«Hayalin Gitmez» του Cem Sağdiç
Λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση ενός άρθρου με τις εκτελέσεις του τραγουδιού του Σταύρου Κουγιουμτζή «Μη μου θυμώνεις μάτια μου» στην Γιουγκοσλαβία, ο καλός φίλος και ραδιοφωνικός παραγωγός Αλέξης Βάκης μου έστειλε ένα μήνυμα, με συνημμένο ένα τραγούδι σε mp3, με την ερώτηση: «Αυτό το έχεις;»
Αυτό δεν το είχα και με μεγάλη έκπληξη άκουσα μια μετριότατη διασκευή του τραγουδιού του Σταύρου Κουγιουμτζή και του Λευτέρη Παπαδόπουλου «Στα ψηλά τα παραθύρια» στα τούρκικα, εντελώς άγνωστη σε μένα.
Αμέσως έσπευσα να ψάξω περισσότερες πληροφορίες για το τραγούδι. Και σε λίγες μέρες, μέσω του θησαυρού που λέγεται «discogs», είχα στα χέρια μου και το δισκάκι 45 στροφών της εταιρείας Öncü με το «Hayalin Gitmez».
Το «Hayalin Gitmez», όπως είναι ο τίτλος του, ηχογραφήθηκε στην Τουρκία το 1979 με τον Τούρκο τραγουδιστή Ersan Erdura, o οποίος γεννήθηκε το 1949, την ίδια χρονιά με τον πρώτο ερμηνευτή του τραγουδιού Γιώργο Νταλάρα και που συχνά αναφέρεται ως ο «Τούρκος Elvis».
Mε την παραλαβή του δίσκου όμως, με περίμενε και μια δεύτερη έκπληξη. Στους δημιουργούς του τραγουδιού αναγράφεται ως στιχουργός ο Özdemir Kaptan και σαν συνθέτης ο Cem Sağdiç! Δυστυχώς δεν βρήκα περισσότερα στοιχεία για το συνθέτη, αλλά αδυνατώ να πιστέψω πως το «Cem Sağdiç» είναι η τούρκικη απόδοση του ονόματος του Σταύρου Κουγιουμτζή. Όσον αφορά τους στίχους, δεν ξέρω αν πρόκειται για μετάφραση του τραγουδιού στα τουρκικά ή για εντελώς διαφορετικούς στίχους. Στην άλλη πλευρά του δίσκου υπάρχει το τραγούδι «Kara Gölgen Olaydım» σε στίχους και πάλι του Özdemir Kaptan, αλλά σε μουσική του Selmi Andak. H διεύθυνση ορχήστρας ήταν του Zafer Dilek.
Το 1981 το «Hayalin Gitmez» συμπεριλήφθηκε στο μεγάλο δίσκο του Ersan Erdura «Ve Ben Yalmz», που κυκλοφόρησε με δυο εξώφυλλα, με τα label της Türküola και της Öncü. Δυστυχώς, όσο κι αν έψαξα, δεν κατόρθωσα να βρω αυτούς τους δίσκους για να διαπιστώσω αν εκεί μπήκε στο όνομα του Σταύρου Κουγιουμτζή ή του, αγνώστων λοιπών στοιχείων, Cem Sağdiç. Δεν ξέρω επίσης αν με την επιβολή του ψηφιακού ήχου, συμπεριλήφθηκε σε κάποιο cd.
Είναι βέβαιο πως δεν είναι αυτή η μοναδική περίπτωση που ένα τραγούδι ηχογραφείται στο εξωτερικό, χωρίς να αναγράφεται το όνομα του συνθέτη του. Το θέμα των «εσωτερικών δανείων» είναι γνωστό και μας έχει απασχολήσει κι άλλες φορές, όπως, για παράδειγμα, με το τραγούδι του Στέλιου Ζαφειρίου και του Πάνου Γαβαλά «Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα» που κυκλοφόρησε σε Ισραήλ, Τουρκία και Ινδία, χωρίς να αναγράφονται πουθενά οι πραγματικοί δημιουργοί, παρά μόνο οι διασκευαστές του.
Το θέμα είναι τόσο ηθικό, όσο και πρακτικό. Νομικό θα έλεγα καλύτερα. Εμείς αναζητούμε τέτοιες περιπτώσεις και, όσο μπορούμε, τις φέρνουμε στην επιφάνεια. Από κει και πέρα υπάρχουν αρμοδιότεροι, για να ζητήσουν τις ευθύνες και να διεκδικήσουν αυτά που τους ανήκουν… Αν είναι εφικτό βέβαια μετά από τόσα χρόνια…
