τι να του πάρω πρώτα μου,
τον ήλιο ή τα μαντάτα.
Πρόφτασέ τον μάνα μου, μη φύγει μ' άδεια χέρια,
φόρτωσέ τον με φιλιά και με καλά χαμπέρια.
Ήρθεν ο Μάης κι από δω,
Μάης κακός και ψεύτης,
μας είπε για το φονικό,
του γέλιου μας ο κλέφτης.
Τέτοιο Μάη μάνα μου, άλλο να μη μας στείλεις,
να λέει πως στην Ελλάδα μας σκοτώθηκε ο Απρίλης.
Στίχοι του Φώντα Λάδη πάνω σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, από τον κύκλο τραγουδιών «Γράμματα από τη Γερμανία» που γράφτηκαν το Μάρτη του 1966, μελοποιήθηκαν το Απρίλη της ίδιας χρονιάς και παρουσιάστηκαν αρχικά τον Ιούλιο του 1966 στη μπουάτ «Εσπερίδες» από τον Γιώργο Ζωγράφο και στις 1 & 2 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο του Λυκαβηττού, στην Α’ Εβδομάδα Ελληνικής Μουσικής με τον ίδιο τραγουδιστή. Εκείνη την εποχή όμως τα οκτώ από τα δεκατρία τραγούδια λογοκρίθηκαν κι έτσι η κυκλοφορία του δίσκου κατέστη αδύνατη. Ο Θεοδωράκης μάλιστα αρχικά είχε δώσει τον τίτλο «Ο μικρός Όμηρος». (1)
Κυκλοφόρησαν τελικά το Δεκέμβρη του 1975 και μάλιστα σε δυο εκτελέσεις. Μια στη Minos με τραγουδιστές το Γιώργο Ζωγράφο, την Άννα Βίσση και το Γιάννη Θωμόπουλο και διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη και μια στη Lyra σε ενορχήστρωση και διεύθυνση του Θάνου Μικρούτσικου με την Αφροδίτη Μάνου, τον Αντώνη Καλογιάννη και τον Γιάννη Συρρή. Στη δεύτερη έκδοση μάλιστα, έχει αλλάξει η σειρά των τραγουδιών ενώ έχει προστεθεί ένα ακόμα… (Σε παρένθεση αναγράφονται οι ερμηνευτές της δεύτερης έκδοσης).
1) Γεια σου μάνα, γεια σου Στράτο – Γιώργος Ζωγράφος (Αφροδίτη Μάνου)
2) Κίνησε ο Μάης για να ‘ρθει - Γιώργος Ζωγράφος (Αφροδίτη Μάνου)
3) Χτες τ’ απόγευμα στο Άαχεν – Άννα Βίσση (Γιάννης Συρρής- στη 2η έκδοση ο τίτλος έγινε «Κρουαζιέρες (Βερολίνο-Άαχεν)»)
4) Σου ‘στειλα – Γιώργος Ζωγράφος (Αφροδίτη Μάνου)
5) Ο Μήτσος απ’ τα Φάρσαλα – Γιάννης Θωμόπουλος (Αντώνης Καλογιάννης)
6) Μια ξανθιά απ’ το Βισμπάντεν – Γιώργος Ζωγράφος, Άννα Βίσση, Γιάννης Θωμόπουλος (Αφροδίτη Μάνου)
7) Στο καφενείο «Ελληνικόν» - Γιώργος Ζωγράφος (Αφροδίτη Μάνου)
8) Έστειλα στο κόμμα – Γιώργος Ζωγράφος (Γιάννης Συρρής)
9) Ένα δάσος κλάρες – Άννα Βίσση (Αφροδίτη Μάνου – Γιάννης Συρρής)
10) Χθες στη Βίλεμ Στράσε – Γιώργος Ζωγράφος (Αφροδίτη Μάνου)
11) Βγήκε η ζωή μας στο σφυρί – Γιάννης Θωμόπουλος (Αντώνης Καλογιάννης)
12) Έλληνες, Τούρκοι κι Ιταλοί – Γιώργος Ζωγράφος (Αφροδίτη Μάνου)
13) Εμείς οι Έλληνες εργάτες (Προς το Υπουργείο Εργασίας) Γιώργος Ζωγράφος- Γιάννης Θωμόπουλος (Γιάννης Συρρής)
14) Ήρθαν κάτι στρατηγοί (Αφροδίτη Μάνου- υπάρχει μόνο στη 2η έκδοση του δίσκου)
Δεν ξέρω αν, την εποχή που ο Φώντας Λάδης έγραφε αυτούς τους στίχους, φανταζόταν πως 46 χρόνια μετά, θα γίνονταν και πάλι επίκαιροι. Όχι τόσο, όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας των Ελλήνων μεταναστών σήμερα, όπως τις περιγράφουν τα τραγούδια, όσο γενικότερα την πληγή της μετανάστευσης που καθημερινά πλέον, ανοίγει ολοένα. Και το μόνο σίγουρο είναι πως σε κάθε εποχή, η ξενιτιά παραμένει ξενιτιά… Ίσως βέβαια τα γράμματα σήμερα να έχουν γίνει mails… Αυτό όμως δεν αλλάζει κάτι.
Είναι χαρακτηριστικά αυτά που σημειώνει ο στιχουργός το 1975, στο οπισθόφυλλο του δίσκου:
«Στο μεταξύ πολλά πράγματα άλλαξαν και τίποτα δεν άλλαξε στη ζωή αυτού του τόπου. Μετανάστες ξεκινάν και φεύγουν – κι άλλοι γυρίζουν από τη Γερμανία, το Βέλγιο, τον Καναδά, την Αυστραλία. Οι ανάγκες των μεγάλων μονοπωλίων στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και ειδικότερα στη Γερμανία άλλοτε ζητάνε καινούργιες φουρνιές από μετανάστες και άλλοτε- όπως συμβαίνει τώρα τελευταία- απειλούν τους ξένους εργάτες με μαζικές απολύσεις και αναγκαστικό επαναπατρισμό.» (1)
Μέσα από τις περιγραφές τους, οι στίχοι του Λάδη αποτυπώνουν όλα όσα ζούσαν τότε οι Έλληνες μετανάστες, συχνά με σκληρά αλλά ρεαλιστικά λόγια, ενώ δε λείπουν και κάποιες χιουμοριστικές πινελιές. Το εύρημα του στιχουργού στο «Καφενείον Ελληνικόν» το θεωρώ μοναδικό:
«Του Καζαντζίδη το καινούργιο, δε μου το ’στειλες ακόμα
“Το δικό μου πάπλωμα” πάρ’ το και μαζί μ’ αυτό, στείλ’ το “Στρώμα σου για δυο”
Το δικό μου πάπλωμα, το δικό σου στρώμα
μην κοροϊδευόμαστε, θα μας βλέπουν χωριστά για καιρό ακόμα»
Οι μουσικές του Μίκη, όπως είναι φυσικό, «κουμπώνουν» απόλυτα… Είναι γεγονός πως την εποχή που κυκλοφόρησαν τα «Γράμματα από τη Γερμανία» και μέσα στην υπερπληθώρα των εκδόσεων των έργων του Θεοδωράκη, δεν ακούστηκαν ιδιαίτερα. Μόνο το «Βγήκε η ζωή μας στο σφυρί» θα λέγαμε πως «επέπλευσε», ενώ το 1990 ο Δημήτρης Μητροπάνος το ενέταξε, αντί για το «Θέλω απόψε να σου γράψω», στο κλασικό του ποτ-πουρί μαζί με τα «Δυο νύχτες» και «Αλίμονο» στη συναυλία του στο Λυκαβηττό, που κυκλοφόρησε σε διπλό δίσκο…
Πηγή:
1: Σημείωμα του Φώντα Λάδη στο οπισθόφυλλο του δίσκου
Φωτογραφίες
1: Φώντας Λάδης
2: Από τις συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη με το Γιώργο Ζωγράφο στο Λυκαβηττό το Σεπτέμβρη του 1966 (από το οπισθόφυλλο του Lp)
3: Άννα Βίσση
Ηχητικό:
«Κίνησε ο Μάης για να ‘ρθει» (Μ. Θεοδωράκης - Φ. Λάδης) α) Γιώργος Ζωγράφος, Άννα Βίσση β) Αφροδίτη Μάνου.
