Με αφορμή την πρόσφατη εμφάνιση των Scorpions στην Ελλάδα, στο κατάμεστο Καλλιμάρμαρο Στάδιο, άνοιξε μια συζήτηση για τα «δικαιώματα» και τις «υποχρεώσεις» του κοινού απέναντι στη μουσική και τις συναυλίες. Πολλοί, μάλιστα, έκαναν λόγο για θεατές δύο ταχυτήτων και μπήκαν στη διαδικασία καταμέτρησης παρουσιών. Για πολλούς γραφιάδες, που ξέρουν καντάρια μουσική, το συναυλιακό τοπίο «χαλάει» από τους περιστασιακούς ακροατές των συναυλιών. Εκείνους, δηλαδή, που πηγαίνουν σε 1 – 2 συναλίες – λέει – όλο το χρόνο και την υπόλοιπη σεζόν αναλώνονται σε άλλες διασκεδάσεις, είτε πιο ευτελείς (βλ. μπουζούκια), είτε λιγότερο σχετικές με τη μουσική. Αυτοί «χαλάνε την πιάτσα» και καθορίζουν τη γκάμα των προσφερομένων θεαμάτων στο – συνήθως – πτωχό πλην τίμιο και οπωσδήποτε μελαγχολικό συναυλιακό τοπίο.
Για μισό λεπτό ρε λεβέντες μου. Τί είναι η μουσική, για να καταλάβω. Είναι κάποιο υψηλό καλλιτεχνικό αγαθό που απευθύνεται σε μια «ελίτ» που καταλαβαίνει και όχι στο «πόπολο»; Αυτό επιθυμούμε; Εκείνο το γνωστό και ως «σύνδρομο του απατημένου συζύγου»; Να ξέρω εγώ που είμαι ψαγμένος τη νέα «καλλιτεχνάρα», να μην τη μοιράζομαι με κανένα, αλλά ταυτοχρόνως να γκρινιάζω που δεν θα έρθει ποτέ στη χώρα μου γιατί οι «σάπιοι» συμπολίτες μου θέλουν μόνο Scorpions; Οποία υποκρισία!
Αντικειμενικά μεγέθη στο καλλιτεχνικό σκέλος της μουσικής δεν υπάρχουν. Στα νούμερα βρίσκει κανείς μόνο την απόλυτη τιμή της εμπορικότητας. Ωστόσο, τα ίδια αμείλικτα νούμερα που καθιστούν πιθανότατα τους Scorpions και τους Iron Maiden ως τις πιο επιτυχημένες συναυλίες της χρονιάς, καθορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα επίσκεψης του μέσου Έλληνα στις καλοκαιρινές συναυλίες. Έτσι, αν κάποιος τα βγάζει πέρα με δυσκολία και αγαπάει τη μουσική της νιότης του ή τη μουσική με αναμνησιακά κριτήρια (όπως οι περισσότεροι, δηλαδή), θα επιλέξει πιθανότατα τους Scorpions αντί για τους Arctic Monkeys. Και θα πάει σε μια συναυλία όλο το καλοκαίρι. Αυτή η ευρεία μάζα ακροατών (ή πελατών, αν προτιμάτε) καθορίζει μοιραία το τοπίο. Τι να κάνουμε, δηλαδή; Το εισόδημα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, καθορίζει τις επιλογές μας σε καθετί που επιλέγουμε για τη διασκέδασή μας (και όχι μόνο).
Τέλος, κάτι πολύ σημαντικό. Οι περισσότεροι «γκρινιάρηδες» (εμού συμπεριλαμβανομένου) είμαστε γραφιάδες που παροικούμε την Ιερουσαλήμ. Η γκρίνια μας, εν μέρει, είναι υποκριτική. Γιατί σε ένα μεγάλο ποσοστό (αν όχι στο απόλυτο) δεν πληρώνουμε – λόγω της δουλειάς μας, αλλά αυτό είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση (γιατί δεν συμβαίνει πάντα) – τα εισιτήρια των συναυλιών για τις οποίες γράφουμε. Είμαστε καλεσμένοι. Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον, αν έπρεπε να πληρώνουμε στις συναυλίες που πάμε, να βλέπαμε ποιες (και πόσες) θα επιλέγαμε στο τέλος.
Αυτά τα ολίγα. Προσωπικά, κρίνω αν θα πάω σε μια συναυλία – πέραν της επαγγελματικής διαστροφής και της παιδιόθεν αγάπης – από τη διαφαινόμενη συγκίνηση που θα μου προκαλέσει η παρακολούθησή της. Αν έχω την παραμικρή υποψία ότι θα με συγκινήσει, τη βαφτίζω «άχαστη» και πηγαίνω ακόμα και αν χρειαστεί να πληρώσω.
Υ.Γ.1. Κάθε φορά που θα εμφανιστούν, πάντως, οι γερόλυκοι (που το λέει ακόμα η καρδούλα τους) Scorpions στη χώρα ανοίγει ένας διάλογος για τα μουσικά θέματα. Κάτι είναι κι αυτό. Για το εσωτερικό οικοσύστημα του τραγουδιού και τις παθογένειές του, αντιθέτως, σπάνια γίνονται συζητήσεις και αναφορές από τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Κι είναι αυτό το έρμο το τραγούδι μας και οι άνθρωποί του κάτι «ελέφαντες στο δωμάτιο», να! – με το συμπάθειο.
Υ.Γ.2. Δεν ισχυρίζομαι επουδενί ότι πρέπει οι δημοσιογράφοι του πολιτιστικού να πληρώνουν εισιτήριο στις συναυλίες που παρευρίσκονται για ρεπορτάζ. Λέω, όμως, ότι πρέπει να μην ξεχνούν ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι (οι «κοινοί θνητοί») πληρώνουν κανονικότατα το εισιτήριό τους σε εποχές δύσκολες μάλιστα. Και λέω επίσης (προς διοργανωτές το ανάγνωσμα) ότι οι δημοσιογράφοι (εκείνοι που γράφουν ντε – αν σας θυμίζει κάτι) πρέπει να προκρίνονται στη λίστα των προσκλήσεων μιας συναυλίας έναντι των διαφόρων παρατρεχάμενων, πρώην συζύγων, συντρόφων, γκόμενων κλπ. Ειδάλλως, θα με κάνουν να συνταχθώ απολύτως με τον κύριο Μούτση άδοντας: «...για όλα φταίνε οι γκόμενες (και οι γκόμενοι), οι πρώην κι οι επόμενες, ανώνυμες, επώνυμες και γενικώς».
Για μισό λεπτό ρε λεβέντες μου. Τί είναι η μουσική, για να καταλάβω. Είναι κάποιο υψηλό καλλιτεχνικό αγαθό που απευθύνεται σε μια «ελίτ» που καταλαβαίνει και όχι στο «πόπολο»; Αυτό επιθυμούμε; Εκείνο το γνωστό και ως «σύνδρομο του απατημένου συζύγου»; Να ξέρω εγώ που είμαι ψαγμένος τη νέα «καλλιτεχνάρα», να μην τη μοιράζομαι με κανένα, αλλά ταυτοχρόνως να γκρινιάζω που δεν θα έρθει ποτέ στη χώρα μου γιατί οι «σάπιοι» συμπολίτες μου θέλουν μόνο Scorpions; Οποία υποκρισία!
Αντικειμενικά μεγέθη στο καλλιτεχνικό σκέλος της μουσικής δεν υπάρχουν. Στα νούμερα βρίσκει κανείς μόνο την απόλυτη τιμή της εμπορικότητας. Ωστόσο, τα ίδια αμείλικτα νούμερα που καθιστούν πιθανότατα τους Scorpions και τους Iron Maiden ως τις πιο επιτυχημένες συναυλίες της χρονιάς, καθορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα επίσκεψης του μέσου Έλληνα στις καλοκαιρινές συναυλίες. Έτσι, αν κάποιος τα βγάζει πέρα με δυσκολία και αγαπάει τη μουσική της νιότης του ή τη μουσική με αναμνησιακά κριτήρια (όπως οι περισσότεροι, δηλαδή), θα επιλέξει πιθανότατα τους Scorpions αντί για τους Arctic Monkeys. Και θα πάει σε μια συναυλία όλο το καλοκαίρι. Αυτή η ευρεία μάζα ακροατών (ή πελατών, αν προτιμάτε) καθορίζει μοιραία το τοπίο. Τι να κάνουμε, δηλαδή; Το εισόδημα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, καθορίζει τις επιλογές μας σε καθετί που επιλέγουμε για τη διασκέδασή μας (και όχι μόνο).
Τέλος, κάτι πολύ σημαντικό. Οι περισσότεροι «γκρινιάρηδες» (εμού συμπεριλαμβανομένου) είμαστε γραφιάδες που παροικούμε την Ιερουσαλήμ. Η γκρίνια μας, εν μέρει, είναι υποκριτική. Γιατί σε ένα μεγάλο ποσοστό (αν όχι στο απόλυτο) δεν πληρώνουμε – λόγω της δουλειάς μας, αλλά αυτό είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση (γιατί δεν συμβαίνει πάντα) – τα εισιτήρια των συναυλιών για τις οποίες γράφουμε. Είμαστε καλεσμένοι. Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον, αν έπρεπε να πληρώνουμε στις συναυλίες που πάμε, να βλέπαμε ποιες (και πόσες) θα επιλέγαμε στο τέλος.
Αυτά τα ολίγα. Προσωπικά, κρίνω αν θα πάω σε μια συναυλία – πέραν της επαγγελματικής διαστροφής και της παιδιόθεν αγάπης – από τη διαφαινόμενη συγκίνηση που θα μου προκαλέσει η παρακολούθησή της. Αν έχω την παραμικρή υποψία ότι θα με συγκινήσει, τη βαφτίζω «άχαστη» και πηγαίνω ακόμα και αν χρειαστεί να πληρώσω.
Υ.Γ.1. Κάθε φορά που θα εμφανιστούν, πάντως, οι γερόλυκοι (που το λέει ακόμα η καρδούλα τους) Scorpions στη χώρα ανοίγει ένας διάλογος για τα μουσικά θέματα. Κάτι είναι κι αυτό. Για το εσωτερικό οικοσύστημα του τραγουδιού και τις παθογένειές του, αντιθέτως, σπάνια γίνονται συζητήσεις και αναφορές από τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ. Κι είναι αυτό το έρμο το τραγούδι μας και οι άνθρωποί του κάτι «ελέφαντες στο δωμάτιο», να! – με το συμπάθειο.
Υ.Γ.2. Δεν ισχυρίζομαι επουδενί ότι πρέπει οι δημοσιογράφοι του πολιτιστικού να πληρώνουν εισιτήριο στις συναυλίες που παρευρίσκονται για ρεπορτάζ. Λέω, όμως, ότι πρέπει να μην ξεχνούν ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι (οι «κοινοί θνητοί») πληρώνουν κανονικότατα το εισιτήριό τους σε εποχές δύσκολες μάλιστα. Και λέω επίσης (προς διοργανωτές το ανάγνωσμα) ότι οι δημοσιογράφοι (εκείνοι που γράφουν ντε – αν σας θυμίζει κάτι) πρέπει να προκρίνονται στη λίστα των προσκλήσεων μιας συναυλίας έναντι των διαφόρων παρατρεχάμενων, πρώην συζύγων, συντρόφων, γκόμενων κλπ. Ειδάλλως, θα με κάνουν να συνταχθώ απολύτως με τον κύριο Μούτση άδοντας: «...για όλα φταίνε οι γκόμενες (και οι γκόμενοι), οι πρώην κι οι επόμενες, ανώνυμες, επώνυμες και γενικώς».
