Εδώ και λίγες μέρες κυκλοφορεί το διπλό cd με τη ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας της Φωτεινής Βελεσιώτου, που πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη από 5.700 θεατές «Τεχνόπολη» του Δήμου Αθηναίων στις 2 Σεπτεμβρίου 2015.
«Τα διαλεγμένα» είναι ο τίτλος του cd και τραγουδούν μαζί της ο Μανώλης Μητσιάς, ο Παντελής Θαλασσινός, η Λιζέτα Καλημέρη, ο Μίλτος Πασχαλίδης, η Γιώτα Νέγκα και ο Ευγένιος Δερμιτάσογλου. Συμμετέχουν παίζοντας πιάνο ο συνθέτης Μίνως Μάτσας και ακορντεόν ο συνθέτης Λάζαρος Σαμαράς.
Cd 1
1) Διόδια (Σταύρος Σιόλας – Πόλυς Κυριάκου) Συμμετέχει η Λιζέτα Καλημέρη
2) Στάχτη (Μίνως Μάτσας – Ελένη Φωτάκη)
3) Η Κική που λησμονάς (Μίνως Μάτσας – Ελένη Φωτάκη)
4) Τα μυστικό (Γιώργος Καζαντζής – Γιάννης Τσατσόπουλος) Συμμετέχει η Λιζέτα Καλημέρη
5) Παραβάτες (Μιχάλης Χανιώτης - Θανάσης Παπακωνσταντίνου) Τραγουδά η Λιζέτα Καλημέρη
6) Παραμύθια (Σοφία Νάτσιου – Πόλυς Κυριάκου)
7) Υπάρχει κι άλλος τρόπος (Ευγένιος Δερμιτάσογλου) Συμμετέχει ο Ευγένιος Δερμιτάσογλου
8) Γυάλινη χαρά (Ευγένιος Δερμιτάσογλου)
9) Το βαλς του Απρίλη (Λάζαρος Σαμαράς – Σοφία Καραχάλιου)
10) Τι ξέρεις για τα όνειρα (Γιώργος Καζαντζής – Μάνος Ελευθερίου)
11) Ο ακροβάτης (Δημήτρης Αποστολάκης) Συμμετέχει ο Μίλτος Πασχαλίδης
12) Στα είπα όλα (Μίλτος Πασχαλίδης – Οδυσσέας Ιωάννου) Συμμετέχει ο Μίλτος Πασχαλίδης
13) Γιουσουρούμ (Νικόλας Άσιμος)
14) Μην κλαις (Ηλίας Ανδριόπουλος – Μιχάλης Μπουρμπούλης)
15) Περαστικός κι αμίλητος (Δημήτρης Λάγιος – Μιχάλης Μπουρμπούλης) Συμμετέχει ο Παντελής Θαλασσινός
16) Ούτε μέση ούτε άκρη (Παντελής Θαλασσινός – Θοδωρής Γκόνης) Συμμετέχει ο Παντελής Θαλασσινός
Cd 2
1) Για κοίτα ποιον περίμενα (Μίνως Μάτσας – Ελένη Φωτάκη)
2) Είδα του τρελού τα κλάματα (Μίνως Μάτσας – Ελένη Φωτάκη)
3) Ποτέ (Σταμάτης Κραουνάκης – Λίνα Νικολακοπούλου) Τραγουδά ο Μανώλης Μητσιάς
4) Δε λες κουβέντα (Δήμος Μούτσης – Κώστας Τριπολίτης) Συμμετέχει ο Μανώλης Μητσιάς
5) Έχω έναν καφενέ (Μάνος Λοΐζος – Λευτέρης Παπαδόπουλος)
6) Ζεϊμπέκικο (Διονύσης Σαββόπουλος)
7) Κάθε στιγμή η σκέψη μου (Αργύρης Μπακιρτζής)
8) Όταν σημάνει η ώρα (Άκης Πάνου) Συμμετέχει η Γιώτα Νέγκα
9) Με σένα πλάι μου (Σαν ένα αστέρι) (Σταύρος Κουγιουμτζής, Μανώλης Ρασούλης)
10) Μέλισσες (Γιώργος Καζαντζής – Ελένη Φωτάκη)
11) Σαν απόκληρος γυρίζω (Βασίλης Τσιτσάνης)
12) Είμ’ αητός χωρίς φτερά (Μάνος Χατζιδάκις – Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου)
13) Ζούσα μοναχός χωρίς αγάπη (Δημήτρης Γκόγκος ή Μπαγιαντέρας) Όλοι οι τραγουδιστές
14) Θα με δικάσει (Δημήτρης Λάγιος – Μιχάλης Μπουρμπούλης)
Την επιμέλεια των ενορχηστρώσεων και τη διεύθυνση της ορχήστρας είχε ο Νίκος Παπαδογιώργος ο οποίος έπαιξε πιάνο. Έπαιξαν επίσης ο Γιώργος Καραμφίλλης, στην πρώτη του εμφάνιση στη δισκογραφία (μπουζούκι, τζουρά και μπαγλαμά), ο Νίκος Παπαναστασίου (ακορντεόν), ο Δημήτρης Χριστοδουλόπουλος (κιθάρες), ο Άγγελος Πολυχρόνου (τύμπανα & κρουστά) και ο Διονύσης Μακρής (μπάσο). Ο Μίνως Μάτσας ενορχήστρωσε και έπαιξε πιάνο στα τραγούδια του και ο Λάζαρος Σαμαράς έπαιξε ακορντεόν στο «Βαλς του Απρίλη».
Η ηχογράφηση της συναυλίας έγινε με την κινητή μονάδα studio Sierra από τον Χρήστο Ζορμπά.
Η μίξη και το mastering έγιναν από τον Ηλία Λάκκα στο studio Odeon. Οι φωτογραφίες είναι του Μανώλη Χιώτη, το artwork του Δημήτρη Παναγιωτακόπουλου και η διεύθυνση παραγωγής του Νεκτάριου Κόκκινου. Το cd κυκλοφορεί από την Minos Emi.
Πρωτοάκουσα την Φωτεινή Βελεσιώτου πριν από οκτώ περίπου χρόνια, στο πλευρό του Γιώργου Καζαντζή, στο Καφωδείο «Ελληνικό» στην Θεσσαλονίκη. Ήταν τότε που παρουσίαζαν για πρώτη φορά τις «Μέλισσες», πριν ακόμα κυκλοφορήσει το τραγούδι σε δίσκο… Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η «αρχέγονη» και αψιμύθιαστη φωνή της. Κι επειδή από τότε που κυκλοφόρησαν οι «Μέλισσες» έχουν γίνει αρκετά σχόλια και συζητήσεις, που ξεκινούν από ένα απλό σχόλιο στο facebook, μέχρι μια τηλεοπτική εκπομπή σε κάποιο κανάλι, οφείλω να ομολογήσω πως σε κάποια τραγούδια, όπως το «Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια» ή το «Δε λες κουβέντα», η χροιά της φωνής της, σε συνδυασμό με τα ίδια τα τραγούδια, με παρέπεμψε στη Σωτηρία Μπέλλου… Μόνο σε αυτά τα τραγούδια όμως… Δεν μου δημιουργήθηκε η ίδια εντύπωση ακούγοντας τις «Μέλισσες» ή κάποια άλλα τραγούδια που δεν σχετίζονται με την Μπέλλου… Η περίπτωσή της μου θυμίζει την περίπτωση του Λεωνίδα Βελή και τη σχέση της φωνής του με τη φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη…
Κι έχω την αίσθηση πως, τελικά όλη αυτή η κουβέντα, καθώς και οι χαρακτηρισμοί περί της τελευταίας «ρεμπέτισσας» κλπ, καλλιεργούνται περισσότερο από τα μέσα, απλά για να γίνεται «ντόρος» και για να’ χουνε κάτι να λένε… Άλλωστε και η ίδια η Βελεσιώτου, σε συνέντευξη που παραχώρησε πριν από ένα χρόνο στον Δημήτρη Μανιάτη και δημοσιεύθηκε στα «ΝΕΑ» αποστασιοποιήθηκε, κατά κάποιο τρόπο, από όλη αυτή την «παραφιλολογία»… Είχε πει χαρακτηριστικά τότε:
«Τραγουδάω στον ίδιο τόνο με τη Μπέλλου - κοντράλτο και οι δύο - αλλά το ηχόχρωμά μου είναι διαφορετικό. Δεν έχουμε καμία σχέση. Τα τραγούδια στο δίσκο μου (Είδα του τρελού τα κλάματα) είναι όλα εσωτερικά – η Σωτηρία ήταν τζόρας, “βαρούσε” στην ερμηνεία».
Στο δίσκο βέβαια υπάρχουν έξι από τα σπουδαία τραγούδια που πρωτοηχογράφησε η Μπέλλου, από το «Σαν απόκληρος γυρίζω» του 1950, μέχρι τα τραγούδια του δίσκου «Άη Λαός» του Δημήτρη Λάγιου και του Μιχάλη Μπουρμπούλη, που νομίζω πως είναι αρκετά… Αλλά ακόμα κι έτσι, θεωρώ πως η ο παραλληλισμός, στο βαθμό που γίνεται είναι υπερβολικός και ανούσιος… Το ίδιο και η σύγκριση…
Όσον αφορά το cd, ίσως θα πρέπει να επισημάνουμε 2-3 μικρά λάθη που υπάρχουν στους τίτλους των τραγουδιών στο οπισθόφυλλο, προκειμένου να διορθωθούν σε μια επανέκδοση. Στο τραγούδι «Παραβάτες» συνθέτης και στιχουργός αναγράφονται ανάποδα (συνθέτης είναι ο Χανιώτης και στιχουργός ο Παπακωνσταντίνου) ενώ στο «Περαστικός κι αμίλητος» λείπει το όνομα του Παντελή Θαλασσινού και στο «Σαν απόκληρος γυρίζω» του Μίλτου Πασχαλίδη που κάνουν δεύτερες φωνές. Και ακόμη, στο «Με σένα πλάι μου» εκτός του Μανώλη Ρασούλη, λανθασμένα αναφέρεται σαν στιχουργός και ο Γιώργος Θέμελης, που υπέγραφε την πρώτη εκδοχή του τραγουδιού, με τίτλο «Σαν ένα αστέρι» με ερμηνευτή τον Αλέξη Γεωργίου, το οποίο ηχογραφήθηκε το 1965. Το 1984, ο Αντώνης Βαρδής διασκεύασε τη μελωδία του τραγουδιού, μετατρέποντάς το από νεοκυματική μπαλάντα σε λαϊκό μπολερό, ο Μανώλης Ρασούλης έγραψε καινούργιους στίχους και ο Λεωνίδας Βελής τραγούδησε «Με σένα πλάι μου» στον προσωπικό δίσκο που είχε σαν τίτλο το όνομά του.
Νομίζω πως τα «ξεχασμένα» «Με σένα πλάι μου» και «Περαστικός κι αμίλητος», είναι από τις πιο εύστοχες επιλογές της Φωτεινής Βελεσιώτου και από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές του δίσκου… Όπως ενδιαφέρουσες είναι - χωρίς να απορρίπτουμε βεβαίως τα υπόλοιπα τραγούδια - και οι συνυπάρξεις των τραγουδιστών... Επίσης, μου άρεσε ιδιαίτερα που ο ήχος του μπουζουκιού και της ορχήστρας που πέρασαν στην ηχογράφηση ήταν ακουστικός…
Δυστυχώς δεν συμπεριλήφθηκαν κάποιες από τις σημαντικές στιγμές της συναυλίας, όπως το ντουέτο Μητσιά – Βελεσιώτου στο «Δρόμοι παλιοί» του Μίκη Θεοδωράκη και του Μανόλη Αναγνωστάκη ή το «Καίγομαι» από το «Ρεμπέτικο» του Σταύρου Ξαρχάκου και του Νίκου Γκάτσου, με το ξεχωριστό ταξίμι του Γιώργου Καραμφίλλη στην εισαγωγή (Μπορείτε να το ακούσετε στο ερασιτεχνικό video που ακολουθεί).
Εν κατακλείδι, η συνολική αποτίμηση είναι παραπάνω από θετική και νομίζω πως πρόκειται για μια δουλειά στην οποία αξίζει κανείς να σταθεί…
«Τα διαλεγμένα» είναι ο τίτλος του cd και τραγουδούν μαζί της ο Μανώλης Μητσιάς, ο Παντελής Θαλασσινός, η Λιζέτα Καλημέρη, ο Μίλτος Πασχαλίδης, η Γιώτα Νέγκα και ο Ευγένιος Δερμιτάσογλου. Συμμετέχουν παίζοντας πιάνο ο συνθέτης Μίνως Μάτσας και ακορντεόν ο συνθέτης Λάζαρος Σαμαράς.
Τα τραγούδια των δίσκων
Cd 1
1) Διόδια (Σταύρος Σιόλας – Πόλυς Κυριάκου) Συμμετέχει η Λιζέτα Καλημέρη
2) Στάχτη (Μίνως Μάτσας – Ελένη Φωτάκη)
3) Η Κική που λησμονάς (Μίνως Μάτσας – Ελένη Φωτάκη)
4) Τα μυστικό (Γιώργος Καζαντζής – Γιάννης Τσατσόπουλος) Συμμετέχει η Λιζέτα Καλημέρη
5) Παραβάτες (Μιχάλης Χανιώτης - Θανάσης Παπακωνσταντίνου) Τραγουδά η Λιζέτα Καλημέρη
6) Παραμύθια (Σοφία Νάτσιου – Πόλυς Κυριάκου)
7) Υπάρχει κι άλλος τρόπος (Ευγένιος Δερμιτάσογλου) Συμμετέχει ο Ευγένιος Δερμιτάσογλου
8) Γυάλινη χαρά (Ευγένιος Δερμιτάσογλου)
9) Το βαλς του Απρίλη (Λάζαρος Σαμαράς – Σοφία Καραχάλιου)
10) Τι ξέρεις για τα όνειρα (Γιώργος Καζαντζής – Μάνος Ελευθερίου)
11) Ο ακροβάτης (Δημήτρης Αποστολάκης) Συμμετέχει ο Μίλτος Πασχαλίδης
12) Στα είπα όλα (Μίλτος Πασχαλίδης – Οδυσσέας Ιωάννου) Συμμετέχει ο Μίλτος Πασχαλίδης
13) Γιουσουρούμ (Νικόλας Άσιμος)
14) Μην κλαις (Ηλίας Ανδριόπουλος – Μιχάλης Μπουρμπούλης)
15) Περαστικός κι αμίλητος (Δημήτρης Λάγιος – Μιχάλης Μπουρμπούλης) Συμμετέχει ο Παντελής Θαλασσινός
16) Ούτε μέση ούτε άκρη (Παντελής Θαλασσινός – Θοδωρής Γκόνης) Συμμετέχει ο Παντελής Θαλασσινός
Cd 2
1) Για κοίτα ποιον περίμενα (Μίνως Μάτσας – Ελένη Φωτάκη)
2) Είδα του τρελού τα κλάματα (Μίνως Μάτσας – Ελένη Φωτάκη)
3) Ποτέ (Σταμάτης Κραουνάκης – Λίνα Νικολακοπούλου) Τραγουδά ο Μανώλης Μητσιάς
4) Δε λες κουβέντα (Δήμος Μούτσης – Κώστας Τριπολίτης) Συμμετέχει ο Μανώλης Μητσιάς
5) Έχω έναν καφενέ (Μάνος Λοΐζος – Λευτέρης Παπαδόπουλος)
6) Ζεϊμπέκικο (Διονύσης Σαββόπουλος)
7) Κάθε στιγμή η σκέψη μου (Αργύρης Μπακιρτζής)
8) Όταν σημάνει η ώρα (Άκης Πάνου) Συμμετέχει η Γιώτα Νέγκα
9) Με σένα πλάι μου (Σαν ένα αστέρι) (Σταύρος Κουγιουμτζής, Μανώλης Ρασούλης)
10) Μέλισσες (Γιώργος Καζαντζής – Ελένη Φωτάκη)
11) Σαν απόκληρος γυρίζω (Βασίλης Τσιτσάνης)
12) Είμ’ αητός χωρίς φτερά (Μάνος Χατζιδάκις – Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου)
13) Ζούσα μοναχός χωρίς αγάπη (Δημήτρης Γκόγκος ή Μπαγιαντέρας) Όλοι οι τραγουδιστές
14) Θα με δικάσει (Δημήτρης Λάγιος – Μιχάλης Μπουρμπούλης)
Έπαιξαν οι μουσικοί
Την επιμέλεια των ενορχηστρώσεων και τη διεύθυνση της ορχήστρας είχε ο Νίκος Παπαδογιώργος ο οποίος έπαιξε πιάνο. Έπαιξαν επίσης ο Γιώργος Καραμφίλλης, στην πρώτη του εμφάνιση στη δισκογραφία (μπουζούκι, τζουρά και μπαγλαμά), ο Νίκος Παπαναστασίου (ακορντεόν), ο Δημήτρης Χριστοδουλόπουλος (κιθάρες), ο Άγγελος Πολυχρόνου (τύμπανα & κρουστά) και ο Διονύσης Μακρής (μπάσο). Ο Μίνως Μάτσας ενορχήστρωσε και έπαιξε πιάνο στα τραγούδια του και ο Λάζαρος Σαμαράς έπαιξε ακορντεόν στο «Βαλς του Απρίλη».
Η ηχογράφηση της συναυλίας έγινε με την κινητή μονάδα studio Sierra από τον Χρήστο Ζορμπά.
Η μίξη και το mastering έγιναν από τον Ηλία Λάκκα στο studio Odeon. Οι φωτογραφίες είναι του Μανώλη Χιώτη, το artwork του Δημήτρη Παναγιωτακόπουλου και η διεύθυνση παραγωγής του Νεκτάριου Κόκκινου. Το cd κυκλοφορεί από την Minos Emi.
Λίγα λόγια για την ερμηνεύτρια και τα «Διαλεγμένα» της
Πρωτοάκουσα την Φωτεινή Βελεσιώτου πριν από οκτώ περίπου χρόνια, στο πλευρό του Γιώργου Καζαντζή, στο Καφωδείο «Ελληνικό» στην Θεσσαλονίκη. Ήταν τότε που παρουσίαζαν για πρώτη φορά τις «Μέλισσες», πριν ακόμα κυκλοφορήσει το τραγούδι σε δίσκο… Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η «αρχέγονη» και αψιμύθιαστη φωνή της. Κι επειδή από τότε που κυκλοφόρησαν οι «Μέλισσες» έχουν γίνει αρκετά σχόλια και συζητήσεις, που ξεκινούν από ένα απλό σχόλιο στο facebook, μέχρι μια τηλεοπτική εκπομπή σε κάποιο κανάλι, οφείλω να ομολογήσω πως σε κάποια τραγούδια, όπως το «Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια» ή το «Δε λες κουβέντα», η χροιά της φωνής της, σε συνδυασμό με τα ίδια τα τραγούδια, με παρέπεμψε στη Σωτηρία Μπέλλου… Μόνο σε αυτά τα τραγούδια όμως… Δεν μου δημιουργήθηκε η ίδια εντύπωση ακούγοντας τις «Μέλισσες» ή κάποια άλλα τραγούδια που δεν σχετίζονται με την Μπέλλου… Η περίπτωσή της μου θυμίζει την περίπτωση του Λεωνίδα Βελή και τη σχέση της φωνής του με τη φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη…
Κι έχω την αίσθηση πως, τελικά όλη αυτή η κουβέντα, καθώς και οι χαρακτηρισμοί περί της τελευταίας «ρεμπέτισσας» κλπ, καλλιεργούνται περισσότερο από τα μέσα, απλά για να γίνεται «ντόρος» και για να’ χουνε κάτι να λένε… Άλλωστε και η ίδια η Βελεσιώτου, σε συνέντευξη που παραχώρησε πριν από ένα χρόνο στον Δημήτρη Μανιάτη και δημοσιεύθηκε στα «ΝΕΑ» αποστασιοποιήθηκε, κατά κάποιο τρόπο, από όλη αυτή την «παραφιλολογία»… Είχε πει χαρακτηριστικά τότε:
«Τραγουδάω στον ίδιο τόνο με τη Μπέλλου - κοντράλτο και οι δύο - αλλά το ηχόχρωμά μου είναι διαφορετικό. Δεν έχουμε καμία σχέση. Τα τραγούδια στο δίσκο μου (Είδα του τρελού τα κλάματα) είναι όλα εσωτερικά – η Σωτηρία ήταν τζόρας, “βαρούσε” στην ερμηνεία».
Στο δίσκο βέβαια υπάρχουν έξι από τα σπουδαία τραγούδια που πρωτοηχογράφησε η Μπέλλου, από το «Σαν απόκληρος γυρίζω» του 1950, μέχρι τα τραγούδια του δίσκου «Άη Λαός» του Δημήτρη Λάγιου και του Μιχάλη Μπουρμπούλη, που νομίζω πως είναι αρκετά… Αλλά ακόμα κι έτσι, θεωρώ πως η ο παραλληλισμός, στο βαθμό που γίνεται είναι υπερβολικός και ανούσιος… Το ίδιο και η σύγκριση…
Όσον αφορά το cd, ίσως θα πρέπει να επισημάνουμε 2-3 μικρά λάθη που υπάρχουν στους τίτλους των τραγουδιών στο οπισθόφυλλο, προκειμένου να διορθωθούν σε μια επανέκδοση. Στο τραγούδι «Παραβάτες» συνθέτης και στιχουργός αναγράφονται ανάποδα (συνθέτης είναι ο Χανιώτης και στιχουργός ο Παπακωνσταντίνου) ενώ στο «Περαστικός κι αμίλητος» λείπει το όνομα του Παντελή Θαλασσινού και στο «Σαν απόκληρος γυρίζω» του Μίλτου Πασχαλίδη που κάνουν δεύτερες φωνές. Και ακόμη, στο «Με σένα πλάι μου» εκτός του Μανώλη Ρασούλη, λανθασμένα αναφέρεται σαν στιχουργός και ο Γιώργος Θέμελης, που υπέγραφε την πρώτη εκδοχή του τραγουδιού, με τίτλο «Σαν ένα αστέρι» με ερμηνευτή τον Αλέξη Γεωργίου, το οποίο ηχογραφήθηκε το 1965. Το 1984, ο Αντώνης Βαρδής διασκεύασε τη μελωδία του τραγουδιού, μετατρέποντάς το από νεοκυματική μπαλάντα σε λαϊκό μπολερό, ο Μανώλης Ρασούλης έγραψε καινούργιους στίχους και ο Λεωνίδας Βελής τραγούδησε «Με σένα πλάι μου» στον προσωπικό δίσκο που είχε σαν τίτλο το όνομά του.
Νομίζω πως τα «ξεχασμένα» «Με σένα πλάι μου» και «Περαστικός κι αμίλητος», είναι από τις πιο εύστοχες επιλογές της Φωτεινής Βελεσιώτου και από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές του δίσκου… Όπως ενδιαφέρουσες είναι - χωρίς να απορρίπτουμε βεβαίως τα υπόλοιπα τραγούδια - και οι συνυπάρξεις των τραγουδιστών... Επίσης, μου άρεσε ιδιαίτερα που ο ήχος του μπουζουκιού και της ορχήστρας που πέρασαν στην ηχογράφηση ήταν ακουστικός…
Δυστυχώς δεν συμπεριλήφθηκαν κάποιες από τις σημαντικές στιγμές της συναυλίας, όπως το ντουέτο Μητσιά – Βελεσιώτου στο «Δρόμοι παλιοί» του Μίκη Θεοδωράκη και του Μανόλη Αναγνωστάκη ή το «Καίγομαι» από το «Ρεμπέτικο» του Σταύρου Ξαρχάκου και του Νίκου Γκάτσου, με το ξεχωριστό ταξίμι του Γιώργου Καραμφίλλη στην εισαγωγή (Μπορείτε να το ακούσετε στο ερασιτεχνικό video που ακολουθεί).
Εν κατακλείδι, η συνολική αποτίμηση είναι παραπάνω από θετική και νομίζω πως πρόκειται για μια δουλειά στην οποία αξίζει κανείς να σταθεί…
