Αν η τρέλα είναι η σοφία του μέλλοντος τότε σίγουρα αυτό που βιώνουμε καθιστά διαχρονικό τον Καλιγούλα, την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του αυτοκράτορα της Ρώμης, που είναι ο πρώτος που έρχεται στο μυαλό του καθενός όταν γίνεται αναφορά στο ιστορικό παρελθόν της ιταλικής πρωτεύουσας. Το κορυφαίο έργο του βραβευμένου με Νόμπελ, Αλμπέρ Καμύ, στη θεατρική του έκδοση, ανέβηκε την Παρασκευή στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, που απέκτησε πάλι ζωή και βιώνει τον τελευταίο καιρό τις ένδοξες μέρες του παρελθόντος ανακαινισμένο με ανεβάσματα σπουδαίων θεατρικών παραστάσεων.
Στο δύσκολο ρόλο του Καλιγούλα ο Γιάννης Στάνκογλου που τα καταφέρνει περίφημα. Tον βοηθάει σημαντικά και το πρόσωπό του που έχει κάτι το τρελό και σαρδόνιο. Σπουδαίος σύμμαχός του ο Blaine Reininger, το άλλοτε μέλος του avant-garde συγκροτήματος Tuxedo Moon με την φευγάτη μουσική του, την οποία παίζει ζωντανά στη διάρκεια της παράστασης και είναι προέκταση του σαλεμένου μυαλού του Καλιγούλα. Παίζοντας πότε κιθάρα, πότε βιολί, πότε πλήκτρα και προγραμματισμό κομπιούτερ δίνει ένα εξαιρετικό τόνο στην παράσταση όπου η τρέλα συναντά την σοφία. Ο Καλιγούλας θεωρείται ένα παράφρονας ηγέτης της Ρώμης, ο οποίος θρηνεί την απώλεια της αδερφής και ερωμένης του Δρουσίλλα με παρηγοριά την επίσημη ερωμένη του στο παλάτι που υποδύεται η Θεοδώρα Τζήμου - που κάνει μια πολύ σέξι εμφάνιση στο δεύτερο μέρους του έργου - να κοιμάται δύο ώρες μόνο την ημέρα. Μπορεί την υπόλοιπη μέρα να κυνηγούσε το αδύνατο μέσα από τον πόθο της κατάκτησης του φεγγαριού, που αποτελούσε την απόλυτη για εκείνον ευτυχία, αλλά η σκέψη του ήταν αρκετά προχωρημένη και το πνεύμα του ελεύθερο ώστε να αμφισβητείτε πολλές φορές η όποια παραφροσύνη του. Είναι ένας αδίστακτος εξουσιαστής, θα έλεγα, αλλά χωρίς στερεότυπα, που θέτει σε αμφισβήτηση την ίδια την λογική της εξουσίας ξεγυμνώνοντας την. Αυτή είναι η γοητεία του έργου που βάζει πολλές σκέψεις στον ακροατή. Μια παράσταση με πολύ λιτά σκηνικά, χωρίς να μεταφέρει με αυτά το νου στην εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ούτε ενδυματολογικά, αλλά με άριστη χρήση της τεχνολογίας στη διάρκειά της. Σκηνοθετεί η Αλίκη Δανέζη - Knutsen.
Οι οπαδοί του Καλιγούλα
Ο Καλιγούλας θυμάμαι είχε οπαδούς στην εποχή που πήγαινα στο δημοτικό σχολείο και μάλιστα ήμασταν χωρισμένοι σε «καλιγουλικούς» και «νερωνικούς»! Δεν ξέρω γιατί ο Καλιγούλας ασκούσε μια μυστική γοητεία πάνω μου και εκτός από «καλιγουλικός» στο σχολείο, ο Καλιγούλας ήταν κι ένα από τα λαμπερά ονόματα της παιδικής και εφηβικής μου ηλικίας, δίπλα σε κείνα των Ιουλίου Βερν, Λουίς Μπουνιουέλ, Νίκου Νικολαΐδη, Κώστα Μίσσα, Elvis Presley, Bill Haley, Rolling Stones. Τζακ Νίκολσον, Τζέημς Ντην, Marylin Monroe και φυσικά ο Πανιώνιος. Μάλιστα όταν βγήκε η περίφημη εκείνη ταινία «Caligula» με πρωταγωνιστή τον εκπληκτικό και σε αυτό το ρόλο Μάλκολμ ΜακΝτάουελ, το 1979, μια παραγωγή του Penthouse, ήμουν μαθητής της ΣΤ Δημοτικού. Οργάνωσα λοιπόν να δούμε οι «καλιγουλικοί» την προβολή της ακατάλληλης ταινίας «Caligula» στο σινεμά «Άτταλος» στη Νέα Σμύρνη. Συνεννοήθηκα με τον ταμία να πάμε οι συμμαθητές στην απογευματινή παράσταση, λόγω ακαταλληλότητας του έργου, για να μας βάλουν. Νομίζω 4 μ.μ. - 6 μ.μ. Πήγαμε λοιπόν και καθίσαμε καμιά 10αριά παιδιά 11 - 12 ετών, στις πρώτες θέσεις μια άδειας αίθουσας να δούμε τον «Καλιγούλα» κρυφά από τους γονείς μας! Κάποια στιγμή κι ενώ παιζόταν κάνα τέταρτο η ταινία και οργίαζε η φαντασία μας, γυρίζω το κεφάλι δεξιά και τι να δω! Στην πίσω σειρά, στην άκρη, καθόταν μόνος του ο δάσκαλός μας ο κυρ - Γιάννης ο Μπονάτσος! Δίνω σήμα στον Γιώργο τον Αραβαντινό: Γιώργο για δες ποιος κάθεται πίσω μας! Καλά δεν έχει ξαναγίνει! Εμείς είχαμε πάει να δούμε τσόντα, εκείνος; Έτσι σκεφτόμασταν τότε…
Σύμφωνα με τον Καμύ (1957): «Ο Καλιγούλας, είναι ένας σχετικά ευγενικός πρίγκιπας ως τη στιγμή που με το θάνατο της Δρουσίλα, αδελφής κι ερωμένης του, συνειδητοποιεί ότι «Οι άνθρωποι πεθαίνουν και δεν είναι ευτυχισμένοι». Ως εκ τούτου, παθιασμένος με την αναζήτηση του Απόλυτου και δηλητηριασμένος από το αίσθημα της περιφρόνησης και τη τρόμου, προσπαθεί να ασκήσει, μέσα από δολοφονίες και τη συστηματική διαστρέβλωση όλων των αξιών, μια ελευθερία που όπως ανακαλύπτει στο τέλος είναι μάταιη.
Η δική του αλήθεια είναι η επανάσταση απέναντι στη μοίρα, το λάθος του ότι αρνείται τους ανθρώπους. Δεν μπορεί να καταστρέψει τίποτα αν δεν καταστραφεί ο ίδιος πρώτα. Γι’ αυτό το λόγο ο Καλιγούλας ερημώνει τον κόσμο γύρω του και πιστός στη λογική του, προβαίνει στις απαιτούμενες ρυθμίσεις για να οπλίσει εκείνους που τελικά θα τον σκοτώσουν. Μια ιστορία των πιο ανθρώπινων και τραγικών λαθών. Άπιστος απέναντι στον άνθρωπο, πιστός στον εαυτό του, ο Καλιγούλας συναινεί επί τους ουσίας στο να πεθάνει αφού αντιληφθεί ότι κανείς δεν μπορεί να σώσει μόνος του τον εαυτό, εξασφαλίζοντας την ελευθερία όπως αυτός την ορίζει».
Στο δύσκολο ρόλο του Καλιγούλα ο Γιάννης Στάνκογλου που τα καταφέρνει περίφημα. Tον βοηθάει σημαντικά και το πρόσωπό του που έχει κάτι το τρελό και σαρδόνιο. Σπουδαίος σύμμαχός του ο Blaine Reininger, το άλλοτε μέλος του avant-garde συγκροτήματος Tuxedo Moon με την φευγάτη μουσική του, την οποία παίζει ζωντανά στη διάρκεια της παράστασης και είναι προέκταση του σαλεμένου μυαλού του Καλιγούλα. Παίζοντας πότε κιθάρα, πότε βιολί, πότε πλήκτρα και προγραμματισμό κομπιούτερ δίνει ένα εξαιρετικό τόνο στην παράσταση όπου η τρέλα συναντά την σοφία. Ο Καλιγούλας θεωρείται ένα παράφρονας ηγέτης της Ρώμης, ο οποίος θρηνεί την απώλεια της αδερφής και ερωμένης του Δρουσίλλα με παρηγοριά την επίσημη ερωμένη του στο παλάτι που υποδύεται η Θεοδώρα Τζήμου - που κάνει μια πολύ σέξι εμφάνιση στο δεύτερο μέρους του έργου - να κοιμάται δύο ώρες μόνο την ημέρα. Μπορεί την υπόλοιπη μέρα να κυνηγούσε το αδύνατο μέσα από τον πόθο της κατάκτησης του φεγγαριού, που αποτελούσε την απόλυτη για εκείνον ευτυχία, αλλά η σκέψη του ήταν αρκετά προχωρημένη και το πνεύμα του ελεύθερο ώστε να αμφισβητείτε πολλές φορές η όποια παραφροσύνη του. Είναι ένας αδίστακτος εξουσιαστής, θα έλεγα, αλλά χωρίς στερεότυπα, που θέτει σε αμφισβήτηση την ίδια την λογική της εξουσίας ξεγυμνώνοντας την. Αυτή είναι η γοητεία του έργου που βάζει πολλές σκέψεις στον ακροατή. Μια παράσταση με πολύ λιτά σκηνικά, χωρίς να μεταφέρει με αυτά το νου στην εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ούτε ενδυματολογικά, αλλά με άριστη χρήση της τεχνολογίας στη διάρκειά της. Σκηνοθετεί η Αλίκη Δανέζη - Knutsen.
Οι οπαδοί του Καλιγούλα
Ο Καλιγούλας θυμάμαι είχε οπαδούς στην εποχή που πήγαινα στο δημοτικό σχολείο και μάλιστα ήμασταν χωρισμένοι σε «καλιγουλικούς» και «νερωνικούς»! Δεν ξέρω γιατί ο Καλιγούλας ασκούσε μια μυστική γοητεία πάνω μου και εκτός από «καλιγουλικός» στο σχολείο, ο Καλιγούλας ήταν κι ένα από τα λαμπερά ονόματα της παιδικής και εφηβικής μου ηλικίας, δίπλα σε κείνα των Ιουλίου Βερν, Λουίς Μπουνιουέλ, Νίκου Νικολαΐδη, Κώστα Μίσσα, Elvis Presley, Bill Haley, Rolling Stones. Τζακ Νίκολσον, Τζέημς Ντην, Marylin Monroe και φυσικά ο Πανιώνιος. Μάλιστα όταν βγήκε η περίφημη εκείνη ταινία «Caligula» με πρωταγωνιστή τον εκπληκτικό και σε αυτό το ρόλο Μάλκολμ ΜακΝτάουελ, το 1979, μια παραγωγή του Penthouse, ήμουν μαθητής της ΣΤ Δημοτικού. Οργάνωσα λοιπόν να δούμε οι «καλιγουλικοί» την προβολή της ακατάλληλης ταινίας «Caligula» στο σινεμά «Άτταλος» στη Νέα Σμύρνη. Συνεννοήθηκα με τον ταμία να πάμε οι συμμαθητές στην απογευματινή παράσταση, λόγω ακαταλληλότητας του έργου, για να μας βάλουν. Νομίζω 4 μ.μ. - 6 μ.μ. Πήγαμε λοιπόν και καθίσαμε καμιά 10αριά παιδιά 11 - 12 ετών, στις πρώτες θέσεις μια άδειας αίθουσας να δούμε τον «Καλιγούλα» κρυφά από τους γονείς μας! Κάποια στιγμή κι ενώ παιζόταν κάνα τέταρτο η ταινία και οργίαζε η φαντασία μας, γυρίζω το κεφάλι δεξιά και τι να δω! Στην πίσω σειρά, στην άκρη, καθόταν μόνος του ο δάσκαλός μας ο κυρ - Γιάννης ο Μπονάτσος! Δίνω σήμα στον Γιώργο τον Αραβαντινό: Γιώργο για δες ποιος κάθεται πίσω μας! Καλά δεν έχει ξαναγίνει! Εμείς είχαμε πάει να δούμε τσόντα, εκείνος; Έτσι σκεφτόμασταν τότε…Σύμφωνα με τον Καμύ (1957): «Ο Καλιγούλας, είναι ένας σχετικά ευγενικός πρίγκιπας ως τη στιγμή που με το θάνατο της Δρουσίλα, αδελφής κι ερωμένης του, συνειδητοποιεί ότι «Οι άνθρωποι πεθαίνουν και δεν είναι ευτυχισμένοι». Ως εκ τούτου, παθιασμένος με την αναζήτηση του Απόλυτου και δηλητηριασμένος από το αίσθημα της περιφρόνησης και τη τρόμου, προσπαθεί να ασκήσει, μέσα από δολοφονίες και τη συστηματική διαστρέβλωση όλων των αξιών, μια ελευθερία που όπως ανακαλύπτει στο τέλος είναι μάταιη.
Η δική του αλήθεια είναι η επανάσταση απέναντι στη μοίρα, το λάθος του ότι αρνείται τους ανθρώπους. Δεν μπορεί να καταστρέψει τίποτα αν δεν καταστραφεί ο ίδιος πρώτα. Γι’ αυτό το λόγο ο Καλιγούλας ερημώνει τον κόσμο γύρω του και πιστός στη λογική του, προβαίνει στις απαιτούμενες ρυθμίσεις για να οπλίσει εκείνους που τελικά θα τον σκοτώσουν. Μια ιστορία των πιο ανθρώπινων και τραγικών λαθών. Άπιστος απέναντι στον άνθρωπο, πιστός στον εαυτό του, ο Καλιγούλας συναινεί επί τους ουσίας στο να πεθάνει αφού αντιληφθεί ότι κανείς δεν μπορεί να σώσει μόνος του τον εαυτό, εξασφαλίζοντας την ελευθερία όπως αυτός την ορίζει».
