Τρίτη Έξοδος
Μουσική: Σπύρος Παρασκευάκος.
Στίχοι: Γιάννης Βασιλόπουλος.
Ενορχήστρωση: Γιώργος Ανδρέου.
Ερμηνεία: Δήμητρα Σελεμίδου (και ο Φοίβος Δεληβοριάς σε ένα τραγούδι).
Εταιρεία: Μικρή Άρκτος.
Πρόσφατα συζητούσα για αυτό το θέμα πάλι. Συχνά, μάλιστα, διαφωνώ με φίλους και γνωστούς για το ίδιο θέμα. Πώς να το κάνουμε, δηλαδή; Προσωπικά, έχω απαιτήσεις από το τραγούδι και τους ανθρώπους του. Όχι πάντοτε. Όχι σε όλες τις περιπτώσεις. Προφανώς κι εγώ έχω ανάγκη από τραγούδια πιο ευχάριστα για τις ταιριαστές τους περιστάσεις στη ζωή μου. Ωστόσο, δεν παύω, όπου σταθώ κι όπου βρεθώ, να υπενθυμίζω ή και να υπερθεματίζω για την ανάγκη ύπαρξης τραγουδιών που θα λειτουργούν απευθείας στην καρδιά, στο μυαλό και στο συναίσθημα, δίχως να στοχεύουν αποκλειστικά στο κορμί και την διασκέδασή του. Κάθε, δε, που ανταμώνω με τέτοια τραγούδια, τραγούδια που με ανατριχιάζουν, με καθηλώνουν ή με κάνουν να σκέφτομαι, τότε «χτυπάω ταβάνι» ευτυχίας και αισιοδοξίας (ακόμα κι αν αυτό εξωτερικά μοιάζει με μελαγχολία ή εσωστρέφεια).
Κάτι τέτοιο μού συνέβη με την «Τρίτη Έξοδο» της Μικρής Άρκτου. Σε ανύποπτη στιγμή (στο γυμναστήριο συγκεκριμένα), μου μίλησε για αυτά τα τραγούδια ένας φίλος καλός, την γνώμη του οποίου εμπιστεύομαι. Επί τόπου - ας είναι καλά οι συνδρομητικές ψηφιακές πλατφόρμες και τα wifi των γυμναστηρίων - έβαλα να τα ακούσω συνεχίζοντας τη γυμναστική μου. Μάταιος κόπος. Πολύ σύντομα και προτού ολοκληρώσω όσα είχα προγραμματίσει να κάνω, τα παράτησα. Σταμάτησα τη γυμναστική, εννοώ. Τα τραγούδια της «Τρίτης Εξόδου», τα τραγούδια του Σπύρου Παρασκευάκου (μουσική) και του Γιάννη Βασιλόπουλου (στίχοι) με τις ερμηνείες της Δήμητρας Σελεμίδου, είχαν καταφέρει αυτό που περιέγραψα στον πρόλογο. Με πήραν, παράλληλα, από το χέρι και με οδήγησαν στην απομόνωση του σπιτιού μου για να τα ακούσω προσεκτικότερα και με τις αισθήσεις μου σε απόλυτη εγρήγορση, αναπόσπαστες από τα γύρω - γύρω.
Μεγάλο ατού της δουλειάς, κατά την άποψή μου, είναι ο στίχος της. Στίχος γραμμένος από έναν νέο άνθρωπο δεκαοχτώ ετών (δεν θέλω να σταθώ στην ηλικία του, την αναφέρω μόνο για να γράψω το παρακάτω: μόνο σε ετούτη τη χώρα θεωρείται εκπληκτικό να διακρίνεται κάποιος -ενήλικος κατά τα άλλα και με δικαίωμα ψήφου- σε αυτή την ηλικία) το Γιάννη Βασιλόπουλο. Χαρακτηριστικό των στίχων του, η αλληγορία και οι «πάσες» στον ακροατή του να ερμηνεύσει εκείνος όπως θέλει. Ακούστε την «Κρεμάστρα» ή το «Μαξιλάρι».
Υπάρχει και αυτός ο τρόπος προσέγγισης των σχέσεων: ο συσχετισμός τους με τα αντικείμενα. Νισάφι πια με τις βαρύγδουπες έννοιες, όπως η μοναξιά ή η έλλειψη συντροφικότητας. Μπορούν όλα να εκφραστούν μέσα από αντικείμενα καθημερινής χρήσης, μέσα από απλά ουσιαστικά. Αυτό είναι πρόταση, όχι ολοκαίνουργια (βλ. Νικολακοπούλου κατά το παρελθόν), αλλά φρέσκια τουλάχιστον. Θα σταθώ επίσης στο στίχο του από το «Μαμά, μπαμπά» που λέει: «μαμά, μπαμπά, λυπάμαι, δεν σας μοιάζω».
Πόσο μου αρέσει να διαφωνώ με τα τραγούδια και τους στίχους και πόσο με συγκινεί να ανοίγει ένας τέτοιος εικονικός διάλογος. Θυμήθηκα τον εαυτό μου νεότερο, όταν πραγματικά πίστευε ότι δεν μοιάζει στους γονείς του, και τον σύγκρινα με τον τωρινό, που καθημερινά διαπιστώνω (ειδικά τώρα που «λείπουν») ότι τους μοιάζει κι ας μη του αρέσει (πάντα). Και ένιωσα συμπάθεια. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό της στιχουργίας της «Τρίτης Εξόδου» είναι η εξυπνάδα. Δεν είναι μόνο συγκινητικές οι προσεγγίσεις των θεμάτων, είναι και έξυπνες και -βέβαια- καθημερινές. Ακούστε το «Ο μόνος και η μόνη» για να καταλάβετε επακριβώς τι εννοώ.
Οι μουσικές και οι ερμηνείες στέκουν στο ύψος των περιστάσεων. Τόσο ο Παρασκευάκος, όσο και η Σελεμίδου επιτυγχάνουν στις αποστολές τους. Ο πρώτος μελοποίησε ιδανικά τα λόγια και η δεύτερη τα τραγούδησε χωρίς την παραμικρή επιτήδευση και με μοναδικό στόχο την ορθή επικοινωνία τους με το ακροατήριο. Μια Νατάσα Μποφίλιου θα «έκλεβε την παράσταση» ενώ η Σελεμίδου δεν «καπελώνει» το τραγούδι. Απεναντίας, το τραγουδά ολόσωστα και απέριττα, προκειμένου να το αναδείξει και να συνυπάρξει σαν ίση, ακολουθώντας πιστά τα κελεύσματα του συνθέτη και του ενορχηστρωτή. Παράλληλα, οι ενορχηστρώσεις του έμπειρου και καταξιωμένου Γιώργου Ανδρέου, ενίοτε μινιμαλιστικές, αφήνουν τα τραγούδια να «αναπνεύσουν» και δημιουργούν προστιθέμενη αξία στο υλικό.
Δεν είναι παράξενο που αυτή η δουλειά κυκλοφορεί από τη Μικρή Άρκτο. Δεν ξέρω αν θα μπορούσε να κυκλοφορήσει κάπου αλλού, τόσο σε πρακτικό, όσο και σε αισθητικό και ιδεολογικό επίπεδο (εκεί υπάρχουν ακόμα ρομαντικοί ονειροπόλοι). Η «Τρίτη Έξοδος» δεν θα κατακλύσει τα ραδιόφωνα, δεν θα γεμίσει στάδια, δεν θα προκαλέσει αναστάτωση και προβληματισμούς, δεν θα κάνει σουξέ. Θα φωλιάσει, όμως, σε καρδιές ανήσυχες που δεν βολεύονται με τα πάσης λογής αναμασήματα της ελληνικής μουσικής παραγωγής και θα βρει καταφύγιο στα προσωπικά ραδιοφωνάκια ανθρώπων που θα την εκτιμήσουν σαν κάτι σπάνιο. Λέγεται «Τρίτη Έξοδος», αλλά θα μπορούσε και να λέγεται «Έξοδος Κινδύνου».
Μουσική: Σπύρος Παρασκευάκος.
Στίχοι: Γιάννης Βασιλόπουλος.
Ενορχήστρωση: Γιώργος Ανδρέου.
Ερμηνεία: Δήμητρα Σελεμίδου (και ο Φοίβος Δεληβοριάς σε ένα τραγούδι).
Εταιρεία: Μικρή Άρκτος.
Πρόσφατα συζητούσα για αυτό το θέμα πάλι. Συχνά, μάλιστα, διαφωνώ με φίλους και γνωστούς για το ίδιο θέμα. Πώς να το κάνουμε, δηλαδή; Προσωπικά, έχω απαιτήσεις από το τραγούδι και τους ανθρώπους του. Όχι πάντοτε. Όχι σε όλες τις περιπτώσεις. Προφανώς κι εγώ έχω ανάγκη από τραγούδια πιο ευχάριστα για τις ταιριαστές τους περιστάσεις στη ζωή μου. Ωστόσο, δεν παύω, όπου σταθώ κι όπου βρεθώ, να υπενθυμίζω ή και να υπερθεματίζω για την ανάγκη ύπαρξης τραγουδιών που θα λειτουργούν απευθείας στην καρδιά, στο μυαλό και στο συναίσθημα, δίχως να στοχεύουν αποκλειστικά στο κορμί και την διασκέδασή του. Κάθε, δε, που ανταμώνω με τέτοια τραγούδια, τραγούδια που με ανατριχιάζουν, με καθηλώνουν ή με κάνουν να σκέφτομαι, τότε «χτυπάω ταβάνι» ευτυχίας και αισιοδοξίας (ακόμα κι αν αυτό εξωτερικά μοιάζει με μελαγχολία ή εσωστρέφεια).
Κάτι τέτοιο μού συνέβη με την «Τρίτη Έξοδο» της Μικρής Άρκτου. Σε ανύποπτη στιγμή (στο γυμναστήριο συγκεκριμένα), μου μίλησε για αυτά τα τραγούδια ένας φίλος καλός, την γνώμη του οποίου εμπιστεύομαι. Επί τόπου - ας είναι καλά οι συνδρομητικές ψηφιακές πλατφόρμες και τα wifi των γυμναστηρίων - έβαλα να τα ακούσω συνεχίζοντας τη γυμναστική μου. Μάταιος κόπος. Πολύ σύντομα και προτού ολοκληρώσω όσα είχα προγραμματίσει να κάνω, τα παράτησα. Σταμάτησα τη γυμναστική, εννοώ. Τα τραγούδια της «Τρίτης Εξόδου», τα τραγούδια του Σπύρου Παρασκευάκου (μουσική) και του Γιάννη Βασιλόπουλου (στίχοι) με τις ερμηνείες της Δήμητρας Σελεμίδου, είχαν καταφέρει αυτό που περιέγραψα στον πρόλογο. Με πήραν, παράλληλα, από το χέρι και με οδήγησαν στην απομόνωση του σπιτιού μου για να τα ακούσω προσεκτικότερα και με τις αισθήσεις μου σε απόλυτη εγρήγορση, αναπόσπαστες από τα γύρω - γύρω.
Μεγάλο ατού της δουλειάς, κατά την άποψή μου, είναι ο στίχος της. Στίχος γραμμένος από έναν νέο άνθρωπο δεκαοχτώ ετών (δεν θέλω να σταθώ στην ηλικία του, την αναφέρω μόνο για να γράψω το παρακάτω: μόνο σε ετούτη τη χώρα θεωρείται εκπληκτικό να διακρίνεται κάποιος -ενήλικος κατά τα άλλα και με δικαίωμα ψήφου- σε αυτή την ηλικία) το Γιάννη Βασιλόπουλο. Χαρακτηριστικό των στίχων του, η αλληγορία και οι «πάσες» στον ακροατή του να ερμηνεύσει εκείνος όπως θέλει. Ακούστε την «Κρεμάστρα» ή το «Μαξιλάρι».
Υπάρχει και αυτός ο τρόπος προσέγγισης των σχέσεων: ο συσχετισμός τους με τα αντικείμενα. Νισάφι πια με τις βαρύγδουπες έννοιες, όπως η μοναξιά ή η έλλειψη συντροφικότητας. Μπορούν όλα να εκφραστούν μέσα από αντικείμενα καθημερινής χρήσης, μέσα από απλά ουσιαστικά. Αυτό είναι πρόταση, όχι ολοκαίνουργια (βλ. Νικολακοπούλου κατά το παρελθόν), αλλά φρέσκια τουλάχιστον. Θα σταθώ επίσης στο στίχο του από το «Μαμά, μπαμπά» που λέει: «μαμά, μπαμπά, λυπάμαι, δεν σας μοιάζω».
Πόσο μου αρέσει να διαφωνώ με τα τραγούδια και τους στίχους και πόσο με συγκινεί να ανοίγει ένας τέτοιος εικονικός διάλογος. Θυμήθηκα τον εαυτό μου νεότερο, όταν πραγματικά πίστευε ότι δεν μοιάζει στους γονείς του, και τον σύγκρινα με τον τωρινό, που καθημερινά διαπιστώνω (ειδικά τώρα που «λείπουν») ότι τους μοιάζει κι ας μη του αρέσει (πάντα). Και ένιωσα συμπάθεια. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό της στιχουργίας της «Τρίτης Εξόδου» είναι η εξυπνάδα. Δεν είναι μόνο συγκινητικές οι προσεγγίσεις των θεμάτων, είναι και έξυπνες και -βέβαια- καθημερινές. Ακούστε το «Ο μόνος και η μόνη» για να καταλάβετε επακριβώς τι εννοώ.
Οι μουσικές και οι ερμηνείες στέκουν στο ύψος των περιστάσεων. Τόσο ο Παρασκευάκος, όσο και η Σελεμίδου επιτυγχάνουν στις αποστολές τους. Ο πρώτος μελοποίησε ιδανικά τα λόγια και η δεύτερη τα τραγούδησε χωρίς την παραμικρή επιτήδευση και με μοναδικό στόχο την ορθή επικοινωνία τους με το ακροατήριο. Μια Νατάσα Μποφίλιου θα «έκλεβε την παράσταση» ενώ η Σελεμίδου δεν «καπελώνει» το τραγούδι. Απεναντίας, το τραγουδά ολόσωστα και απέριττα, προκειμένου να το αναδείξει και να συνυπάρξει σαν ίση, ακολουθώντας πιστά τα κελεύσματα του συνθέτη και του ενορχηστρωτή. Παράλληλα, οι ενορχηστρώσεις του έμπειρου και καταξιωμένου Γιώργου Ανδρέου, ενίοτε μινιμαλιστικές, αφήνουν τα τραγούδια να «αναπνεύσουν» και δημιουργούν προστιθέμενη αξία στο υλικό.
Δεν είναι παράξενο που αυτή η δουλειά κυκλοφορεί από τη Μικρή Άρκτο. Δεν ξέρω αν θα μπορούσε να κυκλοφορήσει κάπου αλλού, τόσο σε πρακτικό, όσο και σε αισθητικό και ιδεολογικό επίπεδο (εκεί υπάρχουν ακόμα ρομαντικοί ονειροπόλοι). Η «Τρίτη Έξοδος» δεν θα κατακλύσει τα ραδιόφωνα, δεν θα γεμίσει στάδια, δεν θα προκαλέσει αναστάτωση και προβληματισμούς, δεν θα κάνει σουξέ. Θα φωλιάσει, όμως, σε καρδιές ανήσυχες που δεν βολεύονται με τα πάσης λογής αναμασήματα της ελληνικής μουσικής παραγωγής και θα βρει καταφύγιο στα προσωπικά ραδιοφωνάκια ανθρώπων που θα την εκτιμήσουν σαν κάτι σπάνιο. Λέγεται «Τρίτη Έξοδος», αλλά θα μπορούσε και να λέγεται «Έξοδος Κινδύνου».
