Τέσσερα χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατο του Μάριου Τόκα και δυο μήνες μετά την απρόσμενη φυγή του Δημήτρη Μητροπάνου, κυκλοφόρησε από τη Minos-Emi, μια συλλογή από ανέκδοτα, αλλά και κάποια τραγούδια του Τόκα, που είχαν ηχογραφηθεί αλλά δεν ακούστηκαν ιδιαίτερα, ερμηνευμένα από τους Δημήτρη Μητροπάνο, Γιάννη Πάριο, Πασχάλη Τερζή και Γιάννη Κότσιρα. Ο δίσκος κυκλοφόρησε αρχικά μέσω κυριακάτικης εφημερίδας και στη συνέχεια στα εναπομείναντα καταστήματα δίσκων.
Η επιλογή των τραγουδιών έγινε από τον, επί σειρά ετών, παραγωγό του Μάριου Τόκα και προσωπικό του φίλο Ηλία Μπενέτο, ενώ αρωγός στην προσπάθεια αυτή υπήρξε η σύζυγος του συνθέτη Αμαλία. Τα τραγούδια ηχογραφήθηκαν από τον Ιανουάριο ως τον Μάρτιο του 2012 και τα τραγούδησαν, κατόπιν επιθυμίας του συνθέτη, οι σπουδαίοι ερμηνευτές που του χάρισαν μεγάλες διαχρονικές επιτυχίες στη διάρκεια της καριέρας του. Με τον Γιάννη Κότσιρα μάλιστα ο Τόκας σχεδίαζε να συνεργαστεί…
Ο «Ήλιος κόκκινος» περιέχει 12 τραγούδια:
1) Της μοναξιάς οι σκλάβοι (Κώστας Φασουλάς) Δημήτρης Μητροπάνος
2) Ήλιος κόκκινος (Ευγενία Ασλανίδη) Γιάννης Κότσιρας
3) Αβάσταχτες οι νύχτες (Κώστας Φασουλάς) Γιάννης Πάριος
4) Θυμός (Φίλιππος Γράψας) Πασχάλης Τερζής
5) Υπάρχουν κάτι μελωδίες (Μιμή Τατάκη) Δημήτρης Μητροπάνος
6) Κάνε το δάκρυ σου φιλί (Κώστας Ρουβέλας) Γιάννης Κότσιρας
7) Ο μέγας έρωτας (Γιάννης Πάριος) Γιάννης Πάριος
8) Δεν είμαι αγάπη κανενός (Φίλιππος Γράψας) Πασχάλης Τερζής
9) Γράψε μου κάτι (Σαράντης Αλιβιζάτος) Δημήτρης Μητροπάνος
10) Μες στα μάτια σου (Γιάννενα) (Κώστας Φασουλάς) Γιάννης Κότσιρας
11) Σταλιά – σταλιά (Γιώργος Ρουβέλας) Γιάννης Πάριος
12) Κράτησε με εδώ κοντά σου (Κώστας Φασουλάς) Πασχάλης Τερζής
Η ενορχήστρωση έγινε από τον Αντώνη Γούναρη, ο οποίος έπαιξε κιθάρες, πλήκτρα, μαντολίνο και έκανε και τον προγραμματισμό. Μαζί του οι Παν. Στεργίου (μπουζούκι, τζουρά, μπαγλαμά) και Δημ. Αντωνιάδης (τύμπανα). B’ φωνές έκαναν οι Άκης Δείξιμος, Βίβιαν Νικολαΐδη και Μαρία Γούναρη. Η ηχογράφηση έγινε στο Studio Argiriou Recordings με ηχολήπτη τον Κώστα Σαββίδη και στο Studio «Πόρτες». Οι μίξεις έγιναν από τον Τάκη Αργυρίου. Το εικαστικό του εξωφύλλου και η επεξεργασία εικόνας είναι του Κωστή Τόκα.
Κάποια από τα τραγούδια είχαν ηχογραφηθεί πριν από χρόνια, χωρίς να γνωρίσουν όμως ιδιαίτερη αποδοχή. Το «Της μοναξιάς οι σκλάβοι» ακουγόταν το 1998 στους τίτλους της Κυπριακής σειράς «Το τίμημα» από τη Γλυκερία και τον Κώστα Χατζηχριστοδούλου, χωρίς όμως να δισκογραφηθεί, ενώ το 2006 το τραγούδησε και ο Θέμης Αδαμαντίδης στο δίσκο «Σε πρώτο πλάνο». Τα δυο τραγούδια του Φίλιππου Γράψα «Θυμός» και «Δεν είμαι αγάπη κανενός» ακούγονταν το 2003 από τον Πασχάλη Τερζή, σε διαφορετικές εκτελέσεις, στο soundtrack με τη μουσική της ταινίας του Αντώνη Παπαδόπουλου «Βαρέα ανθυγιεινά». Είκοσι χρόνια πριν, το 1983 δηλαδή, είχε ηχογραφηθεί και το «Κάνε το δάκρυ σου φιλί» με έναν τραγουδιστή, χωρίς μεγάλη δισκογραφική παρουσία, τον Γιάννη Λέφερη, σε ένα δίσκο ο οποίος πήρε τον τίτλο του από το συγκεκριμένο κομμάτι. Σε αυτή τη δουλειά υπήρχαν έξι τραγούδια του Μάριου Τόκα σε στίχους Γιώργου Ρουβέλα και Σαράντη Αλιβιζάτου και έξι σε μουσική Σάκη Τσιβγούλη και στίχους Γιώργου Ρουβέλα και Πάνου Φαλάρα. Κι εδώ τίθεται ένα ερώτημα. Στην πρώτη εκτέλεση σαν στιχουργός αναφέρεται ο Γιώργος Ρουβέλας. Στη νέα έκδοση με τον Κότσιρα αναγράφεται ο Κώστας Ρουβέλας, γνωστός στιχουργός επίσης… Πρόκειται για τυπογραφικό λάθος της τελευταίας έκδοσης ή του δίσκου του ’83;
Είναι βέβαιο πως το όνομα του εκλιπόντα δημιουργού, σε συνδυασμό με τους συμμετέχοντες τραγουδιστές, αλλά και τη χρονική στιγμή που κυκλοφορεί ο δίσκος, δυο μήνες μετά το θάνατο του Μητροπάνου, θέτουν τη δουλειά αυτή ως το μουσικό γεγονός της χρονιάς, τουλάχιστον μέχρι τώρα. Αν για παράδειγμα κυκλοφορούσε ένας τέτοιος δίσκος με ονόματα αυτής της δυναμικής το 1990, είναι σίγουρο πως θα γινόταν ένας δίσκος αναφοράς. Θυμηθείτε τη «Λεωφόρο της αγάπης» το 1987, με τους Πάριο, Αλεξίου, Γαλάνη και τον Διονύση Θεοδόση. Δεν ξέρω βέβαια αν τα τραγούδια του «Κόκκινου ήλιου», έρχονται για να αλλάξουν το μουσικό τοπίο της εποχής, υπάρχουν όμως αρκετές όμορφες και ενδιαφέρουσες στιγμές, όπως οι νέες εκτελέσεις των τραγουδιών «Της μοναξιάς οι σκλάβοι» και «Κάνε το δάκρυ σου φιλί», αλλά και τα «Υπάρχουν κάτι μελωδίες», «Μες στα μάτια σου» («Γιάννενα») και «Ο μέγας έρωτας» με τον Γιάννη Πάριο, στου οποίου τη φωνή, διέκρινα μια «σκληράδα», ίσως «κόπωση» θα την έλεγα, περισσότερο ευδιάκριτη στο «Αβάσταχτες οι νύχτες»…
Ένα από τα μείον του δίσκου είναι, κατά τη γνώμη μου, η, μάλλον φτωχή, ενορχήστρωσή του… Σημείο των καιρών και της κρίσης; Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω. Είναι χαρακτηριστικό πάντως πως στην ηχογράφηση συμμετείχαν τρεις μόνο μουσικοί. Όταν επιλέγονται κάποια τραγούδια, για να ηχογραφηθούν με τον ίδιο τραγουδιστή και αναφέρομαι στα δυο τραγούδια με τον Πασχάλη Τερζή, που είχε πρωτοηχογραφήσει ο ίδιος το 2003, υποτίθεται πως επιλέγονται για να γίνουν πιο πλούσια, πιο ολοκληρωμένα. Κάτι τέτοιο δε νομίζω πως συμβαίνει εδώ…
Παρά τις όποιες «ειδικές» παρατηρήσεις όμως, νομίζω πως πρόκειται για μια δουλειά που, στο σύνολο της, αξίζει να ακουστεί, πολύ περισσότερο σήμερα που το μουσικό τοπίο φαντάζει καθημερινά και φτωχότερο από τέτοιου είδους πολυσυλλεκτικές εργασίες…
Κλείνω με δυο λόγια του παραγωγού Ηλία Μπενέτου από το ένθετο του δίσκου:
«Ευχαριστώ από καρδίας όλους (παρόντες και απόντες) για την εμπιστοσύνη… Οι στιγμές ήταν ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ και ανεπανάληπτες, όπως και ο κώδικας επικοινωνίας.
Καλή ακρόαση»
Η επιλογή των τραγουδιών έγινε από τον, επί σειρά ετών, παραγωγό του Μάριου Τόκα και προσωπικό του φίλο Ηλία Μπενέτο, ενώ αρωγός στην προσπάθεια αυτή υπήρξε η σύζυγος του συνθέτη Αμαλία. Τα τραγούδια ηχογραφήθηκαν από τον Ιανουάριο ως τον Μάρτιο του 2012 και τα τραγούδησαν, κατόπιν επιθυμίας του συνθέτη, οι σπουδαίοι ερμηνευτές που του χάρισαν μεγάλες διαχρονικές επιτυχίες στη διάρκεια της καριέρας του. Με τον Γιάννη Κότσιρα μάλιστα ο Τόκας σχεδίαζε να συνεργαστεί…
Ο «Ήλιος κόκκινος» περιέχει 12 τραγούδια:
1) Της μοναξιάς οι σκλάβοι (Κώστας Φασουλάς) Δημήτρης Μητροπάνος
2) Ήλιος κόκκινος (Ευγενία Ασλανίδη) Γιάννης Κότσιρας
3) Αβάσταχτες οι νύχτες (Κώστας Φασουλάς) Γιάννης Πάριος
4) Θυμός (Φίλιππος Γράψας) Πασχάλης Τερζής
5) Υπάρχουν κάτι μελωδίες (Μιμή Τατάκη) Δημήτρης Μητροπάνος
6) Κάνε το δάκρυ σου φιλί (Κώστας Ρουβέλας) Γιάννης Κότσιρας
7) Ο μέγας έρωτας (Γιάννης Πάριος) Γιάννης Πάριος
8) Δεν είμαι αγάπη κανενός (Φίλιππος Γράψας) Πασχάλης Τερζής
9) Γράψε μου κάτι (Σαράντης Αλιβιζάτος) Δημήτρης Μητροπάνος
10) Μες στα μάτια σου (Γιάννενα) (Κώστας Φασουλάς) Γιάννης Κότσιρας
11) Σταλιά – σταλιά (Γιώργος Ρουβέλας) Γιάννης Πάριος
12) Κράτησε με εδώ κοντά σου (Κώστας Φασουλάς) Πασχάλης Τερζής
Η ενορχήστρωση έγινε από τον Αντώνη Γούναρη, ο οποίος έπαιξε κιθάρες, πλήκτρα, μαντολίνο και έκανε και τον προγραμματισμό. Μαζί του οι Παν. Στεργίου (μπουζούκι, τζουρά, μπαγλαμά) και Δημ. Αντωνιάδης (τύμπανα). B’ φωνές έκαναν οι Άκης Δείξιμος, Βίβιαν Νικολαΐδη και Μαρία Γούναρη. Η ηχογράφηση έγινε στο Studio Argiriou Recordings με ηχολήπτη τον Κώστα Σαββίδη και στο Studio «Πόρτες». Οι μίξεις έγιναν από τον Τάκη Αργυρίου. Το εικαστικό του εξωφύλλου και η επεξεργασία εικόνας είναι του Κωστή Τόκα.
Κάποια από τα τραγούδια είχαν ηχογραφηθεί πριν από χρόνια, χωρίς να γνωρίσουν όμως ιδιαίτερη αποδοχή. Το «Της μοναξιάς οι σκλάβοι» ακουγόταν το 1998 στους τίτλους της Κυπριακής σειράς «Το τίμημα» από τη Γλυκερία και τον Κώστα Χατζηχριστοδούλου, χωρίς όμως να δισκογραφηθεί, ενώ το 2006 το τραγούδησε και ο Θέμης Αδαμαντίδης στο δίσκο «Σε πρώτο πλάνο». Τα δυο τραγούδια του Φίλιππου Γράψα «Θυμός» και «Δεν είμαι αγάπη κανενός» ακούγονταν το 2003 από τον Πασχάλη Τερζή, σε διαφορετικές εκτελέσεις, στο soundtrack με τη μουσική της ταινίας του Αντώνη Παπαδόπουλου «Βαρέα ανθυγιεινά». Είκοσι χρόνια πριν, το 1983 δηλαδή, είχε ηχογραφηθεί και το «Κάνε το δάκρυ σου φιλί» με έναν τραγουδιστή, χωρίς μεγάλη δισκογραφική παρουσία, τον Γιάννη Λέφερη, σε ένα δίσκο ο οποίος πήρε τον τίτλο του από το συγκεκριμένο κομμάτι. Σε αυτή τη δουλειά υπήρχαν έξι τραγούδια του Μάριου Τόκα σε στίχους Γιώργου Ρουβέλα και Σαράντη Αλιβιζάτου και έξι σε μουσική Σάκη Τσιβγούλη και στίχους Γιώργου Ρουβέλα και Πάνου Φαλάρα. Κι εδώ τίθεται ένα ερώτημα. Στην πρώτη εκτέλεση σαν στιχουργός αναφέρεται ο Γιώργος Ρουβέλας. Στη νέα έκδοση με τον Κότσιρα αναγράφεται ο Κώστας Ρουβέλας, γνωστός στιχουργός επίσης… Πρόκειται για τυπογραφικό λάθος της τελευταίας έκδοσης ή του δίσκου του ’83;
Είναι βέβαιο πως το όνομα του εκλιπόντα δημιουργού, σε συνδυασμό με τους συμμετέχοντες τραγουδιστές, αλλά και τη χρονική στιγμή που κυκλοφορεί ο δίσκος, δυο μήνες μετά το θάνατο του Μητροπάνου, θέτουν τη δουλειά αυτή ως το μουσικό γεγονός της χρονιάς, τουλάχιστον μέχρι τώρα. Αν για παράδειγμα κυκλοφορούσε ένας τέτοιος δίσκος με ονόματα αυτής της δυναμικής το 1990, είναι σίγουρο πως θα γινόταν ένας δίσκος αναφοράς. Θυμηθείτε τη «Λεωφόρο της αγάπης» το 1987, με τους Πάριο, Αλεξίου, Γαλάνη και τον Διονύση Θεοδόση. Δεν ξέρω βέβαια αν τα τραγούδια του «Κόκκινου ήλιου», έρχονται για να αλλάξουν το μουσικό τοπίο της εποχής, υπάρχουν όμως αρκετές όμορφες και ενδιαφέρουσες στιγμές, όπως οι νέες εκτελέσεις των τραγουδιών «Της μοναξιάς οι σκλάβοι» και «Κάνε το δάκρυ σου φιλί», αλλά και τα «Υπάρχουν κάτι μελωδίες», «Μες στα μάτια σου» («Γιάννενα») και «Ο μέγας έρωτας» με τον Γιάννη Πάριο, στου οποίου τη φωνή, διέκρινα μια «σκληράδα», ίσως «κόπωση» θα την έλεγα, περισσότερο ευδιάκριτη στο «Αβάσταχτες οι νύχτες»…
Ένα από τα μείον του δίσκου είναι, κατά τη γνώμη μου, η, μάλλον φτωχή, ενορχήστρωσή του… Σημείο των καιρών και της κρίσης; Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω. Είναι χαρακτηριστικό πάντως πως στην ηχογράφηση συμμετείχαν τρεις μόνο μουσικοί. Όταν επιλέγονται κάποια τραγούδια, για να ηχογραφηθούν με τον ίδιο τραγουδιστή και αναφέρομαι στα δυο τραγούδια με τον Πασχάλη Τερζή, που είχε πρωτοηχογραφήσει ο ίδιος το 2003, υποτίθεται πως επιλέγονται για να γίνουν πιο πλούσια, πιο ολοκληρωμένα. Κάτι τέτοιο δε νομίζω πως συμβαίνει εδώ…
Παρά τις όποιες «ειδικές» παρατηρήσεις όμως, νομίζω πως πρόκειται για μια δουλειά που, στο σύνολο της, αξίζει να ακουστεί, πολύ περισσότερο σήμερα που το μουσικό τοπίο φαντάζει καθημερινά και φτωχότερο από τέτοιου είδους πολυσυλλεκτικές εργασίες…
Κλείνω με δυο λόγια του παραγωγού Ηλία Μπενέτου από το ένθετο του δίσκου:
«Ευχαριστώ από καρδίας όλους (παρόντες και απόντες) για την εμπιστοσύνη… Οι στιγμές ήταν ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ και ανεπανάληπτες, όπως και ο κώδικας επικοινωνίας.
Καλή ακρόαση»
