Τα ηχογράφησαν ο Στέλιος Καζαντζίδης και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης από το 1955 μέχρι το 1980. Ο τίτλος του διπλού δίσκου ήταν «Μπιθικώτσης - Καζαντζίδης Μαζί».
Τα 28 τραγούδια των δυο δίσκων (στα οποία συμπληρώσαμε τις χρονολογίες και τις δεύτερες φωνές, που δεν υπήρχαν στο εξώφυλλο) ήταν:
Δίσκος 1ος
1) Μια γυναίκα πέρασε (Μουσική: Χαρίκλεια Λειβάδη) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης - Γιώτα Λύδια
2) Το ναυάγιο της ζωής (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1971 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα
3) Κωνσταντινούπολη (Στέλιος Καζαντζίδης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης - Μαρινέλλα
4) Η τραγουδίστρια (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1980 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
5) Μανώλια (Στέλιος Καζαντζίδης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης
6) Τα παιδιά στην Ελευσίνα (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1979 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
7) Μες στα έρημα τα ξένα (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης
8) Αύριο πάλι τι θα γίνει (Χαρίκλεια Λειβάδη) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης
9) Τα πάθη (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1970 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα
10) Δεν με θαμπώνουν οι ουρανοξύστες (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης - Μαρινέλλα
11) Στου Μπελαμή το ουζερί (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1969 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
12) Του φτωχού ο πόνος (Απόστολος Καλδάρας) 1955 Στέλιος Καζαντζίδης
13) Η βάρκα μου η Μαριωρή (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1970 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα
14) Στις φάμπρικες της Γερμανίας (Στον Καναδά στη Βραζιλία) (Στέλιος Καζαντζίδης) 1961 - Στέλιος Καζαντζίδης
Δίσκος 2ος
1) Μάνα (Μίκης Θεοδωράκης) 1961 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Χρηστάκης
2) Καίγομαι και σιγολυώνω (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1962 Στέλιος Καζαντζίδης
3) Κατεδαφίζεται (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1979 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
4) Μια παλιά ιστορία (Στέλιος Καζαντζίδης) 1962 Στέλιος Καζαντζίδης- Βίκυ Μοσχολιού
5) Ωχ αδελφέ (Ανδρέας Χατζηαποστόλου) 1973 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
6) Αλλοίμονο σε μένα (Μπάμπης Μπακάλης) 1956 Στέλιος Καζαντζίδης
7) Ο Πειραιώτης (Γρηγόρης Μπιθικώτσης)1975 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα - Νίκος Καρανικόλας
8) Έκτακτο παράρτημα (Απόστολος Καλδάρας) 1958 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Απόστολος Καλδάρας
9) Γειτονιά μου αγαπημένη (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1956 Στέλιος Καζαντζίδης
10) Καρδιά και μαχαίρι (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1979 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
11) Με ιδρώτα και με αίμα (Στέλιος Καζαντζίδης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης - Μαρινέλλα
12) Κλάψε καμπάνα (Α.Χατζηαποστόλου) 1973 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
13) Μη με κλαίτε (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1955 Στέλιος Καζαντζίδης
14) Ο κυρ Θάνος πέθανε (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1969 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα
Η επιμέλεια της έκδοσης ήταν του Στέλιου Ελληνιάδη, η επιμέλεια των κειμένων της Ιωάννας Κλειάσιου και η σχεδίαση του εξωφύλλου, του Ηλία Ταμπακέα. Το σημείωμα στο οπισθόφυλλο εξηγεί τους λόγους που οδήγησαν σε αυτή την έκδοση:
«Οι επανεκδόσεις παλαιοτέρων ηχογραφήσεων αποτελούν κάποιο αντίβαρο στην απώλεια χιλιάδων δίσκων που έχουν καταργηθεί απ’τις εταιρείες και συμβάλουν στη διάσωση σημαντικών τραγουδιών που αλλιώς θα σώζονταν μόνο στα ράφια λίγων συλλεκτών. Αποτελούν ένα μέσο για να περνάνε οι θησαυροί του ελληνικού τραγουδιού από γενιά σε γενιά, για να μη φτωχαίνουν τα ακούσματά μας κάτω από τον όγκο και το βάρος της βιομηχανικής υπερπαραγωγής.
Ένα μεγάλο και αξιόλογο μέρος αυτού του θησαυρού είναι προϊόν της έμπνευσης του Κώστα Βίρβου, του λαϊκού στιχουργού που σαράντα χρόνια τώρα - σε συνεργασία με σπουδαίους συνθέτες - φτιάχνει αριστουργήματα καταγράφοντας ποιητικά τους παλμούς, τα προβλήματα και τους πόθους των ανθρώπων αυτού του τόπου.
Στη συλλογή αυτή συμπεριλαμβάνονται κυρίως τραγούδια από δίσκους 78, 45 και 33 στροφών, που έχουν καταργηθεί. Ευχαριστούμε όλους τους φίλους που βοήθησαν με δίσκους απ’τις συλλογές τους και ιδιαίτερα το Λευτέρη Χαψιάδη».
Εκτός από την έμμεση σύμπραξη των δυο κορυφαίων ερμηνευτών, που γίνεται με κοινή συνισταμένη τους στίχους του Κώστα Βίρβου, η έκδοση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία, πολύ περισσότερο αν αναλογιστούμε πως κυκλοφόρησε στην προ διαδικτύου εποχή. Εποχή που, όπως αναφέρει και το παραπάνω σημείωμα, κάποιοι από τους δίσκους 78 και 45 στροφών ήταν κυριολεκτικά εξαφανισμένοι από την αγορά. Θυμάμαι πως, αν και μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον στο οποίο το λαϊκό τραγούδι ακουγόταν κατά κόρον, υπήρχαν αρκετά τραγούδια που τα άκουσα για πρώτη φορά σε αυτή τη συλλογή, όπως τα δυο κομμάτια του Ανδρέα Χατζηαποστόλου με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, αλλά και η μοναδική «Κωνσταντινούπολη» με τον Καζαντζίδη και την Μαρινέλλα.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως σ’αυτή τη συλλογή υπάρχει ένα από τα δυο τραγούδια του Θόδωρου Δερβενιώτη και του Κώστα Βίρβου, το «Μη με κλαίτε», στου οποίου την ηχογράφηση το 1955 έπαιξε μπουζούκι ο Μπιθικώτσης. Για την ιστορία να αναφέρουμε πως το άλλο τραγούδι ήταν το «Φεύγω θα ξενιτευτώ», ενώ στο «Μετανιώνω και δακρύζω» του Μπάμπη Μπακάλη, που ηχογραφήθηκε επίσης το 1955, ο Μπιθικώτσης έπαιξε μπαγλαμά. Άλλη μια άμεση συνεργασία των δυο ερμηνευτών, ήταν όταν το 1954 ο Καζαντζίδης σιγοντάρησε την Καίτη Γκρέυ στο «Απόψε ονειρεύτηκα» σε μουσική του Μπιθικώτση και στίχους του Χρήστου Κολοκοτρώνη.
Το μοναδικό μειονέκτημα, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, αυτών των δίσκων είναι πως δεν υπάρχει μια χρονική συνέχεια, με αποτέλεσμα μια ηχητική ανομοιογένεια. Η μετάβαση δηλαδή, για παράδειγμα, από το τραγούδι «Γειτονιά μου αγαπημένη» στο «Καρδιά και μαχαίρι» ή από το «Κλάψε καμπάνα» στο «Μη με κλαίτε» γίνεται κάπως… «άτσαλα»… Είναι δύσκολο βέβαια να μπουν τα τραγούδια σε μια σειρά, αφού η συντριπτική πλειοψηφία των ηχογραφήσεων του Γρηγόρη Μπιθικώτση έγινε μετά το 1969, σε αντίθεση με αυτές του Καζαντζίδη που πραγματοποιήθηκαν από το 1955 μέχρι το 1962.
Δυστυχώς στην επανέκδοσή του σε cd ο δίσκος κυκλοφόρησε σε μονό cd με αποτέλεσμα να μη συμπεριληφθούν οκτώ τραγούδια!
Στο οπισθόφυλλο του δίσκου υπάρχουν κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο «Κώστας Βίρβος - Μια ζωή τραγούδια - Αυτοβιογραφία» (Εκδόσεις «Ντέφι»), σχετικά με το λαϊκό τραγούδι, τον Καζαντζίδη και τον Μπιθικώτση: «Το λαϊκό τραγούδι είναι για μένα το Α και το Ω της ελληνικής μουσικής. Είναι γνήσιο, έχει ελληνικές ρίζες. Μπαίνει στην καρδιά του λαού. Ποτέ δεν θα σβήσει».
«Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1950, αρχίζει η τρομερή αιμορραγία της μετανάστευσης, κάτι που δεν μπορούμε να μην το επισημάνουμε και να μην το τραγουδήσουμε. Τότε έγραψα πολύ μεγάλα τραγούδια, γιατί είχα την τύχη να έχουν τα περισσότερα για ερμηνευτή τον Στέλιο Καζαντζίδη…»
«Με τον Μπιθικώτση γνωριζόμασταν από το 1948. Όποτε ερχότανε με άδεια από την Μακρόνησο, τον έπαιρνα τα βράδια, επειδή πάντα είχα λεφτά και πηγαίναμε σε ταβερνάκια να πιούμε. Ερχότανε πάντα με την κιθαρίτσα του κι εμένα μ’άρεσε να κάνω παρέα μ’αυτούς, ήθελα ν’ακούω τα τραγούδια γιώτα χι (ΙΧ) που λένε. Συνεχίσαμε να κάνουμε παρέα και μετά που απολύθηκε συνδεθήκαμε πολύ…
Κάποτε τον ρώτησαν «Ποια θεωρείς καλύτερη φωνή, τη δική σου ή του Στέλιου Καζαντζίδη;» Κι εκείνος διπλωματικότατα απάντησε «Ακούστε ρε παιδιά. Εγώ είμαι ο Αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων και ο Καζαντζίδης Αρχηγός της Χωροφυλακής!».
«…δεν φανταζόμουνα τότε την εξέλιξη που θα είχε το λαϊκό τραγούδι και το ρόλο που θα έπαιζα εγώ. Γι’ αυτό και τα πρώτα μου τραγούδια δεν τα ‘χω καν σε δίσκους».
Τα τραγούδια των δίσκων:
Τα 28 τραγούδια των δυο δίσκων (στα οποία συμπληρώσαμε τις χρονολογίες και τις δεύτερες φωνές, που δεν υπήρχαν στο εξώφυλλο) ήταν:
Δίσκος 1ος
1) Μια γυναίκα πέρασε (Μουσική: Χαρίκλεια Λειβάδη) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης - Γιώτα Λύδια
2) Το ναυάγιο της ζωής (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1971 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα
3) Κωνσταντινούπολη (Στέλιος Καζαντζίδης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης - Μαρινέλλα
4) Η τραγουδίστρια (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1980 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
5) Μανώλια (Στέλιος Καζαντζίδης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης
6) Τα παιδιά στην Ελευσίνα (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1979 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
7) Μες στα έρημα τα ξένα (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης
8) Αύριο πάλι τι θα γίνει (Χαρίκλεια Λειβάδη) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης
9) Τα πάθη (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1970 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα
10) Δεν με θαμπώνουν οι ουρανοξύστες (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης - Μαρινέλλα
11) Στου Μπελαμή το ουζερί (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1969 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
12) Του φτωχού ο πόνος (Απόστολος Καλδάρας) 1955 Στέλιος Καζαντζίδης
13) Η βάρκα μου η Μαριωρή (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1970 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα
14) Στις φάμπρικες της Γερμανίας (Στον Καναδά στη Βραζιλία) (Στέλιος Καζαντζίδης) 1961 - Στέλιος Καζαντζίδης
Δίσκος 2ος
1) Μάνα (Μίκης Θεοδωράκης) 1961 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Χρηστάκης
2) Καίγομαι και σιγολυώνω (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1962 Στέλιος Καζαντζίδης
3) Κατεδαφίζεται (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1979 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
4) Μια παλιά ιστορία (Στέλιος Καζαντζίδης) 1962 Στέλιος Καζαντζίδης- Βίκυ Μοσχολιού
5) Ωχ αδελφέ (Ανδρέας Χατζηαποστόλου) 1973 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
6) Αλλοίμονο σε μένα (Μπάμπης Μπακάλης) 1956 Στέλιος Καζαντζίδης
7) Ο Πειραιώτης (Γρηγόρης Μπιθικώτσης)1975 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα - Νίκος Καρανικόλας
8) Έκτακτο παράρτημα (Απόστολος Καλδάρας) 1958 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Απόστολος Καλδάρας
9) Γειτονιά μου αγαπημένη (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1956 Στέλιος Καζαντζίδης
10) Καρδιά και μαχαίρι (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1979 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
11) Με ιδρώτα και με αίμα (Στέλιος Καζαντζίδης) 1961 Στέλιος Καζαντζίδης - Μαρινέλλα
12) Κλάψε καμπάνα (Α.Χατζηαποστόλου) 1973 Γρηγόρης Μπιθικώτσης
13) Μη με κλαίτε (Θόδωρος Δερβενιώτης) 1955 Στέλιος Καζαντζίδης
14) Ο κυρ Θάνος πέθανε (Γρηγόρης Μπιθικώτσης) 1969 Γρηγόρης Μπιθικώτσης - Βούλα Γκίκα
Τα πώς και τα γιατί της έκδοσης:
Η επιμέλεια της έκδοσης ήταν του Στέλιου Ελληνιάδη, η επιμέλεια των κειμένων της Ιωάννας Κλειάσιου και η σχεδίαση του εξωφύλλου, του Ηλία Ταμπακέα. Το σημείωμα στο οπισθόφυλλο εξηγεί τους λόγους που οδήγησαν σε αυτή την έκδοση:
«Οι επανεκδόσεις παλαιοτέρων ηχογραφήσεων αποτελούν κάποιο αντίβαρο στην απώλεια χιλιάδων δίσκων που έχουν καταργηθεί απ’τις εταιρείες και συμβάλουν στη διάσωση σημαντικών τραγουδιών που αλλιώς θα σώζονταν μόνο στα ράφια λίγων συλλεκτών. Αποτελούν ένα μέσο για να περνάνε οι θησαυροί του ελληνικού τραγουδιού από γενιά σε γενιά, για να μη φτωχαίνουν τα ακούσματά μας κάτω από τον όγκο και το βάρος της βιομηχανικής υπερπαραγωγής.
Ένα μεγάλο και αξιόλογο μέρος αυτού του θησαυρού είναι προϊόν της έμπνευσης του Κώστα Βίρβου, του λαϊκού στιχουργού που σαράντα χρόνια τώρα - σε συνεργασία με σπουδαίους συνθέτες - φτιάχνει αριστουργήματα καταγράφοντας ποιητικά τους παλμούς, τα προβλήματα και τους πόθους των ανθρώπων αυτού του τόπου.
Στη συλλογή αυτή συμπεριλαμβάνονται κυρίως τραγούδια από δίσκους 78, 45 και 33 στροφών, που έχουν καταργηθεί. Ευχαριστούμε όλους τους φίλους που βοήθησαν με δίσκους απ’τις συλλογές τους και ιδιαίτερα το Λευτέρη Χαψιάδη».
Μια σημαντική συλλογή για την εποχή της
Εκτός από την έμμεση σύμπραξη των δυο κορυφαίων ερμηνευτών, που γίνεται με κοινή συνισταμένη τους στίχους του Κώστα Βίρβου, η έκδοση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία, πολύ περισσότερο αν αναλογιστούμε πως κυκλοφόρησε στην προ διαδικτύου εποχή. Εποχή που, όπως αναφέρει και το παραπάνω σημείωμα, κάποιοι από τους δίσκους 78 και 45 στροφών ήταν κυριολεκτικά εξαφανισμένοι από την αγορά. Θυμάμαι πως, αν και μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον στο οποίο το λαϊκό τραγούδι ακουγόταν κατά κόρον, υπήρχαν αρκετά τραγούδια που τα άκουσα για πρώτη φορά σε αυτή τη συλλογή, όπως τα δυο κομμάτια του Ανδρέα Χατζηαποστόλου με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, αλλά και η μοναδική «Κωνσταντινούπολη» με τον Καζαντζίδη και την Μαρινέλλα.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως σ’αυτή τη συλλογή υπάρχει ένα από τα δυο τραγούδια του Θόδωρου Δερβενιώτη και του Κώστα Βίρβου, το «Μη με κλαίτε», στου οποίου την ηχογράφηση το 1955 έπαιξε μπουζούκι ο Μπιθικώτσης. Για την ιστορία να αναφέρουμε πως το άλλο τραγούδι ήταν το «Φεύγω θα ξενιτευτώ», ενώ στο «Μετανιώνω και δακρύζω» του Μπάμπη Μπακάλη, που ηχογραφήθηκε επίσης το 1955, ο Μπιθικώτσης έπαιξε μπαγλαμά. Άλλη μια άμεση συνεργασία των δυο ερμηνευτών, ήταν όταν το 1954 ο Καζαντζίδης σιγοντάρησε την Καίτη Γκρέυ στο «Απόψε ονειρεύτηκα» σε μουσική του Μπιθικώτση και στίχους του Χρήστου Κολοκοτρώνη.
Το μοναδικό μειονέκτημα, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, αυτών των δίσκων είναι πως δεν υπάρχει μια χρονική συνέχεια, με αποτέλεσμα μια ηχητική ανομοιογένεια. Η μετάβαση δηλαδή, για παράδειγμα, από το τραγούδι «Γειτονιά μου αγαπημένη» στο «Καρδιά και μαχαίρι» ή από το «Κλάψε καμπάνα» στο «Μη με κλαίτε» γίνεται κάπως… «άτσαλα»… Είναι δύσκολο βέβαια να μπουν τα τραγούδια σε μια σειρά, αφού η συντριπτική πλειοψηφία των ηχογραφήσεων του Γρηγόρη Μπιθικώτση έγινε μετά το 1969, σε αντίθεση με αυτές του Καζαντζίδη που πραγματοποιήθηκαν από το 1955 μέχρι το 1962.
Δυστυχώς στην επανέκδοσή του σε cd ο δίσκος κυκλοφόρησε σε μονό cd με αποτέλεσμα να μη συμπεριληφθούν οκτώ τραγούδια!
Ο Βίρβος για Καζαντζίδη & Μπιθικώτση
Στο οπισθόφυλλο του δίσκου υπάρχουν κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο «Κώστας Βίρβος - Μια ζωή τραγούδια - Αυτοβιογραφία» (Εκδόσεις «Ντέφι»), σχετικά με το λαϊκό τραγούδι, τον Καζαντζίδη και τον Μπιθικώτση: «Το λαϊκό τραγούδι είναι για μένα το Α και το Ω της ελληνικής μουσικής. Είναι γνήσιο, έχει ελληνικές ρίζες. Μπαίνει στην καρδιά του λαού. Ποτέ δεν θα σβήσει».
«Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1950, αρχίζει η τρομερή αιμορραγία της μετανάστευσης, κάτι που δεν μπορούμε να μην το επισημάνουμε και να μην το τραγουδήσουμε. Τότε έγραψα πολύ μεγάλα τραγούδια, γιατί είχα την τύχη να έχουν τα περισσότερα για ερμηνευτή τον Στέλιο Καζαντζίδη…»
«Με τον Μπιθικώτση γνωριζόμασταν από το 1948. Όποτε ερχότανε με άδεια από την Μακρόνησο, τον έπαιρνα τα βράδια, επειδή πάντα είχα λεφτά και πηγαίναμε σε ταβερνάκια να πιούμε. Ερχότανε πάντα με την κιθαρίτσα του κι εμένα μ’άρεσε να κάνω παρέα μ’αυτούς, ήθελα ν’ακούω τα τραγούδια γιώτα χι (ΙΧ) που λένε. Συνεχίσαμε να κάνουμε παρέα και μετά που απολύθηκε συνδεθήκαμε πολύ…
Κάποτε τον ρώτησαν «Ποια θεωρείς καλύτερη φωνή, τη δική σου ή του Στέλιου Καζαντζίδη;» Κι εκείνος διπλωματικότατα απάντησε «Ακούστε ρε παιδιά. Εγώ είμαι ο Αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων και ο Καζαντζίδης Αρχηγός της Χωροφυλακής!».
«…δεν φανταζόμουνα τότε την εξέλιξη που θα είχε το λαϊκό τραγούδι και το ρόλο που θα έπαιζα εγώ. Γι’ αυτό και τα πρώτα μου τραγούδια δεν τα ‘χω καν σε δίσκους».
