Στην 46χρονη πορεία του στη δισκογραφία, ήταν αρκετές οι φορές που ο Βασίλης Τσιτσάνης επανέφερε στην επικαιρότητα παλιές του επιτυχίες, με νεότερες φωνές και φρεσκαρισμένες ενορχηστρώσεις. Ειδικότερα στα χρόνια μετά το ’60, αυτό συνέβαινε κατά κόρον. Όπως το 1973, όταν κυκλοφόρησαν από την Columbia «Τα ωραία του Τσιτσάνη», ένας δίσκος με 12 επανεκτελέσεις τραγουδιών του, με τη δική του φροντίδα και με τις φωνές του παλιού του συνεργάτη Γρηγόρη Μπιθικώτση, του Σταμάτη Κόκοτα, με τον οποίο είχαν συνεργαστεί σε δυο τραγούδια που κυκλοφόρησαν το 1968, αλλά και της Δήμητρας Γαλάνη, της Αλεξάνδρας και της Λιζέτας Νικολάου στα σεγόντα. Ο ίδιος ο Τσιτσάνης, ερμηνεύει τρία τραγούδια και κάνει σεγόντα σε κάποια ακόμα, με την ιδιότυπη φωνή του.
Τα 12 «Ωραία του Τσιτσάνη» είναι:
1)Aκρογιαλιές δειλινά / Δήμητρα Γαλάνη - Βασίλης Τσιτσάνης
2)Το γράμμα / Σταμάτης Κόκοτας
3)Αγαπώ μια παντρεμένη / Βασίλης Τσιτσάνης-Λιζέτα Νικολάου
4)Πέφτεις σε λάθη / Γρηγόρης Μπιθικώτσης
5)Το όνειρο της αδελφής / Δήμητρα Γαλάνη
6)Καλαμπακιώτισσα / Βασίλης Τσιτσάνης-Λιζέτα Νικολάου
7)Το ομορφόπαιδο / Σταμάτης Κόκοτας-Βασίλης Τσιτσάνης
8)Από την μάνα μου διωγμένος / Γρηγόρης Μπιθικώτσης
9)Η μαγγιώρα / Βασίλης Τσιτσάνης-Λιζέτα Νικολάου
10)Βάρκα γιαλό / Γρηγόρης Μπιθικώτσης-Λιζέτα Νικολάου-Βασίλης Τσιτσάνης
11)Ζαΐρα / Σταμάτης Κόκοτας-Βασίλης Τσιτσάνης
12)Κάθε βράδυ λυπημένη / Αλεξάνδρα-Βασίλης Τσιτσάνης
Η διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από τον Τσιτσάνη, η ηχοληψία από τον Τάκη Φιλιππίδη, η παραγωγή ήταν του Γιώργου Μακράκη και η μακέτα του εξωφύλλου του Βασίλη Χριστιανού. Είναι αξιοσημείωτο πως τα ονόματα της Αλεξάνδρας και της Λιζέτας Νικολάου δεν αναγράφονται στη σημείωση «Τραγουδούν οι….» του οπισθοφύλλου, παρά μόνο δίπλα στους τίτλους των τραγουδιών. Το ίδιο συνέβη και στη μεταφορά του δίσκου σε cd το 1995. «Ασήμαντες λεπτομέρειες», θα μου πείτε…
Στο σημείωμα του δίσκου ο Τσιτσάνης γράφει για τα «ωραία» του: Τα τραγούδια του δίσκου μου αυτού είναι διαλεγμένα έτσι, ώστε να καλύπτουν μια γενιά. Τη χρυσή γενιά του ρεμπέτικου τραγουδιού (1938-1951).Είναι τραγούδια ερωτικά, αντιστασιακά, μάγκικα, τέλος πάντων 12 τραγούδια που χαρακτηρίζουν τη ρεμπέτικη σχολή.
Φιλοδοξία μου είναι, οι μεν παλιοί να θυμηθούν τις καλές στιγμές του τραγουδιού μας, οι δε νέοι-αν το κρίνουν σκόπιμο-να πάρουν χρώμα κι ότι άλλο χρήσιμο βρουν σ'αυτά τα τραγούδια. Γιατί εγώ αγαπώ πολύ τους νέους, ίσως γιατί κι εγώ αισθάνομαι νέος.
Βασίλης Τσιτσάνης
Είναι κάποιες δουλειές, όπως αυτή, που καταρρίπτουν τις όποιες αντίθετες απόψεις μπορεί να υπάρχουν σχετικά με τις επανεκτελέσεις… Πολύ περισσότερο, οι γνώμες αυτές καταρρέουν, όταν οι επανεκτελέσεις γίνονται από τους ίδιους τους δημιουργούς. Και, αν δεν με απατά η μνήμη μου, με εξαίρεση την «Καλαμπακιώτισσα», που ηχογραφήθηκε το 1962 από την Καίτη Γκρέυ και τον συνθέτη (μόνο οι δυο στροφές του τραγουδιού), είναι η πρώτη φορά που όλα τα υπόλοιπα τραγούδια γνώρισαν μια νεότερη εκτέλεση… Κάποια από αυτά βέβαια, όπως το «Βάρκα γιαλό» και η «Ζαΐρα», είχαν ηχογραφηθεί σχεδόν παράλληλα, για λογαριασμό διαφορετικών δισκογραφικών εταιρειών. (Η «Ζαΐρα» μάλιστα, εκτός από τις εκτελέσεις της με τη Μαρίκα Νίνου, ηχογραφήθηκε από τη Μαίρη Λίντα με διαφορετικούς στίχους που μιλούσαν για μια «Χαμπίμπα»). Είναι επίσης χαρακτηριστικό, πως επί χούντας, ο Τσιτσάνης διαλέγει να ηχογραφήσει ξανά, μαζί με τα ερωτικά του τραγούδια, κάποια που ηχογραφήθηκαν, με αλληγορικά λόγια, την εποχή του εμφυλίου και λίγο μετά, όπως το «Ακρογιαλιές δειλινά», όπου το «κορίτσι ξένο» δεν είναι άλλο από την Ελλάδα, αλλά και τα συγκλονιστικά «Όνειρο της αδελφής», «Έχω να λάβω γράμμα σου, σαράντα μέρες τώρα» και «Απ’ τη μάνα μου διωγμένος»… Και η επιλογή αυτή, κάθε άλλο παρά τυχαία θεωρώ πως είναι….
Μοναδική ένσταση, όσον αφορά τις ενορχηστρώσεις, η χρήση της φαρφίσας στην εισαγωγή του «Πέφτεις σε λάθη», που κατά τη γνώμη μου, δεν συνάδει καθόλου με το πνεύμα του τραγουδιού. Την εποχή εκείνη άλλωστε, ήταν πλέον ξεπερασμένος ο ήχος του οργάνου, που άνθησε στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’60.
Το 1974 ο δίσκος κυκλοφόρησε και σε ορχηστρική μορφή, υπό μορφή τουριστικού δίσκου, με τον ευφάνταστο τίτλο «Greeceis… Tsitsanis» (Νο 7).
Στα «Ωραία του Τσιτσάνη» έχουμε και την πρώτη συνεργασία του συνθέτη με τη Δήμητρα Γαλάνη, που ξεκίνησε από δική του πρόταση. Σε συνέντευξη που μου παραχώρησε η ερμηνεύτρια το 2009, μετά από ερώτησή μου για το αν σκοπεύει να ξανατραγουδήσει λαϊκά τραγούδια, αναφέρθηκε σε εκείνη την εποχή:
Έχετε σκεφτεί, χωρίς βέβαια να υποτιμώ τις άλλες δουλειές σας, να ξανακάνετε λαϊκά τραγούδια;
Μόνο αν βρω πάλι κάτι. Κοιτάξτε η δική μου επαφή με το λαϊκό τραγούδι, έγινε μέσα από έναν μεγάλο δάσκαλο, τον Βασίλη Τσιτσάνη.
Είχατε πάρει και τα εύσημα του Τσιτσάνη , ως λαϊκή τραγουδίστρια, το 1973 που συνεργαστήκατε για πρώτη φορά στο δίσκο «Τα ωραία του Τσιτσάνη»
Βέβαια. Μα μου το είχε ζητήσει ο ίδιος. Δεν ήταν κάτι που θα το τολμούσα ποτέ μόνη μου. Ο ίδιος με έβαλε και απαίτησε και έγραψε τραγούδια για μένα. Απ' τη γενιά αυτή δηλαδή, ήμουν η μόνη η οποία είχε γράψει σε πρώτη εκτέλεση τραγούδια του, στο «Σκοπευτήριο». Στην επαφή μου με το λαϊκό τραγούδι λοιπόν, ακριβώς επειδή δεν έχω τον τίτλο της λαϊκής τραγουδίστριας, είμαι πάρα πολύ επιλεκτική και πάρα πολύ περίεργη. Δεν σημαίνει τίποτα για μένα, να πάρω και να κάνω δέκα τραγούδια λαϊκά, εκτός αν πέσω σε δέκα αριστουργήματα… (1)
Ενώ, πολλά περισσότερα είναι αυτά που γράφει στη βιογραφία της για τη συνεργασία της με το Τσιτσάνη: Ξαφνικά με παίρνει τηλέφωνο και μου λέει να τραγουδήσω τραγούδια του. Η αντίδρασή μου ήταν κάτι μεταξύ ενθουσιασμού και μαγείας αλλά, απ’την άλλη ξαφνιάστηκα. Πήγαινα συχνά βέβαια στο «ΧΑΡΑΜΑ», γνωριζόμασταν στο επίπεδο του «πώς είστε και τι κάνετε;» αλλά δεν είχα κανένα θάρρος μαζί του- όπως και δεν απέκτησα πολύ περισσότερο και μετά, παρ ’ότι τον ένιωθα πολύ οικείο κι αυτόν και την οικογένειά του, με την οποία κρατάμε μέχρι σήμερα μια πολύ καλή σχέση… «Μεγάλη μου τιμή» του λέω, «αλλά θα τα καταφέρω;»
«Εσύ είσαι λαϊκή τραγουδίστρια και δεν το ξέρεις»… μου απαντά
Η επόμενη συνάντησή μας είναι στο σπίτι του στη Γλυφάδα. Ένα σπίτι πολύ άνετο, με τον Τσιτσάνη απομονωμένο σ’ένα ημιυπόγειο να δουλεύει 24 ώρες το 24ωρο, μ’ένα μαγνητοφωνάκι, το μπουζούκι του κι ένα μπρίκι που έφτιαχνε καφέ. Αυτή η εικόνα πιστεύω ότι ήταν το μεγαλύτερο μάθημα για μένα. Δεν ξέρω αν λέγεται εργατικότητα. Εγώ θα το έλεγα ανάγκη… Πάντως είναι κάτι που το έχω δει σε όλους τους μεγάλους δημιουργούς…
Είχε λοιπόν αποφασίσει να τραγουδήσω δύο παλιά του τραγούδια. «ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΗΣ» - ένα πολύ ωραίο ζεϊμπέκικο - και το «ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΕΣ ΔΕΙΛΙΝΑ». Το δεύτερο ήταν ένα τραγούδι που το’παιζε πάντα στο Χάραμα και προφανώς ήθελε να το εντάξει σ’ένα δίσκο, σε μια καινούργια εκτέλεση. Παρότι του το ζήτησα, δεν μου επέτρεψε ν’ακούσω την πρώτη εκτέλεση, αυτή με τη Στέλλα Χασκίλ που μάλιστα τότε ήταν σπάνια, την είχαν μόνο κάποιοι συλλέκτες. Μου λέει «θα το μάθεις όπως στο λέω εγώ και θα θεωρήσεις ότι αυτό το τραγούδι φτιάχτηκε για σένα»…
Πρέπει να τονίσω εδώ το απόλυτο του επαγγελματισμού του. Μουσικοί και τραγουδιστές, όταν φτάναμε στο στούντιο βλέπαμε ότι τα πάντα ήταν εκ των προτέρων μελετημένα και δεν χρειαζόταν ν’ αλλάξει τίποτα. Αν προσέξει κανείς τις εισαγωγές των τραγουδιών του, καταλαβαίνει ότι δεν έπαιρνε απλά το μπουζούκι και έφτιαχνε μια εισαγωγή, αλλά είναι τόσο καλά δομημένες συνθετικά που αποτελούν από μόνες τους έργο τέχνης. Σαφώς και είναι ο πρώτος έντεχνος και σίγουρα το έργο του, αποτελεί το πιο σοβαρό αντικείμενο μελέτης για τους μεταγενέστερους. Προσωπικά, πήρα ένα μεγάλο μάθημα για το πώς ο Τσιτσάνης ήθελε ν’ακούει τα τραγούδια του. Ήθελε ν’ακούει τη δική του φωνή, τον δικό του τρόπο, μέσα από τη δική μου. Μου «ξερίζωσε» μια φωνή που μέχρι τότε δεν είχα αντιληφθεί κι έναν τρόπο φραζαρίσματος τον οποίο μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν τον είχα. Απάλλαξε τη φωνή μου από κάποια στοιχεία «ελαφρού» τραγουδιού, χωρίς όμως να πειράξει τίποτα από την αισθητική της ερμηνείας μου. Μεγάλο σχολείο για μένα και μεγάλη η ευγνωμοσύνη μου σ’ αυτόν και το έργο του.
Πήγαινα πιο συχνά στο σπίτι του και τα λέγαμε… Ήταν μαζί και ο φίλος μας ο Κώστας Χατζηδουλής που μεσολαβούσε πάντα για τις συναντήσεις. Τότε με τον Χατζηδουλή κάναμε βραδιές για τους ρεμπέτες που ήταν ακόμα εν ζωή και μ’αυτόν τον τρόπο, βοηθούσαμε όσο μπορούσαμε. Για τους ανθρώπους του ρεμπέτικου, που εκείνη την εποχή ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, αυτός ο άνθρωπος αλλά και ο Τσιτσάνης έχουν κάνει πολλά πράγματα. Ανεβαίνω για πρώτη φορά στη σκηνή δίπλα στον Τσιτσάνη, στη μπουάτ «ΘΕΜΕΛΙΟ» της Πλάκας… Επίσης, όποτε πήγαινα στο «ΧΑΡΑΜΑ» να τον ακούσω μ’ έβαζε στη σκηνή και τραγουδούσα. Πολλά από τα τραγούδια που είπα αργότερα και σε δίσκους, τα είχαμε δοκιμάσει στη σκηνή. Αυτό το λέω για να τονίσω ότι αυτοί οι άνθρωποι πριν εκδώσουν τα τραγούδια τους τα δοκίμαζαν στη σκηνή μαζί με τον κόσμο. Σοφή κίνηση που τώρα πια για ανεξήγητους λόγους, δεν γίνεται.
Καταλαβαίνει βέβαια κανείς, πώς ένιωσα όταν μου έδωσε τα τραγούδια που είπα στο «ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ». Τραγούδια γραμμένα για τη φωνή μου πια…. Το ’80 τραγουδάω σε μια μεγάλη συναυλία του στα Τρίκαλα, νομίζω και η τελευταία του.
Βέβαια το «ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΕΣ ΔΕΙΛΙΝΑ» παραμένει πάντα το πιο ισχυρό σήμα της συνεργασίας μας και αποτελεί για μένα το σημείο αναγνώρισης της δικής μου σχέσης με το λαϊκό τραγούδι… (2)
Πηγές:
1)Συνέντευξη της Δήμητρας Γαλάνη στον Θανάση Γιώγλου για το «Μουσικόραμα» το 2009
2)www.galani.gr (Το συγκεκριμένο απόσπασμα πρωτοδημοσιεύθηκε στην κασετίνα «Δήμητρα Γαλάνη 1969-1999 Εφ' Όλης Της Ύλης» (επιμέλεια Δήμητρα Γαλάνη, Γιώργος Τσάμπρας, Πέτρος Παράσχης – Universal 2000)
Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης στο ogdoo.gr: 24/08/2014
Τα 12 «Ωραία του Τσιτσάνη» είναι:
1)Aκρογιαλιές δειλινά / Δήμητρα Γαλάνη - Βασίλης Τσιτσάνης
2)Το γράμμα / Σταμάτης Κόκοτας
3)Αγαπώ μια παντρεμένη / Βασίλης Τσιτσάνης-Λιζέτα Νικολάου
4)Πέφτεις σε λάθη / Γρηγόρης Μπιθικώτσης
5)Το όνειρο της αδελφής / Δήμητρα Γαλάνη
6)Καλαμπακιώτισσα / Βασίλης Τσιτσάνης-Λιζέτα Νικολάου
7)Το ομορφόπαιδο / Σταμάτης Κόκοτας-Βασίλης Τσιτσάνης
8)Από την μάνα μου διωγμένος / Γρηγόρης Μπιθικώτσης
9)Η μαγγιώρα / Βασίλης Τσιτσάνης-Λιζέτα Νικολάου
10)Βάρκα γιαλό / Γρηγόρης Μπιθικώτσης-Λιζέτα Νικολάου-Βασίλης Τσιτσάνης
11)Ζαΐρα / Σταμάτης Κόκοτας-Βασίλης Τσιτσάνης
12)Κάθε βράδυ λυπημένη / Αλεξάνδρα-Βασίλης Τσιτσάνης
Η διεύθυνση της ορχήστρας έγινε από τον Τσιτσάνη, η ηχοληψία από τον Τάκη Φιλιππίδη, η παραγωγή ήταν του Γιώργου Μακράκη και η μακέτα του εξωφύλλου του Βασίλη Χριστιανού. Είναι αξιοσημείωτο πως τα ονόματα της Αλεξάνδρας και της Λιζέτας Νικολάου δεν αναγράφονται στη σημείωση «Τραγουδούν οι….» του οπισθοφύλλου, παρά μόνο δίπλα στους τίτλους των τραγουδιών. Το ίδιο συνέβη και στη μεταφορά του δίσκου σε cd το 1995. «Ασήμαντες λεπτομέρειες», θα μου πείτε…
Στο σημείωμα του δίσκου ο Τσιτσάνης γράφει για τα «ωραία» του: Τα τραγούδια του δίσκου μου αυτού είναι διαλεγμένα έτσι, ώστε να καλύπτουν μια γενιά. Τη χρυσή γενιά του ρεμπέτικου τραγουδιού (1938-1951).Είναι τραγούδια ερωτικά, αντιστασιακά, μάγκικα, τέλος πάντων 12 τραγούδια που χαρακτηρίζουν τη ρεμπέτικη σχολή.
Φιλοδοξία μου είναι, οι μεν παλιοί να θυμηθούν τις καλές στιγμές του τραγουδιού μας, οι δε νέοι-αν το κρίνουν σκόπιμο-να πάρουν χρώμα κι ότι άλλο χρήσιμο βρουν σ'αυτά τα τραγούδια. Γιατί εγώ αγαπώ πολύ τους νέους, ίσως γιατί κι εγώ αισθάνομαι νέος.
Βασίλης Τσιτσάνης
Είναι κάποιες δουλειές, όπως αυτή, που καταρρίπτουν τις όποιες αντίθετες απόψεις μπορεί να υπάρχουν σχετικά με τις επανεκτελέσεις… Πολύ περισσότερο, οι γνώμες αυτές καταρρέουν, όταν οι επανεκτελέσεις γίνονται από τους ίδιους τους δημιουργούς. Και, αν δεν με απατά η μνήμη μου, με εξαίρεση την «Καλαμπακιώτισσα», που ηχογραφήθηκε το 1962 από την Καίτη Γκρέυ και τον συνθέτη (μόνο οι δυο στροφές του τραγουδιού), είναι η πρώτη φορά που όλα τα υπόλοιπα τραγούδια γνώρισαν μια νεότερη εκτέλεση… Κάποια από αυτά βέβαια, όπως το «Βάρκα γιαλό» και η «Ζαΐρα», είχαν ηχογραφηθεί σχεδόν παράλληλα, για λογαριασμό διαφορετικών δισκογραφικών εταιρειών. (Η «Ζαΐρα» μάλιστα, εκτός από τις εκτελέσεις της με τη Μαρίκα Νίνου, ηχογραφήθηκε από τη Μαίρη Λίντα με διαφορετικούς στίχους που μιλούσαν για μια «Χαμπίμπα»). Είναι επίσης χαρακτηριστικό, πως επί χούντας, ο Τσιτσάνης διαλέγει να ηχογραφήσει ξανά, μαζί με τα ερωτικά του τραγούδια, κάποια που ηχογραφήθηκαν, με αλληγορικά λόγια, την εποχή του εμφυλίου και λίγο μετά, όπως το «Ακρογιαλιές δειλινά», όπου το «κορίτσι ξένο» δεν είναι άλλο από την Ελλάδα, αλλά και τα συγκλονιστικά «Όνειρο της αδελφής», «Έχω να λάβω γράμμα σου, σαράντα μέρες τώρα» και «Απ’ τη μάνα μου διωγμένος»… Και η επιλογή αυτή, κάθε άλλο παρά τυχαία θεωρώ πως είναι….
Μοναδική ένσταση, όσον αφορά τις ενορχηστρώσεις, η χρήση της φαρφίσας στην εισαγωγή του «Πέφτεις σε λάθη», που κατά τη γνώμη μου, δεν συνάδει καθόλου με το πνεύμα του τραγουδιού. Την εποχή εκείνη άλλωστε, ήταν πλέον ξεπερασμένος ο ήχος του οργάνου, που άνθησε στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’60.
Το 1974 ο δίσκος κυκλοφόρησε και σε ορχηστρική μορφή, υπό μορφή τουριστικού δίσκου, με τον ευφάνταστο τίτλο «Greeceis… Tsitsanis» (Νο 7).
Στα «Ωραία του Τσιτσάνη» έχουμε και την πρώτη συνεργασία του συνθέτη με τη Δήμητρα Γαλάνη, που ξεκίνησε από δική του πρόταση. Σε συνέντευξη που μου παραχώρησε η ερμηνεύτρια το 2009, μετά από ερώτησή μου για το αν σκοπεύει να ξανατραγουδήσει λαϊκά τραγούδια, αναφέρθηκε σε εκείνη την εποχή:
Έχετε σκεφτεί, χωρίς βέβαια να υποτιμώ τις άλλες δουλειές σας, να ξανακάνετε λαϊκά τραγούδια;
Μόνο αν βρω πάλι κάτι. Κοιτάξτε η δική μου επαφή με το λαϊκό τραγούδι, έγινε μέσα από έναν μεγάλο δάσκαλο, τον Βασίλη Τσιτσάνη.
Είχατε πάρει και τα εύσημα του Τσιτσάνη , ως λαϊκή τραγουδίστρια, το 1973 που συνεργαστήκατε για πρώτη φορά στο δίσκο «Τα ωραία του Τσιτσάνη»
Βέβαια. Μα μου το είχε ζητήσει ο ίδιος. Δεν ήταν κάτι που θα το τολμούσα ποτέ μόνη μου. Ο ίδιος με έβαλε και απαίτησε και έγραψε τραγούδια για μένα. Απ' τη γενιά αυτή δηλαδή, ήμουν η μόνη η οποία είχε γράψει σε πρώτη εκτέλεση τραγούδια του, στο «Σκοπευτήριο». Στην επαφή μου με το λαϊκό τραγούδι λοιπόν, ακριβώς επειδή δεν έχω τον τίτλο της λαϊκής τραγουδίστριας, είμαι πάρα πολύ επιλεκτική και πάρα πολύ περίεργη. Δεν σημαίνει τίποτα για μένα, να πάρω και να κάνω δέκα τραγούδια λαϊκά, εκτός αν πέσω σε δέκα αριστουργήματα… (1)
Ενώ, πολλά περισσότερα είναι αυτά που γράφει στη βιογραφία της για τη συνεργασία της με το Τσιτσάνη: Ξαφνικά με παίρνει τηλέφωνο και μου λέει να τραγουδήσω τραγούδια του. Η αντίδρασή μου ήταν κάτι μεταξύ ενθουσιασμού και μαγείας αλλά, απ’την άλλη ξαφνιάστηκα. Πήγαινα συχνά βέβαια στο «ΧΑΡΑΜΑ», γνωριζόμασταν στο επίπεδο του «πώς είστε και τι κάνετε;» αλλά δεν είχα κανένα θάρρος μαζί του- όπως και δεν απέκτησα πολύ περισσότερο και μετά, παρ ’ότι τον ένιωθα πολύ οικείο κι αυτόν και την οικογένειά του, με την οποία κρατάμε μέχρι σήμερα μια πολύ καλή σχέση… «Μεγάλη μου τιμή» του λέω, «αλλά θα τα καταφέρω;»
«Εσύ είσαι λαϊκή τραγουδίστρια και δεν το ξέρεις»… μου απαντά
Η επόμενη συνάντησή μας είναι στο σπίτι του στη Γλυφάδα. Ένα σπίτι πολύ άνετο, με τον Τσιτσάνη απομονωμένο σ’ένα ημιυπόγειο να δουλεύει 24 ώρες το 24ωρο, μ’ένα μαγνητοφωνάκι, το μπουζούκι του κι ένα μπρίκι που έφτιαχνε καφέ. Αυτή η εικόνα πιστεύω ότι ήταν το μεγαλύτερο μάθημα για μένα. Δεν ξέρω αν λέγεται εργατικότητα. Εγώ θα το έλεγα ανάγκη… Πάντως είναι κάτι που το έχω δει σε όλους τους μεγάλους δημιουργούς…
Είχε λοιπόν αποφασίσει να τραγουδήσω δύο παλιά του τραγούδια. «ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΗΣ» - ένα πολύ ωραίο ζεϊμπέκικο - και το «ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΕΣ ΔΕΙΛΙΝΑ». Το δεύτερο ήταν ένα τραγούδι που το’παιζε πάντα στο Χάραμα και προφανώς ήθελε να το εντάξει σ’ένα δίσκο, σε μια καινούργια εκτέλεση. Παρότι του το ζήτησα, δεν μου επέτρεψε ν’ακούσω την πρώτη εκτέλεση, αυτή με τη Στέλλα Χασκίλ που μάλιστα τότε ήταν σπάνια, την είχαν μόνο κάποιοι συλλέκτες. Μου λέει «θα το μάθεις όπως στο λέω εγώ και θα θεωρήσεις ότι αυτό το τραγούδι φτιάχτηκε για σένα»…
Πρέπει να τονίσω εδώ το απόλυτο του επαγγελματισμού του. Μουσικοί και τραγουδιστές, όταν φτάναμε στο στούντιο βλέπαμε ότι τα πάντα ήταν εκ των προτέρων μελετημένα και δεν χρειαζόταν ν’ αλλάξει τίποτα. Αν προσέξει κανείς τις εισαγωγές των τραγουδιών του, καταλαβαίνει ότι δεν έπαιρνε απλά το μπουζούκι και έφτιαχνε μια εισαγωγή, αλλά είναι τόσο καλά δομημένες συνθετικά που αποτελούν από μόνες τους έργο τέχνης. Σαφώς και είναι ο πρώτος έντεχνος και σίγουρα το έργο του, αποτελεί το πιο σοβαρό αντικείμενο μελέτης για τους μεταγενέστερους. Προσωπικά, πήρα ένα μεγάλο μάθημα για το πώς ο Τσιτσάνης ήθελε ν’ακούει τα τραγούδια του. Ήθελε ν’ακούει τη δική του φωνή, τον δικό του τρόπο, μέσα από τη δική μου. Μου «ξερίζωσε» μια φωνή που μέχρι τότε δεν είχα αντιληφθεί κι έναν τρόπο φραζαρίσματος τον οποίο μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν τον είχα. Απάλλαξε τη φωνή μου από κάποια στοιχεία «ελαφρού» τραγουδιού, χωρίς όμως να πειράξει τίποτα από την αισθητική της ερμηνείας μου. Μεγάλο σχολείο για μένα και μεγάλη η ευγνωμοσύνη μου σ’ αυτόν και το έργο του.
Πήγαινα πιο συχνά στο σπίτι του και τα λέγαμε… Ήταν μαζί και ο φίλος μας ο Κώστας Χατζηδουλής που μεσολαβούσε πάντα για τις συναντήσεις. Τότε με τον Χατζηδουλή κάναμε βραδιές για τους ρεμπέτες που ήταν ακόμα εν ζωή και μ’αυτόν τον τρόπο, βοηθούσαμε όσο μπορούσαμε. Για τους ανθρώπους του ρεμπέτικου, που εκείνη την εποχή ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, αυτός ο άνθρωπος αλλά και ο Τσιτσάνης έχουν κάνει πολλά πράγματα. Ανεβαίνω για πρώτη φορά στη σκηνή δίπλα στον Τσιτσάνη, στη μπουάτ «ΘΕΜΕΛΙΟ» της Πλάκας… Επίσης, όποτε πήγαινα στο «ΧΑΡΑΜΑ» να τον ακούσω μ’ έβαζε στη σκηνή και τραγουδούσα. Πολλά από τα τραγούδια που είπα αργότερα και σε δίσκους, τα είχαμε δοκιμάσει στη σκηνή. Αυτό το λέω για να τονίσω ότι αυτοί οι άνθρωποι πριν εκδώσουν τα τραγούδια τους τα δοκίμαζαν στη σκηνή μαζί με τον κόσμο. Σοφή κίνηση που τώρα πια για ανεξήγητους λόγους, δεν γίνεται.
Καταλαβαίνει βέβαια κανείς, πώς ένιωσα όταν μου έδωσε τα τραγούδια που είπα στο «ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ». Τραγούδια γραμμένα για τη φωνή μου πια…. Το ’80 τραγουδάω σε μια μεγάλη συναυλία του στα Τρίκαλα, νομίζω και η τελευταία του.
Βέβαια το «ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΕΣ ΔΕΙΛΙΝΑ» παραμένει πάντα το πιο ισχυρό σήμα της συνεργασίας μας και αποτελεί για μένα το σημείο αναγνώρισης της δικής μου σχέσης με το λαϊκό τραγούδι… (2)
Πηγές:
1)Συνέντευξη της Δήμητρας Γαλάνη στον Θανάση Γιώγλου για το «Μουσικόραμα» το 2009
2)www.galani.gr (Το συγκεκριμένο απόσπασμα πρωτοδημοσιεύθηκε στην κασετίνα «Δήμητρα Γαλάνη 1969-1999 Εφ' Όλης Της Ύλης» (επιμέλεια Δήμητρα Γαλάνη, Γιώργος Τσάμπρας, Πέτρος Παράσχης – Universal 2000)
Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης στο ogdoo.gr: 24/08/2014
