Έφυγε η Δόμνα Σαμίου, μεγαλώνει η ορφάνια μας…

θεματοφύλακες της πνευματικής κληρονομιάς μας και «μπροστάρηδες» σε ανάλογα ζητήματα αλλά και σε άλλα, μικρά και μεγάλα, της καθημερινότητας και της προοπτικής μας σαν πατρίδα και έθνος, φεύγουν απ’ τη ζωή.

Αυτή την φορά ήταν σειρά της Δόμνας Σαμίου να μεγαλώσει την ορφάνια μας. Στα 84 της, αποχαιρέτησε το μάταιο ετούτο κόσμο, κυριολεκτικά, πλήρης ημερών, αφού το έργο που αφήνει, χρειάζεται δέκα τουλάχιστον ζωές για να «ζυμωθεί». Ταυτόχρονα όμως μεγεθύνει κι εκείνη, άθελά της, ένα δυσαναπλήρωτο κενό.

Προσωπικότητες, πρωταγωνιστές και εργάτες αντίστοιχης κοπής, σπανίζουν στους καιρούς μας. Το γιατί θέλει πολύ κουβέντα που δε χωράει σε αυτές τις γραμμές. Το «χάσμα» γίνεται τεράστιο, αφού σε περιόδους σύγχυσης, αποπροσανατολισμού και έντασης, όπως αυτή που βιώνουμε με τραγικό τρόπο και με ακόμη πιο τραγικές συνέπειες, η ανάγκη από σταθερές αξίες είναι επιτακτική.

Η μικρασιάτισσα Σαμίου από παιδί μπήκε στο κόσμο της βυζαντινής μουσικής, μαθητεύοντας κοντά στον Σίμωνα Καρά, στο «Σύλλογο προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής». Εντάχθηκε στον κύκλο αυτό, συνοδοιπόρησε με το δάσκαλό της και αργότερα με τη σειρά της συνέστησε το 1981 τον «Καλλιτεχνικό Σύλλογο Δημοτικής Μουσικής - Δόμνα Σαμίου» με σκοπό την διάσωση και προβολή της παραδοσιακής μουσικής και κυρίως την έκδοση δίσκων και τη διοργάνωση εκδηλώσεων με αυστηρές προδιαγραφές, μακριά από τις ευκολίες των εμπορικών δισκογραφικών και των εταιριών παραγωγής.

Εντασσόμενη στον κύκλο του Καρά και εργαζόμενη στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας ταξίδεψε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας για να ανακαλύψει και να ηχογραφήσει τραγούδια και μελωδίες του λαού μας. Αναλόγως κινήθηκε καις την τηλεόραση αλλά και στην δισκογραφία, στο λυκαυγές του ΄70 όταν άρχισε και να τραγουδά σε δίσκους. Πάμπολλες οι ζωντανές εμφανίσεις της σε Φεστιβάλ ανά την Ελλάδα και τον κόσμο, οι επιμέλειες της σε θεατρικά έργα –μεταξύ αυτών στην παράσταση του Εθνικού «Όρνιθες» του Αριστοφάνη το 1979 κατόπιν «παραγγελιάς» του Αλέξη Σολωμού- και οι εκδόσεις της (δισκογραφικού και λαογραφικού περιεχόμενου).

Υπάρχουν και ενστάσεις για ορισμένες επιλογές της και τον τρόπο που κινήθηκε γενικότερα η «ομάδα» του Καρά, όμως είναι αυτονόητο πως όποιος «παράγει» έργο, ίσως κάποια στιγμή να υποπέσει και σε λάθη καθώς στα σταυροδρόμια καλείσαι να επιλέξεις διαδρομές. Και «δεξιά» και «αριστερά» δε γίνεται.

Κλείνοντας το «βιαστικό» αυτό σημείωμα με τις σκέψεις μου για τη Σαμίου και την πολυδαίδαλη και ανεκτίμητη δράση της και τις παρακαταθήκες που γενναιόδωρα μας αφήνει, θα ήθελα να σημειώσω πως αρχικά –στο προσωπικό σεργιάνι μου στην παράδοση-, ως ερμηνεύτρια δεν μου άρεσε στο βαθμό που με γοήτευαν άλλες μεγάλες φωνές του είδους. Όμως «ψάχνοντάς» με και «ψάχνοντάς» την διαπίστωσα μια απαράμιλλη ικανότητά της στην ακριβή απόδοση τ ων μικροδιαστημάτων. Γενικότερα η Σαμίου αναπαρήγαγε με «μαστοριά» και «πιστότητα» τον τρόπο και το ύφος που απαιτούν τα άσματα της Σμύρνης και της Πόλης αλλά και του Πόντου.