Μίμης Πλέσσας & Κώστας Βίρβος - «Ζει;»

(ΑΚΟΥΣΤΕ) Ένας δίσκος που αντιμετώπισε πολλές περιπέτειες από τη χουντική λογοκρισία.
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Στο οπισθόφυλλο αναγράφονται τα εξής: Ζει ή ξεχάστηκε ο Μεγαλέξαντρος; Ζει ή κοιμήθηκε η χάρτινη πολιτεία του Καραγκιόζη; Ζούνε ή πεθάνανε όλοι αυτοί οι ήρωες, οι σκιές του μπερντέ, οι φωνές αυτές του λαουτζίκου; Όλοι μας αναρωτιόμαστε αν «κάτι έμεινε» αν «κάτι ζει».

Ο Κώστας Βίρβος θυμήθηκε αυτούς τους χάρτινους ήρωες. Τους ανάστησε μέσα σ’ ένα ποιητικό περίγραμμα και τους παρέδωσε στον Μίμη Πλέσσα. Εκείνος με τη σειρά του έβαλε τις πιο όμορφες νότες. Για κείνους λοιπόν που ζούνε ή ξεχαστήκανε γράφτηκε αυτός ο μεγάλος δίσκος. Για όλους αυτούς τους απλοϊκούς ήρωες, τραγουδάνε ο Γιώργος Νταλάρας, ο Γιάννης Καλατζής και μια μικρή χορωδία. Συμμετέχει ο Πρόδρομος Τσαουσάκης. Μια χάρτινη φιγούρα είχε την αγάπη να την τραγουδήσει ο Ανέστης Βλάχος. (1)

Το 1971 κυκλοφόρησε από τη Minos ένας ιδιαίτερος και αδικημένος δίσκος, πάνω σε μουσική του Μίμη Πλέσσα και στίχους του Κώστα Βίρβου, εμπνευσμένους από τις φιγούρες του Θεάτρου Σκιών. Σε αυτή τη δουλειά, που θα μπορούσε κάλλιστα να μετατραπεί σε μια θεατρική παράσταση ή ένα μιούζικαλ, ο λαϊκός στιχουργός παραλλήλισε τους ήρωες της χάρτινης πολιτείας του Καραγκιόζη με τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους. Τραγούδησαν ο Γιώργος Νταλάρας και ο Γιάννης Καλατζής, ενώ συμμετείχαν ο Πρόδρομος Τσαουσάκης, ο Ανέστης Βλάχος και χορωδία.

Τα τραγούδια του δίσκου:
1) Ο Καραγκιόζης (Εισαγωγή) - Γιώργος Νταλάρας
2) Το σεράι και η καλύβα - Γιώργος Νταλάρας και χορωδία
3) Ο Χατζηαβάτης - Γιάννης Καλατζής και χορωδία
4) Το καταραμένο φίδι - Κάποιος απ’ τη χορωδία και χορωδία
5) Ο σιορ Διονύσιος - Χορωδία
6) Η κυρά Φροσύνη - Γιώργος Νταλάρας και χορωδία
7) Μικροί ήρωες (Τα κολλητήρια της ζωής) - Γιάννης Καλατζής και χορωδία
8) Ο Μεγαλέξαντρος - Γιώργος Νταλάρας και χορωδία                                                                       
9) Η βεζυροπούλα - Γιάννης Καλατζής
10) Ο Μορφονιός - Ανέστης Βλάχος
11) Ο Σταύρακας - Πρόδρομος Τσαουσάκης
12) Ο μπάρμπα Γιώργος - Γιώργος Νταλάρας και χορωδία
13) Ο Καραγκιόζης (Φινάλε) - Χορωδία και ορχήστρα

Η διεύθυνση ορχήστρας έγινε από τον συνθέτη. Το εξώφυλλο προέρχεται από έργο του Θεόφιλου.

Το «Ζει;» ήταν ένας από τους έξι συνολικά κύκλους τραγουδιών που συνυπέγραψαν ο Μίμης Πλέσσας με τον Κώστα Βίρβο στη δεκαετία του ’70. Αυτή ήταν η πρώτη και μοναδική συνεργασία του συνθέτη με τον Γιώργο Νταλάρα, ενώ ο Γιάννης Καλατζής είχε ήδη ερμηνεύσει στη δισκογραφία, δυο τραγούδια του Πλέσσα, το 1969, τα «Ο φίλος μου ο Παναγής» και «Σε πίκρανα» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου.

Πολύ αργότερα, ο Νταλάρας ξαναπέρασε στη δισκογραφία με τη φωνή του, κάποια τραγούδια του Πλέσσα, όπως τα «Βρέχει φωτιά στη στράτα μου», «Θα πιω απόψε το φεγγάρι», «Έπεφτε βαθιά σιωπή» και «Τι σου’κανα και πίνεις» (δεύτερη φωνή στη Μελίνα Ασλανίδου) κι αυτά με λόγια του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Αξίζει να σημειωθεί πως το «Ζει;» είναι ένας από τους εννέα δίσκους στους οποίους συνυπήρξαν ο Νταλάρας με τον Καλατζή, από το 1968 και το «Σταθμό» του Μάνου Λοΐζου, ως το 1985 και τη συναυλία αφιέρωμα στο Λοΐζο στο Ολυμπιακό Στάδιο.

Ιδιαίτερη έκπληξη αποτελούν οι συμμετοχές τόσο του Πρόδρομου Τσαουσάκη όσο και του Ανέστη Βλάχου. Είναι μια από τις ελάχιστες φορές στην πορεία του, που ο Τσαουσάκης ξέφυγε από τις συνεργασίες του με τους καθαρούς λαϊκούς συνθέτες. Άλλη μια ήταν όταν στα μέσα της δεκαετίας του ’60 είχε τραγουδήσει το τραγούδι  «Ο Μαθιός» του Γιώργου Κατσαρού και του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Και στις δυο περιπτώσεις βέβαια, οι δημιουργοί πλησίασαν στο ύφος του Τσαουσάκη, ενώ στο τραγούδι του Πλέσσα, είναι εμφανέστατη πλέον και η φθορά στη φωνή του. Χαρακτηριστική η φωνή του Ανέστη Βλάχου, χωρίς βέβαια να διεκδικεί ερμηνευτικές δάφνες.

Στο «Καταραμένο φίδι» δεν αναγράφεται το όνομα του ψάλτη στο κουπλέ του τραγουδιού, ενώ είναι εμφανέστατη η παρουσία του Νταλάρα στη χορωδία που ακούγεται στο ρεφρέν. Είναι χαρακτηριστικός επίσης, ο «θυμωμένος» τρόπος που ερμηνεύει το κουπλέ του τραγουδιού «Το Σεράι κι η καλύβα». «Δες πράματα παράξενα, δες γείτονες αταίριαστοι…» κλπ

Το «Ζει;» αντιμετώπισε πολλές περιπέτειες με τη λογοκρισία της χούντας και επί σειρά ετών βρισκόταν εκτός κυκλοφορίας. Σύμφωνα με αφηγήσεις του Μίμη Πλέσσα, το τηλεοπτικό γύρισμα που επρόκειτο να γίνει στα Γιάννενα για το τραγούδι «Κυρά-Φροσύνη», μετά από σήμα που ήρθε από την Αθήνα σταμάτησε, ενώ μετά την απαγόρευση του δίσκου εγκαταλείφθηκε και η προσπάθεια να γίνει θεατρική παράσταση.

Το 1989 ο Μίμης Πλέσσας έγραφε για το δίσκο:

Οι περιπέτειες του «Ζει»

Εκείνο που έκανε τη μουσική της 10ετίας 65-75 να ξεχωρίζει με την ποιότητα και το ήθος της, ήταν χωρίς αμφιβολία η προσπάθεια των δημιουργών να πουν αυτά που θέλουν με τρόπο ουσιαστικό και όχι κραυγαλέο.

Έτσι τα τραγούδια μας, αληθινά και προσεγμένα, προσπαθούσαν να ξεγελάσουν τη λογοκρισία και να φτάσουν το μήνυμά τους σ’εκείνους που διψούσανε για αλήθειες. Ξεχωρίζει από τα έργα μου το ΖΕΙ γιατί μέσα από τους συμβολισμούς της χάρτινης πολιτείας ο ταλαντούχος Κώστας Βίρβος έβαζε στα στόματα των παιδικών ηρώων φράσεις που καίνε.

«Κόλακα και καταφερτζή τους αρχοντάδες προσκυνάς» έλεγε ο Καραγκιόζης στο Χατζατζάρη. «Γραικοί, τσεκούρι και φωτιά να πάρουμε τη λευτεριά» και το έργο μας προς στιγμή ξεγέλασε τους συνταγματαρχαίους και ξεκίνησαν να το κάνουν τηλεόραση. Πηγαίναμε με το συνεργείο στα Γιάννενα, θυμάμαι, για να γυρίσουμε την Κυρά-Φροσύνη, όταν ήρθε σήμα για να σταματήσει το γύρισμα.

Ο δίσκος κόπηκε και στη συνέχεια σταμάτησε και η προσπάθεια να γίνει θεατρική παράσταση. Κι όμως, δεν πέθανε το ΖΕΙ. Σήμερα πάλι οι επιτήδειοι πουλάνε στους συλλέκτες το δίσκο προς 25.000 δρχ.

Γιατί αυτή η χώρα αντί να μεγαλώνει τις αλήθειες της, απλώς να τις αφήνει να επιζούν; Αλλά ακόμη κι έτσι το ΖΕΙ επέζησε και θα ΖΕΙ…

Μίμης Πλέσσας (2)

Το 1989, το «Ζει;» επανεκδόθηκε μαζί με μια σειρά δίσκων, με την ένδειξη στο εξώφυλλο «Περιορισμένα αντίτυπα, μόνο για συλλέκτες». Αργότερα κυκλοφόρησε και σε cd, εξαντλημένο σήμερα…

Στις 2 Οκτωβρίου 2004 το έργο παρουσιάστηκε σε μια μουσικοθεατρική παράσταση στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών στη Θεσσαλονίκη, στα πλαίσια των εκδηλώσεων «Δημήτρια», από τους Νίκο Αβαγιανό, Γιώργο Καλαϊτζή, Γιάννη Τσάμη, το Θέατρο Σκιών Χρήστου Στανίση, τη Νεανική Χορωδία «Θάμυρις» και το τμήμα Ελληνικών χορών του Δήμου Θεσσαλονίκης. Μαέστρος ήταν ο Βίκτωρ Γλυκίδης.

Στις 16 Μαΐου 2011 ο συνθέτης παρουσίασε ολόκληρο το δίσκο, στη σειρά εκπομπών «Εκ βαθέων» στο Δεύτερο Πρόγραμμα ΕΡΑ, όπου παρουσίαζε τα έργα του ολοκληρωμένα. Στο video έχετε την ευκαιρία να ακούσετε ολόκληρη την εκπομπή.

Πηγές:
1) Κείμενο στο οπισθόφυλλο του δίσκου                                                                                   
2) Κώστας Βίρβος «Λαϊκή Στιχουργική Ανθολογία» (Βιβλιοεκδοτική Αναστασάκη - 1989) 

Οι φωτογραφίες από την παρουσίαση του δίσκου προέρχονται από το βιβλίο του Κώστα Βίρβου «Λαϊκή Στιχουργική Ανθολογία» (Βιβλιοεκδοτική Αναστασάκη - 1989) 
Ο Μίμης Πλέσσας παρουσιάζει το δίσκο του «ΖΕΙ;» σε στίχους Κώστα Βίρβου στην εκπομπή του «Εκ βαθέων» στο Β’Πρόγραμμα ΕΡΑ στις 16 Μαΐου 2011. (Aρχείο Θανάση Γιώγλου)

Video

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!