμε, δεν ακούς κάθε μέρα το «Μέρα Μαγιού» και το «Μες στην υπόγεια την ταβέρνα» από τη φωνή του Παπακωνσταντίνου… Ακόμα, κι αν τα συγκεκριμένα τραγούδια έχουν ακουστεί, στο διάβα των καιρών, σε εκατοντάδες εκτελέσεις… Ακόμα κι αν το Παλαί Ντε Σπορ, είναι από τους πιο δύσκολους χώρους από ακουστικής πλευράς… Στη χθεσινή συναυλία τα κλασικά τραγούδια του Θεοδωράκη ακούστηκαν αλλιώς…. Αν και προσωπικά, θα ήθελα ν’ ακούσω κάποια ακόμα από τον κύκλο της «Εξορίας» και τον «Προδομένο λαό», θεωρώ πως αυτή τη βραδιά ο Βασίλης τη χρωστούσε… (αν θέλετε βάζετε εισαγωγικά στο «χρωστούσε» ή όχι…) Στον εαυτό του, στον κόσμο, στους ποιητές, στους οποίους αναφερόταν πριν από κάθε τραγούδι και πάνω απ’ όλους στον ίδιο τον Μίκη…
«Θέλω να σας πω ότι η δικιά μου η γενιά τα έκανε σκατά… Αυτή κυβερνάει τώρα σε ολόκληρο τον κόσμο… Ζητώ συγγνώμη γι’ αυτό… Τουλάχιστον η νέα γενιά ελπίζω να μην το πάει έτσι… Είμαι σίγουρος γι’ αυτό… Έχε το νου σου…» είπε ο ερμηνευτής προς το τέλος της συναυλίας, για να τραγουδήσει στη συνέχεια «Έχε το νου σου στο παιδί…»
Τα τραγούδια που ακούστηκαν, για τις εκτελέσεις των οποίων πρέπει να κάνουμε ειδική μνεία στους δυο μπουζουξήδες, τον Θανάση Βασιλά και τον Γιάννη Ματσούκα ήταν (σημειώνεται πως για μια ακόμη φορά σε συναυλία που παρακολουθήσαμε φέτος, δεν υπήρχε έντυπο πρόγραμμα):
1)Αποσπάσματα από το έργο «Η γειτονιά των αγγέλων» - Ορχηστρικό
2)Εις Σάμον (Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία) (Ποίηση Ανδρέας Κάλβος) Μπέττυ Χαρλαύτη-Βασίλης
3)Κάθε πρωί (Μανόλης Αναγνωστάκης)
4)Ήτανε νέοι (Μανόλης Αναγνωστάκης)
5)Κι αν έσβησε σαν ίσκιος τ’ όνειρό μου (Κώστας Καρυωτάκης)6)Αρνιέμαι (Ιάκωβος Καμπανέλλης)
7)Την πόρτα ανοίγω το βράδυ (Τάσος Λειβαδίτης)
8)Κράτησα τη ζωή μου (Γιώργος Σεφέρης)
9)Του μικρού βοριά (Οδυσσέας Ελύτης) Μπέττυ Χαρλαύτη
10)Ανοίγω το στόμα μου (Οδυσσέας Ελύτης)
11)Της αγάπης αίματα (Οδυσσέας Ελύτης)
12)Ένα το χελιδόνι (Οδυσσέας Ελύτης)
13)Antonito el camborio II (Federico Garcia Lorca-μετάφραση: Οδυσσέας Ελύτης) Μπέττυ Χαρλαύτη
14)Ήταν 18 του Νοέμβρη (Brendan Behan-μετάφραση: Βασίλης Ρώτας) Μπέττυ Χαρλαύτη
15)Το γελαστό παιδί (Brendan Behan-μετάφραση: Βασίλης Ρώτας) Μπέττυ Χαρλαύτη
16)Ποιος τη ζωή μου (Μάνος Ελευθερίου)
17)Στο παζάρι του ληστή (Μάνος Ελευθερίου)
18)Το τρένο φεύγει στις οκτώ (Μάνος Ελευθερίου) Μπέττυ Χαρλαύτη
19)Η αυλή (Μάνος Ελευθερίου)
20)Το μεσημέρι (Το σφαγείο) (Μίκης Θεοδωράκης)
21)Πάολα-Στης γειτονιάς τον ουρανό-Χασαποσέρβικο (Διασκευή τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη, από το cd του Θανάση Βασιλά «Αντιθέσεις» που κυκλοφόρησε πρόσφατα) Οργανικό
22)Νύχτα μαγικιά (Γιάννης Θεοδωράκης) Μπέττυ Χαρλαύτη
23)Αγάπη μου (Φαίδρα) (Γιάννης Θεοδωράκης)
24)Όμορφη πόλη (Γιάννης Θεοδωράκης)
25)Βρέχει στη φτωχογειτονιά (Τάσος Λειβαδίτης)
26)Της ξενιτιάς (Ερρίκος Θαλασσινός)
27)Οι μοιραίοι (Κώστας Βάρναλης)
28)Μέρα Μαγιού μου μίσεψες (Γιάννης Ρίτσος)
29)Ο λεβέντης (Νότης Περγιάλης) Μπέττυ Χαρλαύτη-Βασίλης
30)Όταν σφίγγουν το χέρι (Γιάννης Ρίτσος)
31)Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις (Γιάννης Ρίτσος)
32) Εις Σάμον (Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία) (Refrain) (Ανδρέας Κάλβος) Μπέττυ Χαρλαύτη-Βασίλης
33)Κάποτε θα’ρθουν (Λευτέρης Παπαδόπουλος)
34)Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ (Οδυσσέας Ελύτης)
Τη λαϊκή ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» πλαισίωσαν οι μουσικοί:
Γιάννης Μπελώνης, πιάνο, Θανάσης Βασιλάς, μπουζούκι, Γιάννης Ματσούκας, μπουζούκι, Ξενοφών Συμβουλίδης, όμποε – φλογέρες, Βαγγέλης Κονταράτος, κιθάρα, Αρτέμης Σαμαράς, βιόλα , Λευτέρης Γρίβας, ακορντεόν, Σταύρος Καβαλιεράτος, μπάσο, Νίκος Σκομόπουλος, ντραμς, Στέφανος Θεοδωράκης Παπαγγελίδης, κρουστά. Φωνητικά έκαναν η Μαίρη Μπρόζη και η Φρόσω Στυλιανού. Η επιμέλεια του ήχου έγινε από τους Μιχάλη Αλεξάκη, Αλέκο Μπίτο και Σάκη Καρασαρίνη.
Μέρος των εσόδων από τη συναυλία θα διατεθεί για τις εκπαιδευτικές ανάγκες και τον εκσυγχρονισμό του τεχνικού εξοπλισμού του Κ.Ε.Α.Τ. Θεσσαλονίκης – Σχολή Τυφλών.
Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τη φίλη και συνεργάτιδα Ελπίδα Δεσποινιάδου για τις φωτογραφίες.
Βασίλη συγχαρητήρια… Ήταν εξαιρετικά… Αλλά από τα «Τραγούδια της Εξορίας», που για μένα είναι ο ωραιότερος δίσκος σου, δεν είπες τίποτα… Ειδικά εκείνο το «Θάλασσες μας ζώνουν»…
Ξαφνιάστηκε, που ένα παιδί 19-20 ετών, τότε, του μίλησε γι’ αυτά τα τραγούδια και κρατώντας στο ένα χέρι ένα ποτήρι με ουΐσκυ και στο άλλο ένα τσιγάρο κι έχοντας καθίσει πλέον στη θέση του συνοδηγού, άρχισε να σιγοτραγουδά:
- «Θάλασσες μας ζώνουν, κύματα μας κλειουν, σ’ άγριους βράχους πάνω, τα νιάτα μας φρουρούν…» Πού τα ξέρεις εσύ αυτά;
-Είχε πάρει το δίσκο ο πατέρας μου, μόλις κυκλοφόρησε και τα ακούω από τότε…
-Έχεις δίκιο… Κάποια στιγμή πρέπει να τα πω όλα… μου απάντησε…
Τον χαιρέτησα κι έφυγα, περιμένοντας αυτή τη στιγμή… Η οποία ήρθε μετά από 24 χρόνια… Κι επειδή λόγω «τεχνικών» προβλημάτων, δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω κάποια από τις δυο συναυλίες του Βασίλη Παπακωνσταντίνου με τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη στο κατάμεστο Ηρώδειο, χάρηκα πολύ που η συναυλία επαναλήφθηκε και στη Θεσσαλονίκη… Απογοητεύτηκα όμως – για πολλοστή φορά- από τους συμπολίτες μου, που, μάλλον, δεν τους ενδιέφερε ιδιαίτερα το θέμα κι αυτό διαπιστώθηκε από την προσέλευση του κόσμου που δεν ήταν ανάλογη με αυτή της Αθήνας…
Δεν ξέρω όμως αν έχει και τόση σημασία αυτό… Σημασία έχει πως, αρκετά παιδιά, που δεν πρέπει να ήταν πάνω από 20 χρονών, τραγουδούσαν αγκαλιασμένα την «Όμορφη πόλη», το «Φεγγάρι μάγια μου ‘κανες» και πολλά ακόμα από τα μεγάλα τραγούδια του Μίκη… Σε κάποια άλλα, πιο ρυθμικά σηκώθηκαν και οι γροθιές…. «Όταν σφίγγουν το χέρι», «Νάτη πετιέται από ξαρχής», «Χτυπούν το βράδυ στην ταράτσα τον Ανδρέα»… Ελπίζω να γνώριζαν βέβαια, πως ο «Ανδρέας» του τραγουδιού, δεν ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, αλλά ο σύντροφος του Μίκη, στα χρόνια των χουντικών φυλακών, Ανδρέας Λεντάκης… Σηκωμένες γροθιές, αλλά και ζεϊμπέκικο, τόσο από τους μερακλήδες θεατές, όσο και από τον ίδιο τον ερμηνευτή επί σκηνής… Αν εξαιρέσουμε τον πολύ δυνατό ήχο, ειδικότερα σε κάποια τραγούδια που ερμήνευσε η πολύ καλή Μπέττυ Χαρλαύτη, ήταν μια βραδιά που, νομίζω πως, θα κάνουμε χρόνια να ξεχάσουμε… Εδώ που τα λέμε, δεν ακούς κάθε μέρα το «Μέρα Μαγιού» και το «Μες στην υπόγεια την ταβέρνα» από τη φωνή του Παπακωνσταντίνου… Ακόμα, κι αν τα συγκεκριμένα τραγούδια έχουν ακουστεί, στο διάβα των καιρών, σε εκατοντάδες εκτελέσεις… Ακόμα κι αν το Παλαί Ντε Σπορ, είναι από τους πιο δύσκολους χώρους από ακουστικής πλευράς… Στη χθεσινή συναυλία τα κλασικά τραγούδια του Θεοδωράκη ακούστηκαν αλλιώς…. Αν και προσωπικά, θα ήθελα ν’ ακούσω κάποια ακόμα από τον κύκλο της «Εξορίας» και τον «Προδομένο λαό», θεωρώ πως αυτή τη βραδιά ο Βασίλης τη χρωστούσε… (αν θέλετε βάζετε εισαγωγικά στο «χρωστούσε» ή όχι…) Στον εαυτό του, στον κόσμο, στους ποιητές, στους οποίους αναφερόταν πριν από κάθε τραγούδι και πάνω απ’ όλους στον ίδιο τον Μίκη…
«Θέλω να σας πω ότι η δικιά μου η γενιά τα έκανε σκατά… Αυτή κυβερνάει τώρα σε ολόκληρο τον κόσμο… Ζητώ συγγνώμη γι’ αυτό… Τουλάχιστον η νέα γενιά ελπίζω να μην το πάει έτσι… Είμαι σίγουρος γι’ αυτό… Έχε το νου σου…» είπε ο ερμηνευτής προς το τέλος της συναυλίας, για να τραγουδήσει στη συνέχεια «Έχε το νου σου στο παιδί…»
Τα τραγούδια που ακούστηκαν, για τις εκτελέσεις των οποίων πρέπει να κάνουμε ειδική μνεία στους δυο μπουζουξήδες, τον Θανάση Βασιλά και τον Γιάννη Ματσούκα ήταν (σημειώνεται πως για μια ακόμη φορά σε συναυλία που παρακολουθήσαμε φέτος, δεν υπήρχε έντυπο πρόγραμμα):
1)Αποσπάσματα από το έργο «Η γειτονιά των αγγέλων» - Ορχηστρικό
2)Εις Σάμον (Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία) (Ποίηση Ανδρέας Κάλβος) Μπέττυ Χαρλαύτη-Βασίλης
3)Κάθε πρωί (Μανόλης Αναγνωστάκης)
4)Ήτανε νέοι (Μανόλης Αναγνωστάκης)
5)Κι αν έσβησε σαν ίσκιος τ’ όνειρό μου (Κώστας Καρυωτάκης)6)Αρνιέμαι (Ιάκωβος Καμπανέλλης)
7)Την πόρτα ανοίγω το βράδυ (Τάσος Λειβαδίτης)
8)Κράτησα τη ζωή μου (Γιώργος Σεφέρης)
9)Του μικρού βοριά (Οδυσσέας Ελύτης) Μπέττυ Χαρλαύτη
10)Ανοίγω το στόμα μου (Οδυσσέας Ελύτης)
11)Της αγάπης αίματα (Οδυσσέας Ελύτης)
12)Ένα το χελιδόνι (Οδυσσέας Ελύτης)
13)Antonito el camborio II (Federico Garcia Lorca-μετάφραση: Οδυσσέας Ελύτης) Μπέττυ Χαρλαύτη
14)Ήταν 18 του Νοέμβρη (Brendan Behan-μετάφραση: Βασίλης Ρώτας) Μπέττυ Χαρλαύτη
15)Το γελαστό παιδί (Brendan Behan-μετάφραση: Βασίλης Ρώτας) Μπέττυ Χαρλαύτη
16)Ποιος τη ζωή μου (Μάνος Ελευθερίου)
17)Στο παζάρι του ληστή (Μάνος Ελευθερίου)
18)Το τρένο φεύγει στις οκτώ (Μάνος Ελευθερίου) Μπέττυ Χαρλαύτη
19)Η αυλή (Μάνος Ελευθερίου)
20)Το μεσημέρι (Το σφαγείο) (Μίκης Θεοδωράκης)
21)Πάολα-Στης γειτονιάς τον ουρανό-Χασαποσέρβικο (Διασκευή τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη, από το cd του Θανάση Βασιλά «Αντιθέσεις» που κυκλοφόρησε πρόσφατα) Οργανικό
22)Νύχτα μαγικιά (Γιάννης Θεοδωράκης) Μπέττυ Χαρλαύτη
23)Αγάπη μου (Φαίδρα) (Γιάννης Θεοδωράκης)
24)Όμορφη πόλη (Γιάννης Θεοδωράκης)
25)Βρέχει στη φτωχογειτονιά (Τάσος Λειβαδίτης)
26)Της ξενιτιάς (Ερρίκος Θαλασσινός)
27)Οι μοιραίοι (Κώστας Βάρναλης)
28)Μέρα Μαγιού μου μίσεψες (Γιάννης Ρίτσος)
29)Ο λεβέντης (Νότης Περγιάλης) Μπέττυ Χαρλαύτη-Βασίλης
30)Όταν σφίγγουν το χέρι (Γιάννης Ρίτσος)
31)Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις (Γιάννης Ρίτσος)
32) Εις Σάμον (Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία) (Refrain) (Ανδρέας Κάλβος) Μπέττυ Χαρλαύτη-Βασίλης
33)Κάποτε θα’ρθουν (Λευτέρης Παπαδόπουλος)
34)Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ (Οδυσσέας Ελύτης)
Τη λαϊκή ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» πλαισίωσαν οι μουσικοί:
Γιάννης Μπελώνης, πιάνο, Θανάσης Βασιλάς, μπουζούκι, Γιάννης Ματσούκας, μπουζούκι, Ξενοφών Συμβουλίδης, όμποε – φλογέρες, Βαγγέλης Κονταράτος, κιθάρα, Αρτέμης Σαμαράς, βιόλα , Λευτέρης Γρίβας, ακορντεόν, Σταύρος Καβαλιεράτος, μπάσο, Νίκος Σκομόπουλος, ντραμς, Στέφανος Θεοδωράκης Παπαγγελίδης, κρουστά. Φωνητικά έκαναν η Μαίρη Μπρόζη και η Φρόσω Στυλιανού. Η επιμέλεια του ήχου έγινε από τους Μιχάλη Αλεξάκη, Αλέκο Μπίτο και Σάκη Καρασαρίνη.
Μέρος των εσόδων από τη συναυλία θα διατεθεί για τις εκπαιδευτικές ανάγκες και τον εκσυγχρονισμό του τεχνικού εξοπλισμού του Κ.Ε.Α.Τ. Θεσσαλονίκης – Σχολή Τυφλών.
Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τη φίλη και συνεργάτιδα Ελπίδα Δεσποινιάδου για τις φωτογραφίες.
