Ο Στράτος Διονυσίου υπήρξε πρότυπο λαϊκού ερμηνευτή. Έκλεινε μεσ' τη φωνή του όλες τις τεχνικές παραμέτρους, αλλά διέθετε και τον ψυχισμό, τα βιώματα και την ιδιοσυγκρασία του βάρδου.
Τέλη δεκαετίας του 1980, φοιτητής ακόμη, βρέθηκα στο «Στράτος» στη Φιλελλήνων. Περασμένα μεσάνυχτα, ο Διονυσίου βγήκε στην πίστα με σταθερό βήμα και αγέρωχο ύφος, χωρίς φτηνούς εντυπωσιασμούς, φιγούρες και τερτίπια. Απλώς, νωρίτερα η ορχήστρα έπαιξε ένα οργανικό ποτ-πουρί από επιτυχίες του. Από τον Παλιατζή στον Σαλονικιό, απ’ το Υποκρίνεσαι στο Εγώ ο ξένος, απ’ το Γιατί Θεέ μου η ζωή στο Να είχα το κουράγιο.
Ο Στράτος με το βλέμμα, τη λάμψη, την αρχοντιά και το κύρος του κατάφερε να μαγνητίσει τα βλέμματα και να κλέψει την παράσταση προτού καν τραγουδήσει. Δέος αλλά και οικειότητα απέπνεαν η στάση, το περπάτημα, το συγκρατημένο χαμόγελό του, ο τρόπος που έπιανε το μικρόφωνο και απευθυνόταν προς τους μουσικούς. Καταλάβαινες αμέσως ότι η πίστα και το μαγαζί ήταν γι’ αυτόν κάτι σαν το σπίτι του κι εκείνος, σαν οικοδεσπότης, έπρεπε να υποδεχτεί αλλά και να φροντίσει τους καλεσμένους του. Φαινόταν από μακριά ότι ο Στράτος απολάμβανε την ιδιότητά του αλλά και την αποδοχή που είχε στον κόσμο, την εκτίμηση, τον θαυμασμό και τον σεβασμό που του έδειχναν.
Όσο κυλούσε η βραδιά, οι θαμώνες στο μαγαζί γίνονταν μια μεγάλη παρέα που διασκέδαζε με καθαρόαιμα λαϊκά τραγούδια, προσωπικές επιτυχίες του Διονυσίου αλλά και «ξένα», κλασικά και αγαπημένα που είχαν σφραγίσει άλλες μυθικές φωνές. Όποιος πρόλαβε και άκουσε τον Στράτο να τραγουδάει ζωντανά το Καημό μες στην καρδούλα μου του Σκαρβέλη ή το αδέσποτο Πού πας Μεμέτη μου, πού πας, κοινώνησε στα μυστικά, τις αλήθειες, το μεγαλείο και την ουσία τού λαϊκού τραγουδιού και της έκφρασής του.
Κάποια στιγμή στη λαϊκή ώρα του προγράμματος ο Στράτος Διονυσίου καθόταν μαζί με τους υπόλοιπους συνεργάτες του σε καρέκλες στο πάλκο, και το γλέντι έπαιρνε φωτιά. Όπως τα παλιά καλά χρόνια, όπου ερμηνευτές και μουσικοί έπαιζαν και τραγουδούσαν μαζί, καθισμένοι στην ίδια σειρά.
Αυτός ήταν ο λόγος που ο Στράτος έγινε και επιχειρηματίας, δημιουργώντας τον δικό του χώρο στο Σύνταγμα. Όπως δήλωνε τότε σε συνεντεύξεις του, ήθελε να επαναφέρει τον κλασικό, αυθεντικό τρόπο διασκέδασης των χρόνων του ’50 και των αρχών ακόμη του ’60, όπως τον βίωσε στα μαγαζιά της Κοκκινιάς όπου εμφανιζόταν, στα «πανεπιστήμια» του «Περιβόλα» και του «Κεφάλα». Ο τραγουδιστής να μην ερμηνεύει όρθιος τα τραγούδια, να μην υπάρχουν σπασίματα, και οι μερακλήδες από κάτω να ακούν και να χορεύουν πότε πότε όταν οι στιγμές το επιτρέπουν. Θυμάμαι, λίγα χρόνια νωρίτερα, στην παραλία, στη «Φαντασία» και στα «Δειλινά» να λέει εκείνο το περίφημο «Ανάπαυση», καλώντας τους θαμώνες που χόρευαν να αποσυρθούν στα τραπέζια τους, αφού είχε φτάσει η ώρα να τραγουδήσει ακουστικά κομμάτια, λαϊκές μπαλάντες από αυτές που είχαν περίοπτη θέση στη δισκογραφία του: Και τι δεν κάνω, Αγάπη μου επικίνδυνη, Με λες αγάπη, Άκου βρε φίλε, Αποκοιμήθηκα, Τα πήρες όλα κι έφυγες, Γύρισε κοντά μου, Της γυναίκας η καρδιά, Κύριος ήρθα και κύριος φεύγω, Εγώ να δεις... Και οι χορευτές υπάκουαν στις οδηγίες του ανθρώπου που όχι απλά βρισκόταν στην πίστα για να τραγουδήσει, αλλά που ήταν αφεντικό στο μετερίζι του.
Ο Στράτος Διονυσίου ήταν δίκαιος και σωστός. Ήθελε ο κόσμος να χορεύει εκεί που πρέπει και όταν πρέπει. Άλλωστε, και ο ίδιος ήταν δεινός χορευτής του ζεϊμπέκικου, μάστορας ερμηνευτής πάνω στα 9/8: Γιατί καλέ γειτόνισσα, Το μπουζούκι του Νικόλα, Βρέχει φωτιά στη στράτα μου, Του κόσμου το περίγελο, Τ’ αγκάθια της καρδιάς σου, Μια λιγότερη να λες, Και πάλι μάγκας θα ’σαι, Γιατί Θεέ μου η ζωή, Ο δικαστής, Ο ταξιτζής, Ζητώ ακρόαση Θεού, Καλύτερα μαζί σου και τρελός, Άνθρωπος είσαι και λυγάς και πόσα ακόμη…
Ο Στράτος στα ζεϊμπέκικα ήταν συγκλονιστικός. Δωρικός, εκφραστικός, γήινος και θεϊκός μαζί. Ο Τάκης Σούκας, που συνεργάστηκε στενά με τον Στράτο, μου έλεγε ότι ο Διονυσίου, όταν ερμήνευε τραγούδια αυτής της σχολής, είχε στ’ αυτιά του τον τρόπο ερμηνείας του Στράτου Παγιουμτζή. Ο ίδιος ο Στράτος είχε τονίσει κατά καιρούς ότι απ’ τα μικρά του χρόνια θαύμαζε τον Οδυσσέα Μοσχονά. Έτσι εξηγείται η λιτή αλλά μεστή έκφρασή του.
Το «φινάλε» και η «νίκη» του Στράτου Διονυσίου
Στις 11 του Μάη συμπληρώνονται 29 χρόνια από τη φυγή του Στράτου. Κοιτώντας το σήμερα του λαϊκού τραγουδιού και τους εκφραστές του, πλην «μετρημένων» εξαιρέσεων, με κυριεύει η μελαγχολία. Ο Διονυσίου υπήρξε πρότυπο λαϊκού ερμηνευτή. Έκλεινε μες στη φωνή του όλες τις τεχνικές παραμέτρους, αλλά διέθετε και τον ψυχισμό, τα βιώματα και την ιδιοσυγκρασία του βάρδου.
29 χρόνια μετά τη φυγή του, ο κόσμος λατρεύει τα τραγούδια που ερμήνευσε, «γλεντάει» με τη φωνή και τα «ωραία» του Στράτου Διονυσίου. Σέβεται, εκτιμά και μνημονεύει καθημερινά το όνομά του. Σαν μην έφυγε μια μέρα. Πόσοι αλήθεια νίκησαν τόσο «παλικαρίσια» και «νταηλίκι» το Χάρο;
Τέλη δεκαετίας του 1980, φοιτητής ακόμη, βρέθηκα στο «Στράτος» στη Φιλελλήνων. Περασμένα μεσάνυχτα, ο Διονυσίου βγήκε στην πίστα με σταθερό βήμα και αγέρωχο ύφος, χωρίς φτηνούς εντυπωσιασμούς, φιγούρες και τερτίπια. Απλώς, νωρίτερα η ορχήστρα έπαιξε ένα οργανικό ποτ-πουρί από επιτυχίες του. Από τον Παλιατζή στον Σαλονικιό, απ’ το Υποκρίνεσαι στο Εγώ ο ξένος, απ’ το Γιατί Θεέ μου η ζωή στο Να είχα το κουράγιο.
Ο Στράτος Διονυσίου στο περίφημο «Στράτος»
Ο Στράτος με το βλέμμα, τη λάμψη, την αρχοντιά και το κύρος του κατάφερε να μαγνητίσει τα βλέμματα και να κλέψει την παράσταση προτού καν τραγουδήσει. Δέος αλλά και οικειότητα απέπνεαν η στάση, το περπάτημα, το συγκρατημένο χαμόγελό του, ο τρόπος που έπιανε το μικρόφωνο και απευθυνόταν προς τους μουσικούς. Καταλάβαινες αμέσως ότι η πίστα και το μαγαζί ήταν γι’ αυτόν κάτι σαν το σπίτι του κι εκείνος, σαν οικοδεσπότης, έπρεπε να υποδεχτεί αλλά και να φροντίσει τους καλεσμένους του. Φαινόταν από μακριά ότι ο Στράτος απολάμβανε την ιδιότητά του αλλά και την αποδοχή που είχε στον κόσμο, την εκτίμηση, τον θαυμασμό και τον σεβασμό που του έδειχναν.
Όσο κυλούσε η βραδιά, οι θαμώνες στο μαγαζί γίνονταν μια μεγάλη παρέα που διασκέδαζε με καθαρόαιμα λαϊκά τραγούδια, προσωπικές επιτυχίες του Διονυσίου αλλά και «ξένα», κλασικά και αγαπημένα που είχαν σφραγίσει άλλες μυθικές φωνές. Όποιος πρόλαβε και άκουσε τον Στράτο να τραγουδάει ζωντανά το Καημό μες στην καρδούλα μου του Σκαρβέλη ή το αδέσποτο Πού πας Μεμέτη μου, πού πας, κοινώνησε στα μυστικά, τις αλήθειες, το μεγαλείο και την ουσία τού λαϊκού τραγουδιού και της έκφρασής του.
Η «λαϊκή ώρα» και η «ανάπαυση» του Στράτου Διονυσίου
Κάποια στιγμή στη λαϊκή ώρα του προγράμματος ο Στράτος Διονυσίου καθόταν μαζί με τους υπόλοιπους συνεργάτες του σε καρέκλες στο πάλκο, και το γλέντι έπαιρνε φωτιά. Όπως τα παλιά καλά χρόνια, όπου ερμηνευτές και μουσικοί έπαιζαν και τραγουδούσαν μαζί, καθισμένοι στην ίδια σειρά.
Αυτός ήταν ο λόγος που ο Στράτος έγινε και επιχειρηματίας, δημιουργώντας τον δικό του χώρο στο Σύνταγμα. Όπως δήλωνε τότε σε συνεντεύξεις του, ήθελε να επαναφέρει τον κλασικό, αυθεντικό τρόπο διασκέδασης των χρόνων του ’50 και των αρχών ακόμη του ’60, όπως τον βίωσε στα μαγαζιά της Κοκκινιάς όπου εμφανιζόταν, στα «πανεπιστήμια» του «Περιβόλα» και του «Κεφάλα». Ο τραγουδιστής να μην ερμηνεύει όρθιος τα τραγούδια, να μην υπάρχουν σπασίματα, και οι μερακλήδες από κάτω να ακούν και να χορεύουν πότε πότε όταν οι στιγμές το επιτρέπουν. Θυμάμαι, λίγα χρόνια νωρίτερα, στην παραλία, στη «Φαντασία» και στα «Δειλινά» να λέει εκείνο το περίφημο «Ανάπαυση», καλώντας τους θαμώνες που χόρευαν να αποσυρθούν στα τραπέζια τους, αφού είχε φτάσει η ώρα να τραγουδήσει ακουστικά κομμάτια, λαϊκές μπαλάντες από αυτές που είχαν περίοπτη θέση στη δισκογραφία του: Και τι δεν κάνω, Αγάπη μου επικίνδυνη, Με λες αγάπη, Άκου βρε φίλε, Αποκοιμήθηκα, Τα πήρες όλα κι έφυγες, Γύρισε κοντά μου, Της γυναίκας η καρδιά, Κύριος ήρθα και κύριος φεύγω, Εγώ να δεις... Και οι χορευτές υπάκουαν στις οδηγίες του ανθρώπου που όχι απλά βρισκόταν στην πίστα για να τραγουδήσει, αλλά που ήταν αφεντικό στο μετερίζι του.
Το ζεϊμπέκικο του Στράτου Διονυσίου
Ο Στράτος Διονυσίου ήταν δίκαιος και σωστός. Ήθελε ο κόσμος να χορεύει εκεί που πρέπει και όταν πρέπει. Άλλωστε, και ο ίδιος ήταν δεινός χορευτής του ζεϊμπέκικου, μάστορας ερμηνευτής πάνω στα 9/8: Γιατί καλέ γειτόνισσα, Το μπουζούκι του Νικόλα, Βρέχει φωτιά στη στράτα μου, Του κόσμου το περίγελο, Τ’ αγκάθια της καρδιάς σου, Μια λιγότερη να λες, Και πάλι μάγκας θα ’σαι, Γιατί Θεέ μου η ζωή, Ο δικαστής, Ο ταξιτζής, Ζητώ ακρόαση Θεού, Καλύτερα μαζί σου και τρελός, Άνθρωπος είσαι και λυγάς και πόσα ακόμη…
Ο Στράτος στα ζεϊμπέκικα ήταν συγκλονιστικός. Δωρικός, εκφραστικός, γήινος και θεϊκός μαζί. Ο Τάκης Σούκας, που συνεργάστηκε στενά με τον Στράτο, μου έλεγε ότι ο Διονυσίου, όταν ερμήνευε τραγούδια αυτής της σχολής, είχε στ’ αυτιά του τον τρόπο ερμηνείας του Στράτου Παγιουμτζή. Ο ίδιος ο Στράτος είχε τονίσει κατά καιρούς ότι απ’ τα μικρά του χρόνια θαύμαζε τον Οδυσσέα Μοσχονά. Έτσι εξηγείται η λιτή αλλά μεστή έκφρασή του.
Το «φινάλε» και η «νίκη» του Στράτου Διονυσίου
Στις 11 του Μάη συμπληρώνονται 29 χρόνια από τη φυγή του Στράτου. Κοιτώντας το σήμερα του λαϊκού τραγουδιού και τους εκφραστές του, πλην «μετρημένων» εξαιρέσεων, με κυριεύει η μελαγχολία. Ο Διονυσίου υπήρξε πρότυπο λαϊκού ερμηνευτή. Έκλεινε μες στη φωνή του όλες τις τεχνικές παραμέτρους, αλλά διέθετε και τον ψυχισμό, τα βιώματα και την ιδιοσυγκρασία του βάρδου. 29 χρόνια μετά τη φυγή του, ο κόσμος λατρεύει τα τραγούδια που ερμήνευσε, «γλεντάει» με τη φωνή και τα «ωραία» του Στράτου Διονυσίου. Σέβεται, εκτιμά και μνημονεύει καθημερινά το όνομά του. Σαν μην έφυγε μια μέρα. Πόσοι αλήθεια νίκησαν τόσο «παλικαρίσια» και «νταηλίκι» το Χάρο;
