όπου η συγκεκριμένη αγαπημένη πλατεία είναι και για τους δυο μας, η «ιδιαιτέρα» πατρίδα μας. Χτυπάει το τηλέφωνο και είναι ο Λευτέρης για να μου ευχηθεί για την ονομαστική μου εορτή (6 Δεκεμβρίου, βλέπετε...). Μόλις ολοκληρώνονται οι ευχές, μέσα από μία αμφιστομία τρυφερότητας και βωμολοχίας, μου ρίχνει την είδηση που έπεσε σαν βόμβα: «Ξέρεις, χθες το βράδυ σκότωσαν τον Κουμανταρέα».
Ο Κουμανταρέας ήταν (αυτός ο αναγκαίος αόριστος δημιουργεί θλίψη) ένας απ' τους σημαντικότερους πεζογράφους της μεταπολεμικής γενιάς. Δεν έτυχε να τον γνωρίσω από κοντά, αλλά το θεωρώ ευλογία ότι έχω διαβάσει όλα του τα βιβλία. Ίσως αυτό να σημαίνει ότι τον γνώρισα πάρα πολύ καλά, ίσως και καλύτερα από το να είχα κάποια στοιχειώδη κοινωνική ή φιλική συναναστροφή.
Το σημείωμα αυτό που γράφω δεν έχει καμία πρόθεση να αναφέρει και να αναδείξει συγκεκριμένες ημερομηνίες του βίου του και τίτλους των πολλών βιβλίων του, όπου είναι έργο δημοσιογράφων, διανοούμενων και μελετητών του έργου του. Το τελευταίο τριήμερο, με αφορμή τον θάνατο του μεγάλου λογοτέχνη, ζήσαμε για ακόμη μία φορά τον εκχυδαϊστικό λόγο του διαδικτύου, όπου με διάφορα υβριστικά σχόλια για τις «προσωπικές του επιλογές» προσπαθούν να απαξιώσουν και να αποκαθηλώσουν το έργο του.
Όσο και αν προσωπικά διαφωνώ με αυτές τις επιλογές του, δε θα μπορούσα να μη θαυμάσω την ειλικρίνεια της κατάθεσής του, ιδιαίτερα στο τελευταίο του βιβλίο που έμελλε να αποτελέσει και το κύκνειο άσμα του στο «Θησαυρό του χρόνου»:
«Πότε γράφω και παίζω μουσική καλύτερα; Μετά από ασωτίες, ντράβαλα και απιστίες. Λες και αυτά να είναι προϋποθέσεις για ανάταση ψυχής και δημιουργία. Κακούργα τέχνη!
Ποτέ δεν είχα κρύψει την σεξουαλικότητά μου, παρά εκτός από τους γονείς. Μου είναι αδιανόητο ότι υπάρχουν άντρες που μια ζωή κρύβουν από τη σύντροφό τους ότι πιθανώς να ποθούν έναν άλλο άντρα.
Το ότι παντρεύτηκα για να κλείσω τα στόματα και να βολευτώ είναι το μεγαλύτερο ψέμα. Όσο και αν μετανοώ για τις νυχτερινές απερισκεψίες μου και κόπτομαι ότι δεν πρόκειται να τις επαναλάβω, άλλο τόσο με τρώει η κούτρα μου και ξαναγυρίζω σ' αυτές. Πράγματα μαθημένα κι απ' τα διαβάσματα, μα που μόνο όταν τα ζεις καταλαβαίνεις την αδήριτη όσο και μάταιη αναγκαιότητά τους».
Τα παραπάνω αποτελούν μία ειλικρινή και ξεκάθαρη αποκάλυψη του εαυτού του. Ο κόσμος έχει μόνο το δικαίωμα της κρίσης του έργου του δημιουργού, γιατί αυτό του ανήκει από τη στιγμή της έκδοσής του και όχι το δικαίωμα της κρίσης της ιδιωτικής ζωής του δημιουργού που ανήκει μόνο στον ίδιο.
Στην περίπτωση του Μένη Κουμανταρέα καθρεπτίζεται απόλυτα η αναφορά του Ανδρέα Εμπειρίκου για το ερωτικό και τη σεξουαλικότητα:
«Το μεγαλύτερο και δυσκολότερο πρόβλημα που έχουν να λύσουν οι άνθρωποι όπου κι αν βρίσκονται ότι κι αν πρεσβεύουν, δεν είναι ούτε το θρησκευτικό ούτε το κοινωνικό ούτε το οικονομικό αλλά το ερωτικό το οποίο εάν μείνει άλυτο είναι αδύνατον να λυθούν όλα τα άλλα».
Ο Κουμανταρέας ήταν (αυτός ο αναγκαίος αόριστος δημιουργεί θλίψη) ένας απ' τους σημαντικότερους πεζογράφους της μεταπολεμικής γενιάς. Δεν έτυχε να τον γνωρίσω από κοντά, αλλά το θεωρώ ευλογία ότι έχω διαβάσει όλα του τα βιβλία. Ίσως αυτό να σημαίνει ότι τον γνώρισα πάρα πολύ καλά, ίσως και καλύτερα από το να είχα κάποια στοιχειώδη κοινωνική ή φιλική συναναστροφή.
Το σημείωμα αυτό που γράφω δεν έχει καμία πρόθεση να αναφέρει και να αναδείξει συγκεκριμένες ημερομηνίες του βίου του και τίτλους των πολλών βιβλίων του, όπου είναι έργο δημοσιογράφων, διανοούμενων και μελετητών του έργου του. Το τελευταίο τριήμερο, με αφορμή τον θάνατο του μεγάλου λογοτέχνη, ζήσαμε για ακόμη μία φορά τον εκχυδαϊστικό λόγο του διαδικτύου, όπου με διάφορα υβριστικά σχόλια για τις «προσωπικές του επιλογές» προσπαθούν να απαξιώσουν και να αποκαθηλώσουν το έργο του.
Όσο και αν προσωπικά διαφωνώ με αυτές τις επιλογές του, δε θα μπορούσα να μη θαυμάσω την ειλικρίνεια της κατάθεσής του, ιδιαίτερα στο τελευταίο του βιβλίο που έμελλε να αποτελέσει και το κύκνειο άσμα του στο «Θησαυρό του χρόνου»:
«Πότε γράφω και παίζω μουσική καλύτερα; Μετά από ασωτίες, ντράβαλα και απιστίες. Λες και αυτά να είναι προϋποθέσεις για ανάταση ψυχής και δημιουργία. Κακούργα τέχνη!
Ποτέ δεν είχα κρύψει την σεξουαλικότητά μου, παρά εκτός από τους γονείς. Μου είναι αδιανόητο ότι υπάρχουν άντρες που μια ζωή κρύβουν από τη σύντροφό τους ότι πιθανώς να ποθούν έναν άλλο άντρα.
Το ότι παντρεύτηκα για να κλείσω τα στόματα και να βολευτώ είναι το μεγαλύτερο ψέμα. Όσο και αν μετανοώ για τις νυχτερινές απερισκεψίες μου και κόπτομαι ότι δεν πρόκειται να τις επαναλάβω, άλλο τόσο με τρώει η κούτρα μου και ξαναγυρίζω σ' αυτές. Πράγματα μαθημένα κι απ' τα διαβάσματα, μα που μόνο όταν τα ζεις καταλαβαίνεις την αδήριτη όσο και μάταιη αναγκαιότητά τους».
Τα παραπάνω αποτελούν μία ειλικρινή και ξεκάθαρη αποκάλυψη του εαυτού του. Ο κόσμος έχει μόνο το δικαίωμα της κρίσης του έργου του δημιουργού, γιατί αυτό του ανήκει από τη στιγμή της έκδοσής του και όχι το δικαίωμα της κρίσης της ιδιωτικής ζωής του δημιουργού που ανήκει μόνο στον ίδιο.
Στην περίπτωση του Μένη Κουμανταρέα καθρεπτίζεται απόλυτα η αναφορά του Ανδρέα Εμπειρίκου για το ερωτικό και τη σεξουαλικότητα:
«Το μεγαλύτερο και δυσκολότερο πρόβλημα που έχουν να λύσουν οι άνθρωποι όπου κι αν βρίσκονται ότι κι αν πρεσβεύουν, δεν είναι ούτε το θρησκευτικό ούτε το κοινωνικό ούτε το οικονομικό αλλά το ερωτικό το οποίο εάν μείνει άλυτο είναι αδύνατον να λυθούν όλα τα άλλα».
